Podmioty uprawnione do badania rocznych sprawozdań finansowych wymienione zostały w art. 47 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=110728A08782757BBA0737F8847F395A?id=312008]ustawy z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie[/link].
Krajowa Rada Biegłych Rewidentów prowadzi aktualną ich listę.
Mogą one prowadzić działalność jako podmioty jednoosobowe lub w formie spółki. W przypadku spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej większość głosów muszą posiadać biegli rewidenci lub podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych, zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej.
W spółkach kapitałowych większość członków zarządu muszą stanowić biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej.
[srodtytul]Jaki jest cel badania[/srodtytul]
Z art. 65 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A6FC3600AB7A3D7ED78549E9073DB6F8?n=1&id=324433&wid=328849]ustawy o rachunkowości[/link] (dalej uor) wynika, że celem badania jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii i raportu odpowiadającego na pytanie, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansów oraz wynik finansowy badanej jednostki.
Natomiast według międzynarodowych standardów rewizji finansowej (dalej MSRF 2009) celem badania sprawozdania finansowego jest umożliwienie biegłemu rewidentowi wyrażenia opinii o tym, czy sprawozdanie finansowe zostało, we wszystkich istotnych aspektach, sporządzone zgodnie z określonymi założeniami koncepcyjnymi sprawozdawczości finansowej.
[srodtytul]Sprawdź, czy jest obowiązek[/srodtytul]
Proces badania sprawozdania finansowego wymaga poświęcenia dodatkowego czasu biegłym rewidentom. Dlatego, aby usprawnić pracę w tym zakresie kierownictwu i działowi finansowemu, warto przygotować sobie plan działania.
W pierwszej kolejności należy ustalić, czy spółka podlega obowiązkowi badania.
[ramka][b]Kogo dotyczy obowiązek badania [/b]
Obowiązkowo badaniu i ogłaszaniu podlegają, zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych a także roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:
- banków i zakładów ubezpieczeń,
- jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi (spółki publiczne) i przepisów o funduszach inwestycyjnych,
- jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
- spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,
- pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
– średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób (sposób wyliczenia jest samodzielnie ustalany przez jednostkę w polityce rachunkowości),
– suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro (przeliczenia dokonuje się według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień bilansowy),
– przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro (do wyliczenia przychodów brane są pod uwagę przychody netto ze sprzedaży towarów nabytych w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym, przychody netto ze sprzedaży produktów gotowych, półproduktów oraz operacji finansowych).
Ponadto, zgodnie z art. 64 ust. 2 – 4 ustawy o rachunkowości, badane i ogłaszane są również:
- roczne sprawozdania jednostek sporządzających sprawozdania finansowe łączne,
- sprawozdania finansowe spółek przejmujących i nowo zawiązanych sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie,
- sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSRF oraz
- roczne połączone sprawozdania funduszy inwestycyjnych.[/ramka]
Po sporządzeniu wstępnej wersji bilansu i rachunku zysków i strat zarząd musi podjąć decyzję o kontynuacji działalności.
Wynika to wprost z art. 64 ust. 1 uor, w którym czytamy, że obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta i ogłaszania podlegają jedynie roczne sprawozdania finansowe jednostek kontynuujących działalność.
Brak założenia kontynuacji działalności w roku następnym sprawia, że sprawozdanie finansowe spółki sporządzone za dany rok nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, bez względu na sumę aktywów, wielkość przychodów czy liczbę zatrudnionych osób.
Mimo to kierownik jednostki może jednak podjąć dobrowolnie decyzję o przeprowadzeniu badania sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy.
[srodtytul]Wybór biegłego[/srodtytul]
Kolejny krok to sprawdzenie na stronie internetowej lub w biurze Krajowej Izby Biegłych Rewidentów aktualnej listy biegłych rewidentów, uprawnionych do badania bilansu. Istotne też jest, aby sprawdzić, czy wybrany podmiot ma wystarczające doświadczenie i kompetencje, aby rzetelnie zbadać spółkę.
