Wydane przez ZUS zaświadczenie A1 potwierdza, że osoba w nim wymieniona podlega polskiemu ustawodawstwu (ubezpieczeniom społecznym w Polsce) podczas pracy w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii. Jednocześnie zwalnia ono osobę w nim wymienioną z obowiązku tych ubezpieczeń za granicą.
Zaświadczenie to ma zastosowanie przede wszystkim w przypadku wysłania pracownika do pracy za granicę lub równoczesnego wykonywania pracy w Polsce i na terenie innych państw członkowskich. Podstawą prawną jego wydania są przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzU UE L 166/1 z 30 kwietnia 2004 r. ze zm.). Ma ono zastosowanie również do wysłanego z Polski za granicę zleceniobiorcy.
Wyłączenie z katalogu
wskazuje w art. 6 ust. 1 pkt 4, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Ustęp 4 tego przepisu wskazuje jednak, że obowiązek ubezpieczeń nie dotyczy uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych ani studentów, którzy pracują na podstawie umowy cywilnej, jeśli nie ukończyli 26 lat.
Ponieważ zaświadczenie A1 wydane przez ZUS potwierdza, że osoba w nim wymieniona jest ubezpieczona w Polsce, student-zleceniobiorca, który tym ubezpieczeniom nie podlega, nie może go uzyskać.
Oznacza to, że jeżeli firma wyśle go do pracy za granicę, to będzie on podlegał ustawodawstwu ubezpieczeniowemu państwa, do którego został wysłany. Wynika to z art. 13 ust. 1 powołanego rozporządzenia 883/2004.
Nie ma podstawy
Przepis ten stanowi, że osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek, w zakresie ubezpieczeń podlega ustawodawstwu tego właśnie państwa. Jeżeli zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w kraju, do którego zostanie wysłana, status studenta ani wiek nie mają znaczenia, to polski zleceniodawca będzie musiał ją zgłosić do systemu ubezpieczeń tego państwa i tam opłacać za nią składki.
