Od 17 czerwca br, tj. od dnia wejścia w życie nowelizacji kodeksu pracy dotyczącej uprawnień pracowników i innych osób ubezpieczonych związanych z rodzicielstwem, zasiłek macierzyński przysługuje w różnych wysokościach.

Możliwe warianty

Będzie to:

- 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku – za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,

- 60 proc. podstawy wymiaru – za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego.

Jeżeli jednak w terminie do 14 dni po porodzie:

- pracownica złoży wniosek w trybie art. 179

1

k.p. o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego także w pełnym wymiarze, lub odpowiednio

- ubezpieczona niebędąca pracownicą złoży wniosek w terminie i na zasadach określonych w art. 179

1

k.p. o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze,

to zasiłek macierzyński za okresy wszystkich tych urlopów wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Analogiczną zasadę stosuje się do rodziców adopcyjnych, którzy wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres wszystkich urlopów w pełnym wymiarze złożą nie później niż do 14 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie.

Szybka decyzja, później powrót do pracy

Złożenie wniosku w trybie art. 179

1

k.p. o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze nie oznacza obowiązku ich wykorzystania. Pracownica może bowiem zrezygnować z całości lub z części udzielonego jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także z całości lub z części urlopu rodzicielskiego. W takiej sytuacji z wnioskiem o niewykorzystaną część dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego może wystąpić ojciec dziecka. Analogicznie prawo do rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okresy tych urlopów przysługuje ubezpieczonej niebędącej pracownicą.

Jeśli matka rezygnuje z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części (albo okresowi dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części) lub w razie rezygnacji z zasiłku za okres odpowiadający całości urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, przysługuje jej jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru. Należy się ono, jeżeli z zasiłku macierzyńskiego za te okresy nie skorzysta ojciec dziecka.

Z przeliczeniem

Jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru przysługuje zatem za czas:

- urlopu macierzyńskiego (odpowiednio urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego),

- dodatkowego urlopu macierzyńskiego (odpowiednio dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).

Wypłata wyrównania następuje w terminie przyjętym do wypłaty wynagrodzeń lub dochodów. Jeśli płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest ZUS, to wyrównanie powinno być wypłacone nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia wniosku w sprawie rezygnacji z zasiłku za dalszy okres lub innego dokumentu niezbędnego do wypłaty wyrównania (np. zaświadczenia pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, jeżeli zasiłek wypłaca ZUS).

Przykład

Pani Krystyna, zatrudniona na umowę o pracę, urodziła dziecko 4 lipca 2013 r. i w tym dniu rozpoczęła urlop macierzyński. Po tygodniu, tj. 11 lipca 2013 r., wystąpiła do szefa z wnioskiem w trybie art. 179

1

k.p. o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze – 6 tygodni, a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, też w pełnym wymiarze – 26 tygodni.

W następstwie złożenia wniosku pracodawca, będący płatnikiem zasiłków, wypłaca pracownicy zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru od pierwszego dnia urlopu macierzyńskiego.

28 sierpnia 2013 r. pracownica złożyła pismo o rezygnacji z całości dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Oświadczyła jednocześnie, że z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (w pełnych wymiarach) będzie korzystał ojciec dziecka.

Jednocześnie pracownik-ojciec wychowujący dziecko wystąpił z wnioskiem do swojego pracodawcy o udzielenie mu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze od 21 listopada 2013 r. do 1 stycznia 2014 r. (42 dni) oraz urlopu rodzicielskiego od 2 stycznia 2014 r. do 2 lipca 2014 r. (182 dni). Do wniosku dołączył zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego matkę dziecka o wysokości wypłaconego jej zasiłku macierzyńskiego (80 proc.).

Firma pracownika musi wypłacać mu zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku, gdyż kontynuuje uprawnienie nabyte przez matkę.

Przyjmijmy, że ojciec wychowujący dziecko zrezygnuje z całości urlopu rodzicielskiego i 12 grudnia 2013 r. złoży wniosek w tej sprawie, dołączając do niego pisemne oświadczenie, z którego wynika, że matka nie będzie korzystała z urlopu rodzicielskiego. W efekcie ojcu dziecka przysługuje jednorazowe wyrównanie.

Wypłacając zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 1 do 31 grudnia 2013 r. oraz za 1 stycznia 2014 r., pracodawca powinien wypłacić go w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jednocześnie ma wyrównać pracownikowi wypłacony zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 21 do 30 listopada 2013 r.

Wyrównanie wypłaconego zasiłku macierzyńskiego od 4 lipca do 20 listopada 2013 r. (140 dni) będzie przysługiwało też pracownicy matce dziecka. Wypłata wyrównania zasiłku macierzyńskiego matce będzie możliwa dopiero wtedy, gdy złoży ona wniosek w tej sprawie i udokumentuje fakt rezygnacji z pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego przez ojca dziecka.