Zanim zostanie podpisana umowa o badanie sprawozdania finansowego, warto zapoznać się z ofertą wybranego biura biegłych rewidentów. Dobrze jest sprawdzić listę ich wcześniejszych kontrahentów i datę uzyskania uprawnień pracujących tam biegłych.
Jest to istotne, bo rozwiązanie umowy jest możliwe jedynie, gdy zaistnieje uzasadniona ku temu podstawa. Nie można uznać za podstawę do rozwiązania umowy z wybranym biurem biegłych rewidentów różnic w poglądach na temat stosowanych zasad rachunkowości lub standardów rewizji finansowej.
W takiej sytuacji o rozwiązaniu umowy o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego kierownik jednostki oraz podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych muszą poinformować niezwłocznie Komisję Nadzoru Audytowego i podać powody, które uzasadniały rozwiązanie umowy.
Równie ważne jest sprawdzenie, czy wybrany podmiot spełnia wymogi bezstronności i niezależności zgodnie z art. 56 ust. 2 – 4 ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie.
Jeśli biegły posiada udziały lub akcje w badanej spółce, jest jej pracownikiem lub członkiem zarządu, to raport i opinia z badania sprawozdania finansowego są nieważne z mocy prawa.
[srodtytul]Podpisanie umowy[/srodtytul]
Po takiej analizie organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe spółki (czyli w wypadku spółki prawa handlowego zgromadzenie wspólników) może ostatecznie wybrać podmiot uprawniony do badania sprawozdania finansowego.
Wspólnicy podejmują uchwałę w tej sprawie, w której wskazują m.in. nazwę podmiotu wybranego do badania sprawozdania finansowego, termin rozpoczęcia i zakończenia badania.
O wyborze biegłego zarząd musi być poinformowany na piśmie. To on bowiem jako kierownik jednostki podpisuje umowę o badanie sprawozdania finansowego.
[ramka][b]Kto może zawrzeć umowę z biegłym[/b]
W zależności od formy prawnej jednostki umowę o badanie sprawozdania finansowego mogą zawrzeć:
- w spółkach kapitałowych – zarząd,
- w spółce jawnej i cywilnej – wspólnicy prowadzący sprawy spółki,
- w spółce partnerskiej – wspólnicy prowadzący sprawy spółki albo zarząd,
- w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej – komplementariusze prowadzący sprawy spółki,
- w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą – ta osoba.[/ramka]
[srodtytul]Rezerwa na koszty badania[/srodtytul]
Następnie po podpisaniu umowy należy zarezerwować odpowiednią kwotę na poczet wynagrodzenia biegłego rewidenta, gdyż koszty wykonania czynności rewizji finansowej ponosi spółka.
Rezerwa zapobiega zniekształceniu wyniku finansowego roku, którego badanie dotyczy, i roku, w którym poniesiono koszty badania. Tworzy się ją w postaci biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Rozliczenie rezerwy nastąpi w dacie faktycznego poniesienia kosztów badania sprawozdania finansowego, czyli w roku następnym.
Należy pamiętać, że dla celów podatku dochodowego wydatki poniesione na badanie sprawozdania finansowego zaliczane są do kosztów pośrednich, czyli stają się kosztem uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia (w dacie zaksięgowania faktury).
[srodtytul]Przygotowanie ksiąg i dokumentów[/srodtytul]
Kolejny krok to przygotowanie ksiąg rachunkowych za badany rok bilansowy wraz z dokumentacją za ostatni miesiąc roku poprzedzającego badanie, czyli m.in.
- dokumentów statutowych spółki,
- aktualnego odpisu z KRS,
- raportu i opinii z badania poprzedniego roku,
- uchwał zarządu,
- aktów notarialnych dokumentujących zmiany w umowie spółki,
- istotnych umów cywilnoprawnych z bankami, instytucjami finansowymi, najmu i o współpracy.
