- Od 2000 r. prowadzę działalność gospodarczą. Wypracowałem staż emerytalny. W lipcu 2013 r. ukończyłem 65 lat. Jakie warunki muszę spełnić, aby nabyć prawo do emerytury? Czy muszę zakończyć działalność gospodarczą?

– pyta czytelnik.

Prawo do emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego przysługuje zarówno osobie, która bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pozostawała w stosunku pracy, jak i osobie, która wykonywała inny rodzaj działalności, np. prowadziła działalność gospodarczą. Tak stanowi ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna). Do ustalenia prawa do emerytury nie musi ustać ubezpieczenie z dniem osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Na jakich zasadach

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., które spełniły łącznie warunki dotyczące wieku oraz stażu emerytalnego, nabędą prawo do emerytury od dnia spełnienia wszystkich wymagań z ustawy emerytalnej, ale nie wcześniej niż od dnia zgłoszenia wniosku o to świadczenie.

Aby nabyć prawo do nowej emerytury, oprócz osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, trzeba udowodnić jakikolwiek okres ubezpieczenia. Nowa emerytura przysługuje zarówno tym, którzy przystąpili do jednego z otwartych funduszy emerytalnych, jak i tym, którzy takiego OFE nie wybrali.

Ważne!

Osoba prowadząca biznes, która jest członkiem OFE, ale chce mieć emeryturę wyliczoną według dotychczasowych zasad, składając o nią wniosek, musi złożyć oświadczenie, że występuje z OFE i zgadza się, aby jej składki w funduszu zostały przekazane do budżetu państwa.

Skomplikowane wyliczenia

Sposób obliczenia wysokości emerytury zależy od daty urodzenia oraz od terminu przejścia wnioskodawcy na to świadczenie. Warunki określające nabycie prawa do emerytury oraz sposób jej wyliczenia szczegółowo wynika z ustawy emerytalnej. Są one identyczne dla wszystkich ubezpieczonych, w tym dla prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. będą miały obliczone świadczenie wyłącznie na podstawie dotychczasowych regulacji. Ci, którzy urodzili się od 1 stycznia 1949 r. do 31 grudnia 1968 r., mogą wybrać, czy chcą mieć emeryturę ustaloną według dotychczasowych, czy nowych zasad. Gdy zgłoszą wniosek o emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna) oraz stażu emerytalnego (20 lat kobieta i 25 lat mężczyzna), ale nie spełnią wymogu kontynuowania ubezpieczenia po osiągnięciu wieku emerytalnego, oblicza się ją wyłącznie w myśl dotychczasowych reguł. Będzie ona wynosiła:

- 24 proc. kwoty bazowej oraz

- po 1,3 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

- po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

Przykład

Pan Stefan, który prowadził działalność gospodarczą, 15 czerwca 2013 r. ukończył 65 lat. Wniosek o emeryturę złożył przed osiągnięciem podwyższonego wieku emerytalnego. Wykazał 40 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 12 lat prowadzenia biznesu. Przestał prowadzić działalność.

ZUS przyznał mu prawo do emerytury od 15 sierpnia 2013 r., tj. po osiągnięciu podwyższonego wieku emerytalnego wynoszącego w myśl art. 27 ustawy emerytalnej w przypadku mężczyzn urodzonych od 1 kwietnia 1948 r. do 30 czerwca 1948 r. 65 lat i 2 miesiące. Obliczył ją według dotychczasowych zasad.

Ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury z art. 27 ustawy emerytalnej, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił o przyznanie emerytury po 31 grudnia 2008 r., można ją obliczyć na mocy art. 26 ustawy, tj. według nowych zasad, jeżeli jest wyższa od tej obliczonej zgodnie z art. 53.

Natomiast osobie, której przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego przyznano jakąkolwiek emeryturę obliczoną według dotychczasowych zasad, nie przysługuje prawo ubiegania się o ustalenie świadczenia według nowych zasad po wejściu w powszechny wiek emerytalny. Nawet gdy kontynuuje zatrudnienie i z tej racji pozostaje w ubezpieczeniach społecznych.

Przykład

Pan Kazimierz, urodzony 20 marca 1948 r., pobierał wcześniejszą emeryturę pracowniczą od 20 marca 2008 r., tj. z chwilą ukończenia 60 lat. Nadal pracuje. Po uzyskaniu podwyższonego wieku emerytalnego (65 lat i miesiąc), tj. 20 kwietnia 2013 r., wystąpił o emeryturę obliczoną według nowych zasad. ZUS odmówił mu jej przyznania i obliczenia, gdyż pobierał już świadczenie wcześniejsze.

Wysokość emerytury według nowych zasad stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez tzw. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na świadczenie (art. 26 ustawy emerytalnej). Podstawę obliczenia nowej emerytury stanowi kwota składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego ten, od którego będzie przysługiwała wypłata. Kwota ta obejmie zgromadzone na koncie składki emerytalne, ich coroczną waloryzację oraz zwaloryzowany kapitał początkowy (dla ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom społecznym przed 1 stycznia 1999 r.). Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na świadczenie zostanie określony w latach i miesiącach.

Przykład

Urodzony 15 marca 1948 r. pan Zbigniew, po ukończeniu podwyższonego wieku emerytalnego, tj. 16 czerwca 2013 r., wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury oraz obliczenie jej według nowych zasad. Spełnia warunki wymagane do jej przyznania. Od 2008 r. prowadzi działalność gospodarczą i nadal to robił po osiągnięciu wieku emerytalnego. ZUS przyzna mu świadczenie i obliczy je według nowych zasad.

Nie trzeba zwijać stoiska

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które zamierzają przejść na emeryturę, nie muszą likwidować działalności gospodarczej. Mogą pobierać świadczenie i nadal prowadzić firmę. Jednak w takiej sytuacji będą je obowiązywały przepisy dotyczące ograniczania i zawieszania wypłacanej emerytury w związku z osiąganym przychodem.

Lata i miesiące

Urodzeni po 31 grudnia 1948 r., poczynając od 1 stycznia 2013 r., nabędą prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego:

dla kobiet urodzonych:

– do 31 grudnia 1952 r. co najmniej 60 lat,

– od 1 stycznia 1953 r. do 31 marca 1953 r. co najmniej 60 lat i miesiąc,

– od 1 kwietnia 1953 r. do 30 czerwca 1953 r. co najmniej 60 lat i 2 miesiące,

– od 1 lipca 1953 r. do 30 września 1953 r. co najmniej 60 lat i 3 miesiące,

– od 1 października 1953 r. do 31 grudnia 1953 r. co najmniej 60 lat i 4 miesiące, idt.

Docelowy wiek emerytalny kobiety osiągną w 2040 r.

dla mężczyzn urodzonych od:

– 1 stycznia 1948 r. do 31 marca 1948 r. co najmniej 65 lat i miesiąc,

– 1 kwietnia 1948 r. do 30 czerwca 1948 r. co najmniej 65 lat i 2 miesiące,

– 1 lipca 1948 r. do 30 września 1948 r. co najmniej 65 lat i 3 miesiące, itd.

U mężczyzn docelowy wiek emerytalny nadejdzie w 2020 r.