Zasadę współmierności ustanawia art. 6 ust. 1 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=166037]ustawy o rachunkowości[/link]. Chodzi o to, by w księgach rachunkowych danego roku ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz firmy przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące tego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zamykając księgi, należy zatem zastanowić się, czy koszty zamykanego okresu są kompletne; zauważmy, że zagadnienie to wiąże się z weryfikacją kompletności zobowiązań (w tym także biernych rozliczeń międzyokresowych).

[ramka]Przykład

Jeżeli w firmie przewidziana jest wypłata tzw. trzynastej pensji, to mimo że wypłata ta nastąpi – jak zakładamy – już w nowym roku obrotowym, koszty z tego tytułu muszą obciążyć wynik tego roku, za który ta dodatkowa pensja przysługuje.[/ramka]

[srodtytul]Koszty wynagrodzeń[/srodtytul]

Oczywiście również koszty „normalnych” wynagrodzeń muszą być kompletne; na ten aspekt szczególną uwagę powinny zwrócić te firmy, w których wynagrodzenia za dany miesiąc są wypłacane w miesiącu następnym, i dopiero w miesiącu wypłaty (postawienia do dyspozycji) są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów (dotyczy to również składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracodawcę jako płatnika). Zdarza się bowiem, że firmy takie, poszukując uproszczeń w prowadzeniu ewidencji, księgują naliczenie takich wynagrodzeń w miesiącu ich wypłaty (co notabene jest metodologicznie nieprawidłowe).

Jeśli jednak stosowano takie rozwiązanie, to należy sprawdzić, do którego okresu zostało zaksięgowane wynagrodzenie za grudzień. Choć wypłacone w styczniu wynagrodzenia za grudzień będą kosztem podatkowym stycznia, to „bilansowo” – zgodnie z zasadą współmierności – muszą być bezwzględnie ujęte w księgach grudnia. W przeciwnym razie wynik finansowy (lub, jeśli wynagrodzenia są elementem kosztu wytworzenia, stan aktywów) może być istotnie zniekształcony.

Warto tu wspomnieć, że w 2009 r. przepisy podatkowe dotyczące momentu zaliczania wynagrodzeń w ciężar kosztów uzyskania przychodów zostały zmodyfikowane, tym samym – przy zachowaniu pewnych wymogów – można wyeliminować rozbieżności co do momentu ich podatkowego i bilansowego ujmowania (pisaliśmy na ten temat w DF z 5 marca br.).

[srodtytul]Co jeszcze trzeba ująć[/srodtytul]

Upewniwszy się, że zachowana została zasada współmierności, należy jeszcze zweryfikować, czy w wyniku finansowym zamykanego okresu ujęto finansowe skutki następujących zdarzeń i stanów (patrz art. 7 uor):

- zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych; zagadnienie to ściśle wiąże się z omówioną wcześniej weryfikacją aktywów (ostrożność i tworzenie odpisów aktualizujących),

- wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne; chodzi o przychody niezwiązane bezpośrednio z działalnością operacyjną (przykładowo nie można zarachować przychodu z tytułu rozwiązania odpisu aktualizującego wartość należności zagrożonej nieściągalnością, jeśli przyczyna tej nieściągalności nie ustała; nie można uznać konta przychodów kwotą kary należnej, gdy jej zasadność jest kwestionowana),

- wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne,

- rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń; zagadnienie to wiąże się z weryfikacją kompletności ujęcia zobowiązań (rezerwy są elementem).

[i]Autor jest biegłym rewidentem[/i]