Zarząd spółki zapewnia biegłemu rewidentowi dostęp do ksiąg rachunkowych i dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów. Biegły powinien mieć też dostęp do informacji o terminach spisów z natury składników majątku spółki.
Istotne jest takie ustalenie terminu inwentaryzacji rzeczowych aktywów, aby wybór biegłego i zawarcie z nim umowy nastąpiło na tyle wcześnie, by mógł on w niej uczestniczyć.
Udział rewidenta w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych (art. 66 ust. 5 uor) jest istotny ze względu na uzyskanie przez badającego potwierdzenia wiarygodności podanej w sprawozdaniu wartości majątku spółki.
Inwentaryzację rzeczowych składników aktywów należy rozpocząć zgodnie z przepisami uor nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem tego roku, a zakończyć najpóźniej do 15 dnia następnego roku.
Biegłemu należy ponadto zapewnić wgląd do:
- protokołu uzgodnienia sald,
- wykazu sald potwierdzonych i niepotwierdzonych podlegających dodatkowej weryfikacji,
- wykazu sald objętych aktualizacją.
[srodtytul]Przekazywanie informacji[/srodtytul]
Aby proces przekazywania i dostarczania biegłemu dokumentów i informacji przebiegał sprawnie, dobrze jest ustalić osobę odpowiedzialną i kompetentną w zakresie współpracy z biegłym podczas badania.
Pracownicy firmy muszą bowiem przygotowywać biegłemu potrzebne w czasie badania różnego rodzaju dane, zestawienia, kalkulacje, a także udzielają odpowiedzi na pytania pojawiające się w trakcie badania.
Należy również pamiętać, że biegły rewident jest uprawniony do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej spółki, w tym także od banków i jej doradców prawnych. Dlatego konieczne jest przygotowanie stosownych upoważnień dla biegłego.
Jeżeli przedmiotem badania jest sprawozdanie finansowe jednostki dominującej, to uprawnienia biegłego rewidenta przysługują także wobec jednostek zależnych, współzależnych i stowarzyszonych.
[srodtytul]Sporządzenie sprawozdania[/srodtytul]
Ostatnim z etapów przygotowań jest sporządzenie kompletnego sprawozdania finansowego będącego podstawą do badania biegłego i ewentualnych korekt powstałych w wyniku tego badania.
Sprawozdanie powinno być sporządzone po ostatecznej analizie zapisów na kontach i korektach błędnych zapisów pod datą 31 grudnia.
Należy do niego załączyć: wydruki z zapisami na kontach, których stany są odzwierciedlone w bilansie, wydruk analitycznego zestawienia sald i obrotów wszystkich kont za badany rok, otrzymane od kontrahentów potwierdzenia sald należności, protokoły z inwentaryzacji kasy, zapasów, środków trwałych, zestawienia dotyczące zmian w aktywach trwałych i rozliczeniach międzyokresowych kosztów i przychodów.
Przed przystąpieniem biegłego do badania warto jeszcze odbyć z nim spotkanie, aby ustalić plan działania.
[ramka][b]Elementy sprawozdania finansowego[/b]
W skład sprawozdania finansowego jednostek podlegających obowiązkowo badaniu wchodzą:
- bilans, który przedstawia wartość i strukturę majątku wraz ze źródłami jego finansowania,
- rachunek zysków i strat, w którym ustalany jest wynik finansowy osiągnięty w danym okresie, na różnych poziomach działalności,
- zestawienie zmian w kapitale własnym, tj. w poszczególnych jego składnikach i wartości księgowej jednostki,
- rachunek przepływów pieniężnych pokazujący zmianę stanu środków pieniężnych w danym roku bilansowym, źródła i sposoby wykorzystania środków pieniężnych w poszczególnych typach działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej,
- informacja dodatkowa, w której opisane są przyjęte zasady rachunkowości, objaśnienia do wybranych pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale własnym i rachunku przepływów pieniężnych, istotne dla zrozumienia sprawozdania finansowego.
