Składki ZUS trzeba też odprowadzić od darowanej sumy

Potwierdził to lubelski oddział ZUS w decyzji 1399/2012 z 7 stycznia 2013 r.

Na podstawie art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447) wnioskodawca zwrócił się do ZUS o wydanie indywidualnej interpretacji. We wniosku wskazał, że choć przed datą rozwiązania z podwładnym stosunku pracy utracił status zakładu pracy chronionej (zpchr) w rozumieniu przepisów, to dalej funkcjonuje u niego zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

W związku z rozwiązaniem przez wnioskodawcę angażu z niepełnosprawnym udzielono mu pożyczki z funduszu, którą mu następnie firma umorzyła. Pieniądze przeznaczył na adaptację mieszkania, aby przystosować je do potrzeb swojej niepełnosprawności wynikającej z długotrwałej nieuleczalnej choroby. Wnioskodawca potwierdził też, że umorzona pożyczka ma wyłącznie źródło w stosunku pracy, jaki łączył go z byłym pracownikiem.

W tej sytuacji – jego zdaniem – nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, FP oraz FGŚP z racji udzielonego świadczenia w formie częściowo bezzwrotnej pożyczki byłemu niepełnosprawnemu, który w czasie jej przyznawania był już wyrejestrowany z ZUS i nadal nie spełnia warunków do objęcia go pracowniczym ubezpieczeniem społecznym.

Ponadto wnioskodawca wskazał, że z podstawy wymiaru składek i innych obciążeń przepisy zwalniają w razie długotrwałej choroby zapomogi losowe wypłacane pracownikom i byłym pracownikom. W opinii wnioskodawcy umorzenie pożyczki należy więc traktować jako zapomogę finansową dla byłego pracownika.

W decyzji z 7 stycznia 2013 r. ZUS uznał interpretację wnioskodawcy za nieprawidłową. Według organu kwota umorzonej pożyczki stanowi podstawę wymiaru składek, a nie jest to jednocześnie zapomoga losowa w rozumieniu przepisów. Zatem umorzona kwota nie może korzystać ze zwolnienia w składkach.

Komentuje dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

Środki finansowanego przez pracodawcę zakładowego funduszu zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych mogą być przyznane m.in. na pomoc indywidualną. Chodzi np. o adaptację i wyposażenie mieszkań, budynków mieszkalnych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z ich ułomności.

Pomoc indywidualną wolno objąć zarówno na wniosek osób zatrudnionych w firmie, odbywających w nim praktyczną naukę zawodu, jak i niepracujących byłych pracowników tego zakładu. Można jej udzielić jako pomocy bezzwrotnej lub oprocentowanej pożyczki. Tylko jednak wobec tej drugiej formy dopuszczalne jest umorzenie i to pod warunkiem, że niepełnosprawny wykorzysta ją zgodnie z przeznaczeniem.

Z kolei z przepisów podatkowych wynika, że taka pożyczka, a właściwie jej umorzenie, jest świadczeniem dla byłego lub aktualnego pracownika wynikającym ze stosunku pracy. Wnioskodawca potwierdził, że udzielił właśnie takiej pomocy, a następnie ją umorzył byłemu podwładnemu w związku ze stosunkiem pracy.

Dlatego kwotę umorzenia należało zakwalifikować, co prawidłowo uczynił organ rentowy, jako świadczenie wynikające ze stosunku pracy, który łączył wnioskodawcę z byłym pracownikiem. Konsekwencją tego jest opodatkowanie kwoty umorzonego świadczenia podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dalszym skutkiem zaś zakwalifikowania świadczenia – tak jak przy umorzonej pożyczce z zpchr – jako przychodu ze stosunku pracy jest przyjęcie, że kwota tego świadczenia stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. I to mimo zakończenia stosunku pracy oraz wyrejestrowania podwładnego z tych ubezpieczeń.

Podobnie należy zgodzić się ze stanowiskiem ZUS, że kwota takiej umorzonej pożyczki nie spełnia definicji zapomogi losowej. Ta jest bowiem zwolniona z podstawy wymiaru składek na mocy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106). Dlatego nie można zastosować ulgi do tej kwoty.

Ponadto z samej definicji umowy pożyczki z kodeksu cywilnego wynika jednoznacznie, że jest to świadczenie, którego jednym z warunków otrzymania jest zwrot pożyczonej kwoty w co najmniej takiej samej wysokości. W rezultacie pracodawca błędnie potraktował umorzenie pożyczki udzielonej byłemu pracownikowi jak przyznanie mu zapomogi losowej.

W tym stanie faktycznym odpada także inna podstawa ulgi w składkach, polegająca na użyciu przepisów zwalniających świadczenia wypłacane przez zakłady pracy chronionej z zakładowych funduszy rehabilitacji osób niepełnosprawnych lub zakładowego funduszu aktywności. Jak wynika bowiem z opisu, wnioskodawca utracił status zpchr przed rozwiązaniem angażu z niepełnosprawnym. Nie zastosuje zatem tych regulacji zwalniających wypłacane świadczenia.

Na marginesie warto zauważyć, że odprowadzanie danin publicznych od świadczeń wypłacanych lub przyznawanych byłym zatrudnionym to częsty problem pracodawców. Co do zasady więc każdy przypadek trzeba traktować indywidualnie.