Takie stanowisko potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 4 marca 2019 r. (0114-KDIP2-3.4010.13.2019.1.MS).

W stanie faktycznym bank wskazał, że w przypadku niektórych wierzytelności kredytowych dochodzi do powstania zaległości w spłacie przez kredytobiorców. W takich sytuacjach bank wypowiada umowę kredytu i podejmuje niezbędne działania windykacyjne. Niekiedy rezygnuje z samodzielnego egzekwowania spłat należności i przenosi to uprawnienie na rzecz wyspecjalizowanych podmiotów. W tym celu, w grudniu 2018 r. bank zawarł umowę, na podstawie której zbywa do funduszu sekurytyzacyjnego portfel wierzytelności kredytowych, wśród których znajdują się także wierzytelności zabezpieczone hipoteką, których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 miesięcy.

Czytaj także: Fundusze inwestycyjne po nowemu

Zgodnie z umową, zapłata za nabywane wierzytelności nastąpi w terminie kilku dni roboczych od dnia podpisania umowy, natomiast złożenie przez fundusz sekurytyzacyjny wniosków o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego w stosunku do każdej wierzytelności może nastąpić już po dacie otrzymania zapłaty, najprawdopodobniej w kolejnym roku podatkowym banku, rozpoczynającym się 1 stycznia 2019 r.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, bank zapytał organ podatkowy, na jaką datę powinien rozpoznać skutki podatkowe zbycia wierzytelności hipotecznych do funduszu sekurytyzacyjnego.

Zdaniem banku, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy CIT, za datę powstania przychodu z tytułu zbycia wierzytelności uważa się co do zasady dzień zbycia prawa majątkowego, jednak nie później niż dzień uregulowania należności. Natomiast koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami (do których należy zaliczyć również kwotę udzielonego kredytu), są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Tym samym, koszty podatkowe z tytułu zbycia wierzytelności powinny zostać rozpoznane jednocześnie z osiągnięciem przychodu z tego tytułu.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie banku, skoro otrzymanie zapłaty poprzedza zbycie prawa majątkowego, które będzie skuteczne dopiero w następstwie wpisu do księgi wieczystej funduszu jako nabywcy wierzytelności hipotecznych, to w dacie tej zapłaty nastąpią skutki podatkowe zbycia tych wierzytelności (dochód lub strata).

Powyższe stanowisko potwierdził organ podatkowy, odstępując w tym zakresie od wydania uzasadnienia.

Komentarz eksperta

Tomasz Wieczorek, starszy konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte zespołu FSI|Business Tax

Moment wystąpienia skutku rozporządzającego umowy sekurytyzacji (tj. cywilnoprawnego przeniesienia wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipoteką na fundusz) zależy od charakteru wierzytelności będących jej przedmiotem. W przypadku wierzytelności kredytowych niezabezpieczonych, co do zasady, skutek rozporządzający występuje jednocześnie ze skutkiem zobowiązującym, tj. w momencie zawarcia umowy.

Natomiast w odniesieniu do wierzytelności hipotecznych, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którymi do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Tym samym, do cywilnoprawnego zbycia prawa majątkowego zabezpieczonego hipoteką na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego dochodzi najwcześniej w momencie złożenia wniosku o wpis zmiany wierzyciela hipotecznego w księdze wieczystej (skutek ex tunc uprawomocnienia się wpisu). Wtedy bowiem dochodzi do ziszczenia się skutku rozporządzającego czynności cywilnoprawnej.

Przenosząc te rozważania na grunt przepisów podatkowych, należy wskazać, że choć wystąpienie określonych skutków podatkowych jest często powiązane z zaistnieniem danej czynności cywilnoprawnej, to jednak regulacje z zakresu prawa cywilnego nie powinny przesądzać o momencie realizacji uprawnień i obowiązków określonych w przepisach prawa podatkowego. W szczególności, gdy z ustawy podatkowej wynika wprost ten inny moment.

Organ podatkowy słusznie potwierdził stanowisko banku, zgodnie z którym będzie on uprawniony do rozpoznania skutków podatkowych z tytułu zbywanych wierzytelności hipotecznych w chwiliotrzymania zapłaty od funduszu sekurytyzacyjnego, niezależnie od momentu ziszczenia się skutku rozporządzającego czynności cywilnoprawnej, której przedmiotem jest sekurytyzacja wierzytelności hipotecznych.

Komentowana interpretacja indywidualna wpisuje się w dotychczasową praktykę organów podatkowych w analogicznych stanach faktycznych (por. interpretację indywidualną z 30 kwietnia 2018 r., 0114-KDIP2-3.4010.90.2018.1.JBB), sugerując jednolite traktowanie przez fiskusa przedmiotowego zagadnienia.