Gdy pracownik podpisze umowę-zlecenie ze swoim pracodawcą, również z tego cywilnego kontraktu jest uznawany do celów ubezpieczeń za pracownika. Dlatego przychód ze zlecenia rozliczany jest ze składek jak ten osiągnięty z racji pozostawania w stosunku pracy.

Podstawą wymiaru składek społecznych, w tym chorobowej, jest wówczas suma pensji z umowy o pracę i zlecenia. Z tego powodu również podstawa wymiaru zasiłku chorobowego może być odpowiednio wyższa, chyba że kontrakt cywilny został rozwiązany.

- Czy do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika mam wliczyć przychód, jaki otrzymywał z tytułu dodatkowo zawieranych z nim umów-zleceń? Umowy nigdy nie były podpisywane w ciągłości. W ciągu ostatnich 12 miesięcy było ich nawet siedem i niektóre trwały tylko przez część miesiąca. Czy wliczać wynagrodzenie z tych kontraktów, jeśli obecnie pracownik nie wykonuje już umowy-zlecenia? A jeśli tak – to czy uzupełniać przychód za miesiące, w których umowa-zlecenie trwała niepełny miesiąc?

– pyta czytelnik.

Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego ustala się jako przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym powstała niezdolność do pracy.

Tak wynika z art. 36 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.), dalej ustawa zasiłkowa. Ustęp 2 tego przepisu przewiduje przy tym sytuacje, kiedy pod uwagę brane jest wynagrodzenie z krótszego okresu – tj. z pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia – ponieważ ubezpieczenie trwało krócej niż rok.

Prawie jak część etatu

Pod pojęciem wynagrodzenia należy tu rozumieć przychód pracownika, który stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu od niego potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe w części finansowanej ze środków zatrudnionego (zazwyczaj 13,71 proc.). Chodzi tu o przychód osiągnięty z tytułu stosunku pracy.

W praktyce oznacza to, że jest nim również ten uzyskany z tytułu dodatkowo podpisanej z zatrudnionym umowy-zlecenia (a także o dzieło), który obciążony jest składkami na ZUS na zasadach dotyczących zarobków osiągniętych z racji zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Taka zasada wynika z art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Pojęcie szersze niż w kodeksie pracy

Do celów ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się nie tylko osobę zatrudnioną w ramach stosunku pracy czy służbowego, ale również wykonującą pracę na podstawie umowy-zlecenia lub o dzieło, jeżeli:

- taką umowę zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, albo

- na podstawie takiego kontraktu wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (mimo podpisania go z obcym podmiotem).

Faktu nawiązania dodatkowej współpracy na podstawie umowy-zlecenia pracodawca nie zgłasza na ZUS ZUA.

Natomiast osiągnięty z niej przychód musi doliczać do tego uzyskanego przez pracownika ze stosunku pracy i od tej sumy rozliczać składki społeczne i zdrowotne w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx.

Wyższa baza

Ponieważ wynagrodzenie z umowy-zlecenia płatnik ma obowiązek doliczyć do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika, w tym na chorobowe, to może ono wpłynąć również na wysokość zasiłków, do których zatrudniony uzyska prawo. Może, ale nie musi.

Do przychodów z umowy-zlecenia stosuje się bowiem,

– zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej, zasady dotyczące składników wynagrodzenia przysługujących do określonego terminu. Oznacza to, że o tym, czy wynagrodzenie z takiego kontraktu będzie brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości zasiłku chorobowego, decyduje okres, na jaki została zawarta umowa. Takie składniki pomija się w obliczeniach, gdy zasiłek przysługuje po terminie obowiązywania umowy-zlecenia.

W praktyce oznacza to, że jeśli rozwiązuje się ona w trakcie zwolnienia lekarskiego, to przychód z niej zwiększy podstawę wymiaru zasiłku tylko do ostatniego dnia jej ważności. Za okres zwolnienia lekarskiego przypadającego po zakończeniu trwania umowy-zlecenia podstawę wymiaru świadczenia płatnik liczy na nowo – co prawda z tego samego okresu, ale wyłączając z niej wynagrodzenia za zlecenia.

Zawsze faktyczna kwota

Jeśli umowa-zlecenie trwa, gdy pracownik jest chory i ma prawo do zasiłku, pracodawca wlicza do podstawy wymiaru świadczenia przychód ze zlecenia w kwocie wypłaconej w danym miesiącu. Nie podwyższa go (nie uzupełnia) w sytuacji, gdy za dany miesiąc pracownik otrzyma niższe wynagrodzenie z powodu nieobecności w pracy.

Odnosząc się do pytania czytelnika – ustalając podstawę wymiaru świadczenia za czas choroby pracownika, może w niej uwzględnić, poza wynagrodzeniem z umowy o pracę, również przychód z ostatnio zawartej umowy-zlecenia. Warunkiem jest jednak, by ta umowa jeszcze obowiązywała, czyli była zawarta przynajmniej na część okresu objętego zwolnieniem lekarskim. Przy czym musi je wtedy przyjąć w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

Gdyby ta umowa-zlecenie wygasła przed zachorowaniem, to przychód z niej w ogóle trzeba pominąć w obliczeniach (podobnie jak z wcześniej wykonywanych kontraktów, między którymi były przerwy). Jeśli zaś okres, na jaki została zawarta ostatnia umowa-zlecenie, upłynie w czasie zwolnienia lekarskiego, to przychód z niej trzeba będzie wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku, nie zmieniając przy tym okresu, z którego została ona ustalona.

Przykład

Pracodawca zawierał z 48-letnim pracownikiem kolejne umowy zlecenia na okresy: w 2011 r. od 11 do 31 sierpnia i od 7 do 25 listopada, a w 2012 r. – od 16 do 29 lutego, od 5 do 30 kwietnia oraz od 11 maja do 6 lipca. Pracownik przyniósł L-4 na okres od 28 czerwca do 20 lipca br.

Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego trzeba przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pracę wypłacone od czerwca 2011 r. do maja 2012 r. oraz przychód z umowy-zlecenia trwającej od maja br. (w kwocie faktycznie wypłaconej).

Od tak ustalonej podstawy wymiaru należy naliczyć świadczenia za okres od 28 czerwca do 6 lipca br. Od 7 lipca kontrakt cywilny już nie obowiązuje, więc podstawę wymiaru zasiłku od tego dnia trzeba pomniejszyć o wliczony wcześniej przychód ze zlecenia.

Od samego początku na wysokość zasiłku nie miał wpływu przychód z wcześniejszych umów-zleceń, bo wynagrodzenie chorobowe przysługuje za okres po terminie, do którego były zawarte.