Jesteśmy spółką kapitałową, która po nowelizacji ustawy o rachunkowości spełnia warunki do zaklasyfikowania jej do kategorii małych jednostek. Czy i jakie uproszczenia możemy zastosować, sporządzając sprawozdanie finansowe za 2015 r. (rok obrotowy spółki pokrywa się z rokiem kalendarzowym)? Czy musimy sporządzać wszystkie elementy sprawozdania, które dotychczas mieliśmy obowiązek przygotowywać jako podmiot podlegający badaniu przez biegłego rewidenta? – pyta czytelnik.
23 września 2015 r. weszła w życie ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (dalej: uor) oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta wprowadza między innymi pojęcie „mała jednostka". Jest to już kolejny rodzaj grup podmiotów wprowadzony przez ustawodawcę. W 2014 roku wprowadzono do ustawy kategorię jednostki mikro. Zgodnie z nowo wprowadzonym art. 3 ust. 1c uor za małe jednostki uważa się (poza pewnymi wyjątkami) jednostki nieprzekraczające w roku obrotowym, za który sporządza się sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
- 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
- 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
- 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
Wcześniej w pełnym zakresie
Ustawodawca przewidział wiele uproszczeń przeznaczonych dla jednostek małych. Warto zaznaczyć, że do momentu nowelizacji jednostki, które podlegały obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta, były zobowiązane do stosowania ustawy o rachunkowości w pełnym zakresie. Po wprowadzeniu zmian w ustawie pojawiła się nowa grupa podmiotów, które zgodnie z art. 64 uor podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1c uor są równocześnie jednostkami małymi, które mają prawo korzystać z uproszczeń. Oznacza, to że ta grupa podmiotów, do której należy także pytająca spółka, pomimo obowiązku badania będzie mogła fakultatywnie stosować wskazane w ustawie uproszczenia.
Zakres uproszczeń dotyczących jednostek małych jest nieco węższy niż w przypadku jednostek mikro.
1. Pierwsze ważne uproszczenie wynika ze zmiany art. 3 ust. 6 uor. Oznacza ona możliwość kwalifikowania przez małe jednostki umów leasingowych według zasad określonych w ustawach podatkowych. Dotąd tylko jednostki niepodlegające obligatoryjnemu badaniu na podstawie poprzedniego brzmienia art. 3 ust. 6 uor miały możliwość kwalifikowania umów leasingu według zasad podatkowych.
2. Kolejnym uproszczeniem wprowadzonym przez ustawodawcę dla małych jednostek jest możliwość odstąpienia od tworzenia aktywów oraz rezerwy na podatek odroczony pomimo istnienia przejściowych różnic między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową.
3. Kolejnym znaczącym uproszczeniem przy tworzeniu sprawozdania finansowego przez jednostki małe jest możliwość rezygnacji przez nie ze sporządzania rachunku przepływów pieniężnych (art. 48b ust. 5 uor) oraz zestawienia zmian w kapitale własnym (art. 48a ust. 4 uor).
Wzory z załącznika
Ustawodawca wprowadził do ustawy o rachunkowości nowy załącznik numer 5, który zawiera uproszczony wzór bilansu i rachunku zysków i strat dla jednostek małych. Zakres ten jest mniej szczegółowy niż zakres wykazywany w bilansie i rachunku zysków i strat pozostałych jednostek. Załącznik nr 5 wskazuje również zakres informacji, jakie musi wykazać jednostka w dodatkowych informacjach i objaśnieniach. Zakres ten jest również węższy niż zakres wykazywany w standardowym sprawozdaniu.
Uwaga! Wskazany w załączniku nr 5 zakres danych to konieczne minimum. Dane te jednostka może fakultatywnie rozszerzyć celem zaprezentowania sytuacji finansowo-majątkowej w bardziej rzetelny sposób.
Wymóg rzetelności
Należy także zwrócić uwagę, że w dalszym ciągu obowiązuje art. 4 ust. 4 uor, który mówi o tym, że jednostki mogą stosować wszelkie wymienione w ustawie uproszczenia tylko wtedy, gdy uproszczenia te nie wpływają negatywnie w istotny sposób na rzetelną i jasną prezentację obrazu sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa. Oznacza to, że jeśli uproszczenia w sposób znaczący negatywnie wpływają na sprawozdanie finansowe, to jednostka powinna stosować pełne zasady rachunkowości określone w ustawie.
Ustawodawca wprowadził w znowelizowanej ustawie o rachunkowości art. 4 ust. 4a definiujący pojęcie istotności. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu informacje wykazywane w sprawozdaniu finansowym oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym należy uznać za istotne, gdy ich pominięcie lub zniekształcenie może wpływać na decyzje podejmowane na ich podstawie przez użytkowników tych sprawozdań. Nie można uznać poszczególnych pozycji za nieistotne, jeżeli wszystkie nieistotne pozycje o podobnym charakterze łącznie uznaje się za istotne.
Zwolnienie tylko dla podmiotów mikro
Odmiennie niż w przypadku jednostek mikro znowelizowana ustawa nie zwalnia małych jednostek ze stosowania wartości godziwej oraz skorygowanej ceny nabycia do wyceny aktywów i pasywów. Jednak nowo wprowadzony art. 28b uor zwalnia małe jednostki z obligatoryjnego stosowania rozporządzenia ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU nr 149, poz. 1674 ze zm.).
Organ zatwierdzający musi podjąć uchwałę
Dominik Biel, menedżer w departamencie audytu w UHY ECA Audyt
Wprowadzając rachunkowość uproszczoną, jednostka powinna pamiętać, że jest to zmiana polityki rachunkowości w rozumieniu KSR 7. Zostało to wprost wskazane w punkcie 3.8.a) tego standardu. Zmiana polityki rachunkowości może być spowodowana uzyskaniem przez jednostkę prawa do stosowania uproszczeń przewidzianych przepisami o rachunkowości. W związku z tym, zastosowanie uproszczeń związanych z zakwalifikowaniem podmiotu jako małej jednostki niesie za sobą konieczność retrospektywnego przekształcenia danych finansowych oraz zamieszczenie stosownych danych w dodatkowych informacjach i objaśnieniach.
Jeżeli jednostka gospodarcza spełnia warunki uznania jej za jednostkę małą, to decyzja o stosowaniu rachunkowości uproszczonej przeznaczonej dla tych jednostek musi być potwierdzona uchwałą organu zatwierdzającego.
