Ze względu na to, że w branży infrastrukturalnej kontrakty długoterminowe najczęściej występują w postaci długoterminowych umów budowlanych, przyjrzymy się najważniejszym zagadnieniom związanym z tymi umowami, przy czym ze względu na różnorodność inwestycji ograniczymy się do kwestii obowiązku podatkowego i wystawiania faktur, pomijając kwestie stawek VAT.
[srodtytul]Obowiązek podatkowy[/srodtytul]
Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawą o VAT[/link], w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług. Zasadę tę stosuje się również do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór odbywa się na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.
W efekcie, w odróżnieniu od większości usług, na moment powstania obowiązku podatkowego w wypadku usług budowlanych nie powinien wpływać fakt wystawienia faktury za te usługi.
W praktyce opisane zasady oznaczają, że w sytuacjach gdy strony kontraktu ustaliły, że wykonawca będzie otrzymywał płatności w trakcie realizacji prac, ich otrzymanie każdorazowo będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego w VAT w stosunku do otrzymanej kwoty.
Z kolei jeżeli umowa przewiduje, że będą dokonywane częściowe odbiory prac, w dacie, w której upłynie 30 dzień od podpisania protokołu odbioru częściowego przez inwestora/generalnego wykonawcę, powstanie obowiązek podatkowy w VAT, nawet jeśli do tej pory wykonawca nie otrzyma zapłaty za wykonany etap robót.
[srodtytul]Wystawianie faktur[/srodtytul]
Ze specyficznymi zasadami rozpoznania obowiązku podatkowego wiążą się szczególne zasady wystawiania faktur. Fakturowanie usług budowlanych musi nastąpić najpóźniej w dniu powstania obowiązku podatkowego, ale nie wcześniej niż 30 dni przed powstaniem tego obowiązku.
W praktyce będzie to oznaczać, że wykonawca będzie mógł wystawić fakturę najpóźniej w dniu otrzymania płatności lub w 30 dniu licząc od podpisania protokołu odbioru częściowego prac, jeżeli do tej pory nie otrzymał płatności.
Jeśli chodzi o najwcześniejszy możliwy termin wystawienia faktury, wydaje się, że literalna interpretacja tych przepisów prowadzi do wniosku, że nie powinno to nastąpić wcześniej niż 30 dni przed otrzymaniem zapłaty (w praktyce przed upływem terminu płatności) i nie wcześniej niż w dniu podpisania protokołu częściowego odbioru prac.
W praktyce zasady te są stosowane, wykonawca najczęściej wystawia fakturę za dany odcinek prac dopiero po podpisaniu protokołu częściowego odbioru prac (lub w dniu podpisania tego protokołu).
Oczywiście wskazane wyżej reguły znajdą odpowiednie zastosowanie także do kontraktów, które nie przewidują ani odbiorów końcowych, ani płatności przed odbiorem końcowym.
[srodtytul]Co z zaliczkami[/srodtytul]
Wątpliwość powstaje co do tego, ile czasu na wystawienie faktury ma wykonawca, który otrzyma płatność na poczet usług budowlanych, które będą wykonane w przyszłości. Pytanie sprowadza się do tego, czy tego typu płatności są zaliczkami w rozumieniu ustawy o VAT. Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o VAT otrzymanie zaliczki wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego. Podatnik, który otrzymał zaliczkę, ma siedem dni na wystawienie faktury to potwierdzającej.
Kwestia stosowania przepisów o zaliczkach do usług budowlanych budzi wątpliwości i była już przedmiotem analiz sądów administracyjnych.
W [b]wyroku z 6 października 2008 r. (I FSK 1085/07) Naczelny Sąd Administracyjny[/b] potwierdził, że przepisy wprowadzające szczególny moment powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych i budowlano-montażowych mają pierwszeństwo przed przepisami dotyczącymi momentu powstania obowiązku podatkowego przy zaliczkach.
Idąc tym tokiem rozumowania, część doktryny prezentuje stanowisko, że zasady fakturowania zaliczek nie będą miały zastosowania do fakturowania płatności otrzymywanych w czasie trwania kontraktu budowlanego lub budowlano-montażowego. Przyjęcie, że do tych usług nie stosuje się przepisów o zaliczkach, skutkuje tym, że wykonawca będzie musiał wystawić fakturę już w dniu otrzymania części należności (czyli w dniu powstania obowiązku podatkowego), a nie w ciągu siedmiu dni od tego zdarzenia, jak przy „zwykłej” zaliczce.
[srodtytul]Szczególne zasady[/srodtytul]
Podsumowując, wykonawca, który chce prawidłowo rozliczyć długoterminowe kontrakty budowlane i budowlano-montażowe dla celów VAT, powinien pamiętać, że w ich wypadku wystawienie faktury nie wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego w VAT. Konieczne będzie rozpoznanie obowiązku podatkowego na zasadach szczególnych i zapewnienie, że schemat wystawiania faktur będzie zgodny ze specyficznymi zasadami fakturowania przewidzianymi dla tego typu usług.
[i]Autorka jest doradcą podatkowym w kancelarii Salans[/i]