Oprócz sprawozdania finansowego sporządzane jest dodatkowo sprawozdanie z działalności. Przygotowuje je zarząd i stanowi ono uzupełnienie sprawozdania finansowego.
W sprawozdaniu z działalności przedstawia się dotychczasowe osiągnięcia i plany na następne lata, a także istotne informacje o sytuacji majątkowej i finansowej, ocenę uzyskiwanych efektów, wskazanie czynników ryzyka, opis zagrożeń i szans. [/ramka]
[srodtytul]JAK PRZEBIEGA I CZYM KOŃCZY SIĘ REWIZJA FINANSOWA[/srodtytul]
[b]Przygotowując się do badania, warto poznać metody stosowane przez biegłych rewidentów, etapy rewizji finansowej i to, jakie treści przedstawia opinia biegłego[/b]
Jak już wspomniałam na wstępie, podstawowym celem badania sprawozdania finansowego jest wydanie przez biegłego rewidenta opinii, że sprawozdanie zostało sporządzone prawidłowo oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową jednostki.
Gwarancją sprawnego przebiegu badania jest ustalenie wcześniej planu działania.
Badanie sprawozdania finansowego można podzielić na dwa etapy:
- ogólne – służące rozpoznaniu ogólnej sytuacji jednostki, oraz
- szczegółowe – służące weryfikacji poszczególnych elementów wykazanych w przedstawionym do badania sprawozdaniu.
[srodtytul]Etap 1. Ocena[/srodtytul]
Pierwszy etap badania obejmuje ocenę podstaw prawnych funkcjonowania spółki, stosowanych systemów ewidencji operacji gospodarczych, kontroli wewnętrznej, systemu informatycznego, przyjętej polityki rachunkowości, rzetelności ksiąg rachunkowych i kontroli prawidłowości przeprowadzonej inwentaryzacji.
[srodtytul]Etap 2. Badanie zasadnicze [/srodtytul]
Rozpoczyna się po przedłożeniu przez spółkę pełnego sprawozdania finansowego. Biegły ustala prawidłowość aktywów i pasywów, wyniku finansowego i rozliczeń z budżetem państwa. Badanie prowadzone jest metodą wyrywkową.
Polega na takim dobraniu próbek ksiąg i dowodów księgowych, aby stanowiły one wystarczającą podstawę do sformułowania prawidłowej opinii o badanym sprawozdaniu finansowym.
Na tym etapie badania biegły ocenia też sytuację majątkową i finansową badanej firmy, prawidłowość sporządzonego zestawienia zmian w kapitale własnym, rachunku przepływów pieniężnych i sprawozdania z działalności badanej spółki za rok obrotowy.
[srodtytul]Dwie metody[/srodtytul]
W praktyce stosowane są dwie metody badania.
[b] Pierwsza[/b] to bezpośrednie badanie wiarygodności sprawozdania, które polega na badaniu jego wybranych pozycji.
[b]Druga[/b] – pośrednie badanie wiarygodności, polega na sprawdzeniu działającego w spółce systemu księgowości, prawidłowości funkcjonowania kontroli wewnętrznej i ich zgodności z przepisami przez cały okres objęty badanym sprawozdaniem finansowym.
Nie jest możliwe jednak zbadanie wszystkich elementów składających się na pozycje wykazane w sprawozdaniu finansowym. Zwiększa się więc ryzyko, że zbadane przez biegłego rewidenta sprawozdanie może zawierać niewykryte przez niego uchybienia i wprowadzać w błąd czytelnika.
[srodtytul]Badania wyrywkowe[/srodtytul]
Przeprowadzane przez biegłego rewidenta wyrywkowe badania szczegółowe obejmują: sprawdzanie dokumentacji i zapisów księgowych wybranych elementów sprawozdania, sprawdzenie z natury środków mających postać rzeczową (np. gotówki, zapasów), ustne i pisemne zapytania do kierownika, personelu jednostki lub kontrahentów i uzyskiwanie potwierdzeń (np. potwierdzenia sald).
