- Zostałam zwolniona w ramach zwolnień grupowych. Po trzech miesiącach okazało się, że pracodawca szuka pracownika na moje dotychczasowe stanowisko. Czy w pierwszej kolejności nie powinien mnie zaproponować tej pracy? A jeśli tak, to na jakich warunkach? -pyta czytelnik DOBREJ FIRMY. Zastrzega, że nowa oferta pracy przygotowana przez pracodawcę zakłada dużo gorsze warunki zatrudnienia niż wcześniejsze.

Pracownik, który utracił pracę w ramach zwolnień grupowych, może wystąpić z powództwem do sądu pracy, jeśli wcześniej zgłosił pracodawcy chęć powrotu do firmy, a on tego nie uwzględnił. Takie uprawnienie wynika z ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 944 ze zm., dalej ustawa o zwolnieniach grupowych).

Jeżeli pracodawca rozwiązał stosunek pracy w ramach zwolnień grupowych, a następnie w ciągu 15 miesięcy ogłasza rekrutację na zwolnione stanowiska w tej samej grupie zawodowej, to w pierwszej kolejności powinien przyjąć do pracy osoby, które wcześniej zwolnił. Tak mówi art. 9 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Ale uwaga!

Pracodawca nie musi wychodzić z inicjatywą takiego zatrudnienia. To pracownik powinien zgłosić chęć podjęcia pracy. Na złożenie takiego oświadczenia ma rok od rozwiązania umowy.

Zatem czytelnik powinien wykazać zainteresowanie powrotem do pracy i dopiero czekać na etat. Kiedy i w jakiej formie złożyć oświadczenie o zamiarze powrotu do pracy i czy można je zastąpić powództwem o przywrócenie do pracy?

Sąd Najwyższy uznał, że każde zachowanie pracownika, które w sposób dostateczny ujawnia zamiar powrotu do pracy, może być takim oświadczeniem (wyrok z 13 lutego 1997 r., I PKN 90/96). Podkreślił jednak, że nie zastąpi go powództwo o przywrócenie do pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego oświadczenie o zamiarze powrotu do firmy powinno być oddzielnym elementem pozwu, a jeżeli tak nie jest, to w toku procesu pracownik powinien podjąć stosowne działania potwierdzające chęć podjęcia ponownego zatrudnienia (wyrok z 14 lutego 2000 r., IPKN259/00).

Procedurę związaną z ponownym zatrudnieniem byłego pracownika usuniętego w ramach zwolnień grupowych można podzielić na dwa etapy:

- Etap I - pracownik informuje pracodawcę o tym, że chce wrócić do pracy,

- Etap II - pracodawca składa pracownikowi ofertę dotyczącą ponownego zatrudnienia.

Uwaga!

W ofercie pracodawca powinien określić termin, z upływem którego pracownik ma podjąć decyzję o powrocie do firmy. Jeżeli jednak takiego terminu nie określi, to strony powinny stosować art.66 §2 k.c.

Zgłoszenie pracownika i oferta przedstawiona przez pracodawcę nie dają pewności ponownego zatrudnienia. Przykładowo w wyniku nowej rekrutacji pracodawca będzie przyjmował mniej osób, niż zwolnił przy zwolnieniach grupowych. Niewykluczone też, że nowych etatów będzie mniej niż pracowniczych zgłoszeń potwierdzających zamiar powrotu do firmy.

W takiej sytuacji pracodawca może wybierać kandydatów.

Przygotowana oferta ponownego zatrudnienia nie musi być odzwierciedleniem dotychczasowych warunków pracy i płacy. Pracodawca może zmienić np. czas pracy, miejsce jej wykonywania, a nawet wysokość wynagrodzenia. W Sądzie Najwyższym nie budzi to większych wątpliwości. Dotychczasową linię orzeczniczą potwierdza jeden z ostatnich wyroków.

Sąd Najwyższy uznał bowiem, że obowiązek pracodawcy dotyczący ponownego zatrudnienia pracownika ogranicza się jedynie do tej samej grupy zawodowej. Natomiast nowe warunki zatrudnienia mogą odbiegać od poprzednich nie tylko w zakresie stanowiska i wymiaru czasu pracy, ale też wynagrodzenia za pracę, jednostki organizacyjnej, w której ma być świadczona praca oraz innych elementów składających się na treść umowy o pracę (wyrok z 5 lipca 2006 r., III PK 34/06).

Pracodawca musi uwzględnić pierwszeństwo w zatrudnieniu, jeżeli przyjmuje osoby z "tej samej grupy zawodowej". Ustawa o zwolnieniach grupowych posługuje się tym pojęciem kilkakrotnie, ale nigdzie nie wyjaśnia, co ono oznacza. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika jednak, że nie chodzi o osoby, które zostają przyjęte na konkretne stanowiska zwolnione przez innych pracowników. Oznacza to, że zakres obowiązków nowych osób nie musi być taki sam jak wcześniej zwolnionych.

Pojęcia "ta sama grupa zawodowa" nie można identyfikować z konkretnym stanowiskiem pracy zwolnionego pracownika, wyodrębnionym w strukturze organizacyjnej firmy (wyrok SN z 19 grudnia 1997 r., I PKN 445/97). Zdaniem SN pod tym pojęciem kryje się zespół pracowników, którzy mają szczególne uprawnienia do wykonywanej pracy, podobne wykształcenie lub kwalifikacje (wyrok z 7 marca 1997 r., I PKN 26/97).

Art. 9 ustawy o zwolnieniach grupowych, który dotyczy ponownego zatrudnienia w ramach tej samej grupy zawodowej, posługuje się dwoma oddzielnymi terminami -roku i 15 miesięcy.

Z upływem każdego z nich wygasa roszczenie o ponowne nawiązanie stosunku pracy i prawo zgłoszenia zamiaru powrotu do firmy.

Licząc te terminy, należy stosować kodeks cywilny. Zgodnie z art. 112 k.c. termin oznaczony w latach lub miesiącach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi tego terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, to w ostatnim dniu tego miesiąca.

Pierwszeństwo przy ponownym zatrudnieniu dotyczy tylko zwolnień grupowych. Te natomiast występują, gdy pracodawca zatrudniający przynajmniej 20 pracowników zwalania w okresie 30 dni co najmniej:

- 10 pracowników, gdy firma zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

- 10 proc. pracowników, gdy firma zatrudnia co najmniej 100, ale mniej niż 300 pracowników,

- 30 pracowników, gdy firma zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników. Jeżeli zatem szef rozstawałby się z mniejszą liczbą osób, to żadnej z nich nie przysługiwałoby pierwszeństwo w powrocie do pracy.

KROK 2

- w ciągu roku od zwolnienia pracownik zgłasza chęć powrotu do pracy

KROK 3

- pracodawca przeprowadza rekrutację pracowników w tej samej grupie zawodowej

KROK 4

- od rozwiązania stosunku pracy nie minęło jeszcze 15 miesięcy Uwaga! Pracownik ma rok na zgłoszenie zamiaru powrotu do firmy, a pracodawca przez 15 miesięcy nie może zatrudnić innej osoby.