Bez dopłaty

Wyrównanie nie przysługuje przy rezygnacji tylko z części urlopu rodzicielskiego i zasiłku za jego okres.

Pracownica (odpowiednio ubezpieczona niebędąca pracownicą), która złoży wniosek o dodatkowy urlop macierzyński (zasiłek macierzyński za okres urlopu) i urlop rodzicielski (zasiłek macierzyński za okres urlopu) w pełnych wymiarach w ciągu 14 dni po porodzie, dostanie zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za wszystkie urlopy. Dzięki temu nie odczuje diametralnego spadku otrzymywanego świadczenia po rozpoczęciu pobierania zasiłku za czas urlopu rodzicielskiego.

Jednak w razie rezygnacji z części, a nie z całości urlopu rodzicielskiego (u ubezpieczonego niebędącego pracownikiem w razie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za część, a nie za cały okres ustalony kodeksem pracy jako okres urlopu rodzicielskiego) wyrównanie zasiłku do 100 proc. nie przysługuje (art. 31 ust. 4 ustawy zasiłkowej). Oznacza to, że pracownik (ubezpieczony) uzyska wyrównanie tylko wtedy, gdy zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego (zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego) w pełnym wymiarze.

W efekcie, w razie rezygnacji tylko z części urlopu rodzicielskiego (zasiłku za część okresu ustalonego jako okres urlopu rodzicielskiego) łączna kwota pobranego zasiłku będzie niższa, niż byłaby, gdyby nie złożyć w terminie do 14 dni po porodzie wniosku o wykorzystanie wszystkich urlopów w pełnym wymiarze. Złożenie tego wniosku powinno być zatem w każdym przypadku dobrze przemyślane.

Przykład

Zatrudniona na umowę o pracę pani Anna urodziła dziecko 6 sierpnia 2013 r. Natomiast 19 sierpnia złożyła u pracodawcy wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze oraz urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Podstawa wymiaru zasiłku przysługującego pracownicy wynosiła 2868,32 zł. Pracodawca, będący płatnikiem zasiłków, wypłaca jej zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Oznacza to, że dzienną kwotę zasiłku macierzyńskiego wylicza z kwoty 2294,66 zł (2868,32 zł x 80 proc.). Dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego wynosi zatem 76,49 zł (2294,66 zł : 30).

Przyjmijmy założenie, że po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i po rozpoczęciu urlopu rodzicielskiego pracownica rezygnuje z części urlopu rodzicielskiego (po upływie 8 tygodni jego wykorzystywania). W tych okolicznościach szef musi wypłacić jej zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru za okres:

- 20 tygodni (140 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 6 tygodni (42 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

- 8 tygodni (56 dni) urlopu rodzicielskiego.

Łączna kwota wypłaconego zasiłku macierzyńskiego wyniesie 18 204,62 zł, co wynika z wyliczenia:

- 76,49 zł x 238 dni (140 + 42 + 56) = 18 204,62 zł.

Gdyby pracownica nie złożyła wniosku w trybie art. 1791 k.p., to szef wypłaciłby jej zasiłek macierzyński w wysokości:

- 100 proc. podstawy wymiaru – za 20 tygodni (140 dni) urlopu macierzyńskiego,

- 100 proc. podstawy wymiaru – za 6 tygodni (42 dni) dodatkowego urlopu macierzyńskiego,

- 60 proc. podstawy wymiaru – za 8 tygodni (56 dni) urlopu rodzicielskiego.

W efekcie otrzymałaby zasiłek macierzyński w łącznej wysokości 20613,74 zł. Wynika to z następującego wyliczenia:

- 95,61 zł [2868,32 zł : 30 = 95,61 zł (dzienna kwota zasiłku w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru)] x 182 dni (liczba dni podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego 140 + 42) = 17401,02 zł,

- 57,37 zł [2868,32 zł x 60 proc.: 30 = 57,37 zł (dzienna kwota zasiłku w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru)] x 56 dni (liczba dni urlopu rodzicielskiego) = 3212,72 zł,

- 17 401,02 zł + 3212,72 zł = 20 613,74 zł.

Wyliczenia wskazują, że w tych okolicznościach pracownica otrzyma zasiłek w kwocie niższej o 2409,12 zł (20 613,74 zł – 18204,62 zł), niż otrzymałaby za ten sam okres, gdyby do 14 dni po porodzie nie wnioskowała o wykorzystanie wszystkich urlopów w pełnym wymiarze.

Lepiej uczulić

Pracownicę składającą wniosek w terminie do 14 dni po porodzie należałaby uprzedzić o konsekwencjach z tym związanych, jeśli później rezygnowałaby z części urlopu rodzicielskiego.

Ważną rolę w uświadomieniu o takich skutkach odgrywają pracownicy działów personalnych jako osoby przyjmujące te pisma.

Podstawa prawna:

art. 179

1

ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

art. 31 ust. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., ustawa zasiłkowa)

ustawa z 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2013 r., poz. 675, nowelizacja)