Istotny wpływ na sposób badania ma poziom złożoności systemów informatycznych, liczby kont i operacji gospodarczych, które są charakterystyczne dla danej jednostki.
W małych spółkach, stosujących proste programy, gdzie rejestrowana jest mała liczba operacji gospodarczych, badanie ksiąg rachunkowych jest prostsze i bardziej szczegółowe.
W spółkach stosujących złożone systemy informatyczne, w których na dużej liczbie kont ujmuje się masowo występujące operacje gospodarcze, wymagane jest opracowanie przemyślanego planu działania i wyboru najistotniejszych pozycji do analizy.
[srodtytul]Dokumentacja rewizyjna[/srodtytul]
W trakcie badania biegły gromadzi liczne dowody, które stanowią tzw. dokumentację rewizyjną. Składają się na nią przede wszystkim notatki sporządzone przez biegłego rewidenta w toku badania i dokumenty uzyskane od badanej spółki lub od osób trzecich (zestawienia liczbowe, kopie umów, oświadczenia).
Ponadto w skład dokumentacji rewizyjnej wchodzi: egzemplarz sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności jednostki, wykaz zmian w formie polecenia księgowania (PK) do pierwotnej wersji sprawozdania, kopia wyrażonej opinii wraz z raportem z badania, plan i program badania, oświadczenia kierownika badanej jednostki o kompletnym i prawidłowym ujęciu w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym wszystkich zdarzeń gospodarczych dotyczących badanego okresu, ujawnieniu zobowiązań warunkowych i powiadomieniu o istotnych zdarzeniach, jakie nastąpiły po dniu bilansowym.
[srodtytul]Etap 3. Opinia i raport[/srodtytul]
Ostatni etap badania to przedstawienie opinii i raportu z przebiegu badania, możliwych błędów, rozważenie zasadności wydania opinii z zastrzeżeniem i sformułowanie ostatecznej wersji raportu.
Na podstawie zgromadzonej dokumentacji biegły sporządza na piśmie w języku polskim opinię i uzupełniający ją raport.
Opinia wydana przez biegłego w sposób bezstronny, kompletny, rzetelny i jasny przedstawia wyniki badania sprawozdania finansowego i stwierdza, czy zbadane sprawozdanie finansowe przekazuje rzetelnie, jasno i prawidłowo obraz sytuacji majątkowej i finansowej spółki.
Opinia powinna zawierać co najmniej: określenie badanej jednostki, wstęp zawierający opis elementów sprawozdania finansowego, wskazanie daty, na którą bilans sporządzono, i okresu trwania roku obrotowego oraz stwierdzenie, że za przedłożone do badania sprawozdanie finansowe odpowiada kierownik jednostki.
Powinna też zawierać stwierdzenie, że zdaniem biegłego rewidenta przeprowadzone badanie umożliwiło mu uzyskanie wystarczającej pewności dla wyrażenia miarodajnej opinii o sprawozdaniu finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia w księgach rachunkowych danych.
[srodtytul]Nie zawsze bez zastrzeżeń[/srodtytul]
Opinia wyrażana jest o sprawozdaniu finansowym już po uwzględnieniu zmian wprowadzonych przez spółkę na wniosek biegłego rewidenta i odzwierciedla skutki istotnych zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilansowym.
Opinię i raport sporządza się łącznie pod datą zakończenia badania i nie wcześniej niż pod datą podpisania przez kierownika jednostki ostatecznej wersji sprawozdania finansowego.
Opinia może być wyrażona jako:
- opinia bez zastrzeżeń,
- opinia z zastrzeżeniami,
- opinia negatywna.
Biegły może też odmówić wyrażenia opinii.
