Postawienie spółki w stan likwidacji powoduje konsekwencje także w zakresie sprawozdawczości finansowej.

W myśl ustawy o rachunkowości za wszelkie czynności (w tym prowadzenie ksiąg) odpowiedzialny jest likwidator, którym co do zasady są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej.

Konieczne zamknięcie ksiąg

Otwarcie likwidacji przedsiębiorstwa przerywa bieg roku obrotowego. Likwidator zobowiązany jest do zamknięcia ksiąg na dzień poprzedzający otwarcie likwidacji. Z kolei na dzień rozpoczęcia likwidacji księgi rachunkowe powinny zostać otwarte.

Zamyka się je ponownie na dzień zakończenia likwidacji. Ustawa ponadto zobowiązuje do zamknięcia ksiąg na dzień kończący rok obrotowy w czasie trwania likwidacji oraz do otwarcia na początek każdego następnego roku obrotowego.

Przykład

Rok obrotowy spółki zaczął się 1 lipca 2009. Otwarcie jej likwidacji nastąpiło 15 czerwca 2010., a zakończenie 15 lutego 2011.

W takiej sytuacji w jednostce pojawią się następujące lata obrotowe:

- od 1 lipca 2009 do 14 czerwca 2010

- od 15 czerwca do 30 czerwca 2010

- od 1 lipca do 15 lutego  2011

Na każdy dzień bilansowy kończący rok obrotowy spółka zobowiązana jest sporządzić sprawozdanie finansowe, co pozwala ustalić realny stan aktywów i pasywów. Co więcej, sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień zakończenia likwidacji powinno wykazywać wartości zerowe.

Toczące się postępowanie likwidacyjne powoduje, że jednostka nie realizuje określonej w ustawie o rachunkowości zasady kontynuacji działania.

W związku z tym sprawozdanie finansowe takiej spółki nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Ponadto składa się jedynie z wprowadzenia, bilansu, rachunku zysków i strat oraz dodatkowych informacji i objaśnień.

Wartość historyczna nie ma znaczenia

Wycena aktywów jednostki postawionej w stan likwidacji następuje po cenach sprzedaży netto, jednak nie wyższych od cen ich nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Za cenę sprzedaży netto składnika aktywów uważa się możliwą do uzyskania na  dzień bilansowy cenę jego sprzedaży pomniejszoną o  VAT i akcyzę oraz o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia. Cenę tę zmniejszają również koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży.

Postawiona w stan likwidacji spółka może wyceniać aktywa we własnym zakresie lub korzystać z opinii rzeczoznawcy. W tym pierwszym wypadku likwidator powinien w tym celu powołać komisję (złożoną np. z pracowników) i sporządzić protokół a także udokumentować źródła przyjętych cen.

Przykład

Spółka w likwidacji posiada budynek, którego wartość początkowa wynosiła 2000 tys. zł. Dotychczasowe odpisy amortyzacyjne wyniosły 500 tys. zł.

Wartość księgowa wynosi więc 1500 tys. zł. Według opinii rzeczoznawcy możliwa do uzyskania cena sprzedaży netto to 1400 tys. zł.

Skoro wartość księgowa budynku jest więc wyższa od ceny ustalonej przez rzeczoznawcę, to konieczne jest dokonanie odpis aktualizującego w wysokości 100 tys. zł.

Gdyby rzeczoznawca wycenił budynek według wartości wyższej niż księgowa (np. 1700 tys. zł), to wartość bilansowa pozostanie w dotychczasowej wartości netto, czyli 1500 tys. zł.

Trzeba pamiętać o rezerwach

Jeśli chodzi o wycenę pasywów, to zastosowanie ma art. 29 ustawy o rachunkowości. Obliguje on do tworzenia rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.

Kwota rezerwy powinna uwzględniać m.in. koszty:

- ogłoszeń prasowych o  otwarciu likwidacji,

- ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,

- koszty wycen składników majątkowych dokonywanych przez rzeczoznawcę,

- archiwizacji dokumentów,

- wynagrodzeń likwidatora,

- ekspertyz prawnych.

Przy jej tworzeniu trzeba również wziąć pod uwagę opłaty za zmiany w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz wartość odpraw pracowniczych. W czasie trwania procedury likwidacyjnej koszty, na które została zawiązana rezerwa, powinny być z niej pokrywane.

Utworzenie tych rezerw a także różnice powstające z wyceny odnosi się bezpośrednio na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (art. 29 ustawy o rachunkowości). Ponadto zgodnie z art. 36 tej ustawy składniki kapitału własnego jednostek postawionych w stan likwidacji należy na dzień rozpoczęcia likwidacji połączyć w jeden kapitał podstawowy.

OBOWIĄZKI FIRM

Dokumenty trzeba  przechowywać

Dokumenty jednostki, która została zlikwidowana, takie jak księgi rachunkowe, dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacyjne czy sprawozdania finansowe, przechowuje wyznaczona osoba lub jednostka (w okresie wyznaczonym przez ustawę o rachunkowości dla poszczególnych rodzajów dokumentów).

O miejscu przechowywania likwidator jednostki informuje właściwy sąd i urząd skarbowy.

Beata Szumny jest starszą konsultantką w zespole Tax Management & Accounting Services w biurze PricewaterhouseCooper w Krakowie

Jagoda Kamionka jest konsultantką w tym zespole

Czytaj też:

Zobacz więcej:

» Podatki i księgi » Księgowość » Księgi i sprawozdania » Aktywa i pasywa » Wycena majątku