Niedługo ukończę wiek emerytalny i chcę przejść ?na świadczenie. Od 1991 r. ?do chwili obecnej prowadzę pozarolniczą działalność gospodarczą. W latach 1986–1990 opłacałem składki na ubezpieczenie społeczne rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa. ?Zanim je kupiłem, przez 14 lat pracowałem na umowie ?o pracę. Zebrałem niezbędną dokumentację płacową z tego okresu oraz dokumenty potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie rolników. Czy ZUS zaliczy ?mi do stażu emerytalnego okres prowadzenia gospodarstwa rolnego?

Nie.

Wynika to z faktu, że czytelnik posiada łącznie 36 lat okresów składkowych (zatrudnienia na umowę o pracę i prowadzenia biznesu). Przy tak długim stażu emerytalnym nie ma potrzeby uzupełniać go o okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Z tego tytułu ZUS doliczy jednak do kwoty emerytury tzw. zwiększenie.

Ważny okres i składki

Zasady uwzględniania okresu pracy w gospodarstwie rolnym w stażu ubezpieczeniowym, od którego zależy prawo i wysokość emerytury ?z ZUS, reguluje art. 10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst ?jedn. DzU z 2013 r. nr 228, ?poz. 1440). Zgodnie z tym przepisem, można w nim uwzględnić jedynie:

- ?okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki,

- ?czas prowadzenia przed ?1 lipca 1977 r. gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia,

- ?przypadające przed 1 stycznia 1983 r. okresy pracy ?w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia,

i to pod warunkiem, że staż emerytalny ustalony na ogólnych zasadach (określonych ?w art. 5–7 ustawy emerytalnej) jest zbyt krótki, aby przyznać prawo do świadczenia. Okresy rolne dolicza się w takim przypadku, traktując jako składkowe, ale tylko w wymiarze niezbędnym do uzupełnienia stażu, który pozwoli przyznać prawo do emerytury.

Przykład

Pani Stanisława ukończyła w lipcu 2013 r. 60 lat i złożyła wniosek ?o emeryturę. Udowodniła 15 lat okresów składkowych (praca ?w szczególnych warunkach) ?oraz siedem lat prowadzenia gospodarstwa rolnego ?i podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników (w latach 1980–1986). W sierpniu 2013 r., ustalając uprawnienia ?do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, ?ZUS uwzględnił zainteresowanej oprócz 15 lat okresów składkowych, również pięć lat prowadzenia gospodarstwa. Wliczył więc tylko taki okres „rolny", który uzupełnił minimalny, wymagany do nabycia prawa ?do emerytury, 20-letni staż pracy dla kobiet.

Dodatkowy warunek dotyczy okresów pracy w gospodarstwie rolnym (po ukończeniu 16. roku życia) przypadających przed 1 lipca 1977 r. Był to czas, kiedy rolnicy nie byli jeszcze objęci obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. ZUS doliczy taki staż, jeżeli przypada on nie wcześniej niż 25 lat przed ustalaniem prawa do emerytury.

Bez dublowania

ZUS pomija okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie – nawet te, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne rolników – jeśli zostały zaliczone do stażu, ?od którego zależy prawo ?do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj.:

- ?ustawy z 27 października 1974 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (DzU nr 32, poz. 140 ze zm.),

- ?ustawy z 14 grudnia 1982 r. ?o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (DzU z 1989 r. nr 24, poz. 133 ze zm.),

- ?ustawy z 20 grudnia 1990 r. ?o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 1998 r. nr 7, poz. 25 ze zm.).

Albo uzupełnienie...

Jeżeli ZUS uzupełni staż emerytalny okresami „rolnymi", ma to odpowiednie przełożenie na wysokość emerytury. Przysługuje do niej ?tzw. część składkowa emerytury rolniczej. Po ustaleniu emerytury na ogólnych zasadach (bez uwzględniania stażu rolniczego) dolicza część za okres pracy rolniczej.

Tę część składkową ZUS dolicza tylko wtedy, gdy uwzględnił lata pracy w rolnictwie. Ustala ją w wysokości po:

- ?1 proc. najniższej emerytury obowiązującej w dniu powstania prawa do świadczenia za każdy rok pracy ?w gospodarstwie rolnym, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne rolników i

- ?0,5 proc. najniższej emerytury za każdy rok pracy w gospodarstwie rolnym w okresie przypadającym przed 1 lipca 1977 r. (nie wcześniej niż 25 lat przed nabyciem prawa do świadczenia).

Przy obliczaniu części składkowej okresy, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne rolników uwzględnia się niezależnie od tego, czy pokrywają się z okresami innego ubezpieczenia. Natomiast wcześniejsze – wyłącznie wówczas, gdy nie pokrywają się z innymi, uwzględnionymi okresami składkowymi lub nieskładkowymi.

... albo zwiększenie

Jeżeli ubezpieczony udowodnił staż „rolniczy", za który zostały opłacone składki, ale nie było potrzeby uzupełnienia jego stażu emerytalnego, przysługuje tzw. zwiększenie. Ustala się je według zasad określonych dla części składkowej, tzn. po 1 proc. najniższej emerytury za każdy rok.

Zwiększenie nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Dokumentowanie okresu pracy w gospodarstwie

Środkiem dowodowym na potwierdzenie faktu opłacania ?składek, ich wysokości oraz okresu, za jaki zostały opłacone, ?jest zaświadczenie wydane przez właściwy organ, tj. urząd ?gminy lub – właściwy miejscowo – oddział KRUS pobierający składki na ubezpieczenie społeczne rolników.

Kwota emerytury wraz ze zwiększeniem albo częścią składkową ?nie może być wyższa niż 100 proc. podstawy wymiaru. Ograniczenie to nie dotyczy świadczeń przyznawanych w najniższej wysokości.

Część składkową lub zwiększenie dolicza się do emerytury ?przed jej podwyższeniem do kwoty świadczenia najniższego, ustalonej w tej stawce z powodu braku podstawy wymiaru.