Opinię bez zastrzeżeń wyraża biegły rewident, gdy jego zdaniem zbadane sprawozdanie finansowe i księgi rachunkowe spełniają warunki określone w art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości, a ewentualne wpływające na sprawozdanie finansowe naruszenia prawa bądź statutu lub umowy jednostki oraz nieusunięte uchybienia nie są istotne.
[srodtytul]Co w raporcie[/srodtytul]
Raport to uzupełnienie stwierdzeń zawartych w opinii. Powinien zawierać informacje o badanej spółce i przedstawiać ważne wyniki badania uzasadniające wyrażoną opinię.
Wyrażenie opinii negatywnej lub odmowa wyrażenia opinii nie zwalnia od sporządzenia i przedłożenia raportu.
Raport powinien, zgodnie z postanowieniami art. 65 ust. 5 uor, zawierać m.in.
1. informacje o sprawozdaniu finansowym za rok poprzedzający;
2. przedstawienie wskaźników charakteryzujących wynik finansowy oraz sytuację majątkową i finansową za rok obrotowy;
3. ocenę prawidłowości stosowanego systemu;
4. stwierdzenie przeprowadzenia inwentaryzacji aktywów i pasywów oraz rozliczenia i ujęcia w księgach jej wyników;
5. informacje o niektórych istotnych pozycjach sprawozdania finansowego;
6. informację o strukturze rzeczowej i własnościowej środków trwałych, stopniu ich zużycia;
7. informację o strukturze czasowej należności;
8. informację o rezerwach na zobowiązania i potencjalnych zobowiązaniach z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń.
Ponadto powinien zawierać informacje o wyniku zbadania poprawności wprowadzenia do sprawozdania finansowego dodatkowych informacji i objaśnień, i sprawozdania z działalności.
[srodtytul]KORZYŚCI DLA SPÓŁKI, WŁAŚCICIELI I CZYTELNIKÓW SPRAWOZDANIA[/srodtytul]
[b]Jakie spółka może odnieść korzyści, poddając swoje roczne sprawozdanie finansowe badaniu przez biegłego?[/b]
Przeprowadzając audyt sprawozdań finansowych, biegli rewidenci z racji doświadczenia i możliwości porównawczych są w stanie wychwycić wiele nieprawidłowości w prezentowanych przez badane spółki sprawozdaniach finansowych.
Ma to duże znaczenie dla adresatów sprawozdania finansowego: akcjonariuszy, właścicieli, kierownictwa, klientów i konkurencji.
Uwzględnienie przez spółkę wskazywanych przez biegłych uwag do pierwotnej wersji sprawozdania finansowego umożliwia ostatecznie przedstawienie rzeczywistej i prawdziwej jej sytuacji finansowej. Ostateczna wersja sprawozdań finansowych w dużej mierze uwzględnia korekty zaproponowane przez biegłych rewidentów.
Dokonane na wniosek biegłych zmiany dotyczą głównie nieprawidłowej wyceny papierów wartościowych, braku odpisów aktualizacyjnych i rezerw, naliczeń z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Takie wielkości mają wpływ nie tylko na księgi rachunkowe, ale również na wysokość wypłacanych dywidend lub premii z zysków.
W toku badania sprawozdań w wielu przypadkach stwierdza się również błędy w organizacji i funkcjonowaniu badanych firm, które w przyszłości mogłyby mieć negatywny wpływ na stan majątkowy i efekty gospodarowania.
