Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2009/DU2009Nr152poz1223.asp]ustawy o rachunkowości[/link] środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, nie rzadziej niż na dzień bilansowy, wycenia się według:
- cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub
- wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych),
pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
[srodtytul]Ulepszenia[/srodtytul]
Art. 31 ust. 1 ustawy o rachunkowości mówi, że wartość początkową środka trwałego (cenę zakupu lub koszt wytworzenia) zwiększa się o koszty jego ulepszenia polegające na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji, jeżeli powodują one zwiększenie jego wartości użytkowej.
Wartość użytkowa mierzona jest okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonego środka trwałego, kosztami eksploatacji lub jeszcze innymi miarami. Z tego wynika, że wartość początkową środków trwałych, które zostały wprowadzone do ksiąg rachunkowych (czyli wartość bilansową), zwiększają koszty ulepszenia tego środka trwałego.
[srodtytul]Warto sięgnąć do standardów[/srodtytul]
Przy wycenie środków trwałych należy sprawdzić, czy nie doszło do trwałej utraty ich wartości. Chodzi o sytuacje, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez firmę składnik majątku nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych.
Zgodnie z art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości takie przewidywania uzasadniają dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość środka trwałego wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto lub do ustalonej w inny sposób wartości godziwej (gdy nie można ustalić ceny sprzedaży).
Przyczynami, które mogą spowodować trwałą utratę wartości środka trwałego, są na przykład: zaniechanie określonej produkcji, zmiana technologii produkcji (maszyny przestają być użyteczne), przeznaczenie środka trwałego do likwidacji lub wycofanie z używania.
Analizując, czy nastąpiła trwała utrata wartości danego składnika majątku firmy, mogą korzystać z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 4. Natomiast jednostki, które są zobowiązane do sporządzania sprawozdania finansowego zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości, w tej sytuacji powinny sięgnąć do MSR nr 36.
[srodtytul]Odpisy aktualizujące[/srodtytul]
Kwota odpisu aktualizującego zmniejszająca wartość danego środka trwałego odnoszona jest w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. W tym celu trzeba dokonać odpowiedniego zapisu po stronie Ma konta „Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych” oraz po stronie Wn „Pozostałe koszty operacyjne”.
Może się zdarzyć, że przyczyna, z której dokonano odpisu, ustanie. Wtedy równowartość całości odpisu lub ustalonej części tego odpisu zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych. Wynika to z art. 35c ustawy o rachunkowości. Rozwiązanie odpisu aktualizującego dokonuje się zapisem po stronie Ma konta „Pozostałe przychody operacyjne” oraz po stronie Wn „Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych”.
Jeśli trwała utrata wartości dotyczy środków trwałych, których wartość była wcześniej przeszacowana na podstawie rozporządzenia ministra finansów (ostatnia aktualizacja była w 1995 r.), to odpis aktualizujący w pierwszej kolejności zmniejsza kwotę aktualizacji odniesioną na kapitał z aktualizacji wyceny.
Jeżeli kwota trwałej utraty wartości przewyższa wcześniejszą aktualizację z przeszacowania, to różnicę odnosi się na konto „Pozostałe koszty operacyjne” (art. 32 ust. 5 ustawy o rachunkowości).
Warto podkreślić, że nie można przeszacowywać środków trwałych na podstawie decyzji kierownika jednostki (nawet gdy ich wartość jest znacznie niższa od rynkowej).
[srodtytul]Informacja dodatkowa[/srodtytul]
Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy o rachunkowości informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego powinna zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne, aby sprawozdanie finansowe jednostki rzetelnie i jasno przedstawiało sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy podmiotu.
Charakter i rodzaj informacji zawartych w informacji dodatkowej sporządzanej przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji określa załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości.
Wynika z niego, że musi się tam znaleźć m.in. szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierający:
- stan tych aktywów na początek roku obrotowego,
- zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia i przemieszczenia wewnętrznego,
- stan końcowy.
W przypadku środków trwałych podlegających amortyzacji należy w analogiczny sposób przedstawić stany i tytuły zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia.
Należy pamiętać, że jako zwiększenia środków trwałych traktuje się ich zakup, aport, nieodpłatne otrzymanie oraz przyjęcie w leasing finansowy. Zmniejszenia to: sprzedaż, likwidacja, utrata z przyczyn nadzwyczajnych, takich jak pożar czy powódź, wniesienie w formie aportu do innej spółki lub nieodpłatne przekazanie.
W praktyce mogą wystąpić również tzw. przemieszczenia wewnętrzne. Zaliczamy do nich np. przekwalifikowanie majątku z jednej grupy środków trwałych do drugiej, ujawnione błędy przy kwalifikacji danego środka trwałego do odpowiedniej grupy, przekwalifikowanie środka trwałego do inwestycji oraz przyjęcie środka trwałego z budowy.
W ustawie o rachunkowości nie została określona forma, w jakiej należy sporządzić informację dodatkową. Firmy mogą więc samodzielnie ustalić sposób prezentacji informacji.
Trzeba jednak pamiętać, że informacja dodatkowa jest integralną częścią składową sprawozdania finansowego i musi przedstawiać rzetelny i jasny obraz spółki. Najlepszym rozwiązaniem jest, aby środki trwałe były ujęte w takim samym układzie, jak w bilansie. Przyczynia się to bowiem do lepszej możliwości ich porównania.
[srodtytul]Trwała utrata wartości[/srodtytul]
W informacji dodatkowej należy również podać dane dotyczące odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. Jeśli były one dokonane, to trzeba wykazać to w ust. 2 pkt 2 dodatkowych informacji i objaśnień.
Jeżeli natomiast w ciągu roku obrotowego ustanie przyczyna utraty wartości środka trwałego i dokonane wcześniej odpisy aktualizujące zostaną w części lub w całości anulowane, to zasadne jest, aby zaznaczyć to wraz z podaniem kwot odpisów.
Sumę odpisów z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych wykazuje się również w ust. 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień, który dotyczy szczegółowego zakresu zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych. Odpisy te wykazywane są w części odnoszącej się do zmian amortyzacji lub umorzeń, jako „inne zmniejszenia”.
[ramka][b]Prezentacja w bilansie[/b]
Środki trwałe wykazywane są w bilansie w wartości netto.
Jest to więc wartość początkowa powiększona o koszty ulepszeń oraz pomniejszona o amortyzację i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Odpisy amortyzacyjne i z tytułu trwałej utraty wartości nie są więc wykazywane w bilansie w osobnej pozycji, tylko pomniejszają wartość środka trwałego. Środki trwałe prezentowane są w aktywach bilansu w pozycji A.II.1.
[b]Uwzględnia ona podział na:[/b]
- poz. A.II.1 lit. a) grunty, w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu (grupa 0 Klasyfikacji Środków Trwałych, dalej KŚT),
- poz. A.II.1 lit. b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej (grupa 1 i 2 KŚT),
- poz. A.II.1 lit. c) urządzenia techniczne i maszyny (grupy 3 – 6 KŚT),
- poz. A.II.1 lit. d) środki transportu (grupa 7 KŚT),
- poz. A.II.1 lit. e) inne środki trwałe (grupa 8 KŚT)
oraz zwierzęta zaliczane do środków trwałych (grupa 9 KŚT). [/ramka]
[i]Autorka jest księgową w BSO Outsourcing sp. z o.o.[/i]
[ramka] Czytaj więcej [link=http://www.rp.pl/temat/279203.html][b]o sprawozdaniach finansowych[/b][/link] [/ramka]