[ramka][b]Główne błędy wykrywane podczas badania sprawozdań finansowych[/b]
1. wprowadzenie błędnych danych bilansu zamknięcia do ksiąg kolejnego roku bilansowego i wykazanie ich w badanym sprawozdaniu finansowym oraz niestosowanie w sposób ciągły przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w kolejnych latach;
2. błędy podczas przeprowadzania spisu z natury, szczególnie
niewyodrębnianie zapasów zalegających, przestarzałych, zniszczonych lub stanowiących własność stron trzecich i zapasów powierzonych stronom trzecim lub oddanym w komis;
3. niepotwierdzanie wszystkich posiadanych przez jednostkę środków na rachunkach bankowych, udziałów w innych jednostkach, zdeponowanych w innych jednostkach papierów wartościowych;
4. brak informacji o zamianie zobowiązań warunkowych na bezwarunkowe, rozstrzygnięciu spraw toczących się wobec badanej jednostki, obciążeniach hipotecznych i zastawach na majątku;
5. nieuwzględnienie w badanym sprawozdaniu finansowym skutków wszystkich istotnych zdarzeń, które nastąpiły po dniu bilansowym, takich jak realizacja udzielonych gwarancji, spłata udzielonych pożyczek, sprzedaż znaczących składników majątkowych, zasilanie kapitału lub przekształcenia;
6. błędne przyjęcie przez kierownika jednostki założenia o możliwości kontynuacji działalności mimo znacznych trudności finansowych, braku płynności, wypowiedzenia umów kredytowych, znacznych strat za lata poprzednie i rok bieżący, odejścia kluczowego personelu kierowniczego, utraty podstawowego rynku, głównego dostawcy;
7. niewykazanie wszystkich danych, stosownie do art. 49 uor, w sprawozdaniu z działalności jednostki, lub wykazanie ich niezgodnie z danymi zawartymi w sprawozdaniu finansowym;
8. w małych jednostkach, stanowiących własność osób bezpośrednio nimi kierujących, częsty brak wewnętrznej kontroli, co ujemnie wpływa na rzetelność, kompletność i prawidłowość danych wykazanych w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym, niepełne ujęcie przychodów z powodu niewłaściwego rejestrowania sprzedaży lub włączania do kosztów jednostki wydatków na osobiste potrzeby właścicieli;
9. nieprawidłowości w wykazywanych w sprawozdaniu finansowym grupach operacji i sald dotyczących jednostek powiązanych w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 43 uor ze względu na zachodzące zależności;
10. ustalanie stawek amortyzacyjnych nieodpowiednich do rzeczywistego zużycia i ich korekta w wybranym (dogodnym dla jednostki) okresie sprawozdawczym.[/ramka]
Jeżeli biegły wykryje wskazane nieprawidłowości, może mieć do czynienia z błędem lub oszustwem.
Może to być nieświadome wykazanie nieprawidłowo jakiejś pozycji bilansu lub rachunku zysków i strat i wtedy wykryty błąd powinien być skorygowany przed zatwierdzeniem i opublikowaniem sprawozdania finansowego.
Inaczej wygląda sytuacja, gdy „błąd” został wywołany celowo i świadomie. Mamy wtedy do czynienia z oszustwem:
kradzieżą, defraudacją i manipulacją, zatajeniem danych w sprawozdaniu.
Oszustwa mogą być dokonywane przez pracowników lub kierownictwo i biegły w każdej sytuacji musi powiadomić odpowiednie osoby:
kierownika jednostki, właścicieli a nawet prokuraturę.
Biegły rewident analizuje okoliczności, które mogą być symptomami fałszowania sprawozdania.
Główną przyczyną ich wystąpienia jest słabość systemu kontroli wewnętrznej, brak w radzie nadzorczej kompetentnych fachowców umiejących czytać sprawozdania finansowe, a objawami: wypłata dużych honorariów konsultantom, doradcom i wysoka zgodność wyników firmy z prognozami.
Biegły z racji wglądu w księgi spółki ma możliwość wykrycia w trakcie badania przypadków fałszowania sprawozdań finansowych, korupcji, kradzieży aktywów, działań na szkodę akcjonariuszy oraz nadużyć gospodarczych.
Daje to możliwość uzyskania przez właścicieli wiarygodnego obrazu sytuacji badanej spółki i kontroli nad efektywnością pracy powołanego przez nich zarządu.
[i]Autorka jest kierownikiem zespołu księgowego w BSO Outsourcing sp. z o.o.[/i]
