Gdy osoba, która objęta jest ubezpieczeniami w Polsce, wyjeżdża do pracy sezonowej do innego państwa unijnego, nadal może opłacać składki tylko w Polsce. Ważne jest, by nie tylko przed, ale również podczas zarobkowania nadal podlegała polskim ubezpieczeniom.
Osoba będąca w Polsce pracownikiem z wykonywanej umowy o pracę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w ZUS (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Może ona podjąć sezonową pracę poza granicami Polski np. podczas urlopu wypoczynkowego czy bezpłatnego.
Gdy mamy do czynienia z tą pierwszą pracą, to sytuacja ubezpieczeniowa tej osoby się nie zmienia. Nadal objęta jest nimi w Polsce. Wybierając się za granicę, może wystąpić do ZUS o potwierdzenie formularza A1, a właściwie o poświadczenie, że jest ubezpieczona w Polsce. Formularz taki wywołuje ten skutek, że zwolni pracownika sezonowego z obowiązku ubezpieczeń za granicą, nawet jeżeli podpisze on umowę o pracę z zagranicznym pracodawcą.
Nie oznacza to oczywiście, że od wynagrodzenia za pracę sezonową w ogóle nie będzie składek na ubezpieczenia społeczne. Formularz A1 wywołuje bowiem również inny skutek - mianowicie potwierdza, że osoba w nim wymieniona podlega wyłącznie polskim przepisom z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie zaś z tymi regulacjami umowa o pracę zawsze stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Dlatego zagraniczny pracodawca polskiego pracownika sezonowego powinien zgłosić go do ubezpieczeń w ZUS i od wypłacanego wynagrodzenia opłacać polskie składki.
Inaczej rzecz się ma z podjęciem za granicą pracy sezonowej podczas urlopu bezpłatnego udzielonego przez polskiego pracodawcę. Okres takiego wolnego stanowi przerwę w opłacaniu składek na ubezpieczenia do ZUS. W związku z tym podczas zagranicznej pracy sezonowej pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym nie jest ubezpieczony w Polsce. W rezultacie nie może on uzyskać z ZUS potwierdzenia formularza A1. A to z kolei oznacza, że z tytułu pracy sezonowej będzie ubezpieczony poza granicami Polski.
Prowadzący w Polsce własną pozarolniczą działalność też może podjąć sezonowo zatrudnienie poza granicami Polski i nie musi się to wiązać z obowiązkiem płacenia składek w innym kraju. Aby to było możliwe, musi jednak spełnić pewne warunki. Przede wszystkim powinien prowadzić działalność w Polsce od co najmniej dwóch miesięcy.
Istotne jest też, by praca wykonywana za granicą była podobna do prowadzonej w Polsce działalności (art. 12 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, DzU UE L 166/1 z 30 kwietnia 2004 r. ze zm.). Po spełnieniu tych warunków polski przedsiębiorca może uzyskać od ZUS formularz A1, który zwolni go z opłacania składek na ubezpieczenia za granicą z tytułu wykonywanej tam pracy sezonowej.
Istotne jest też, by na czas zagranicznej pracy sezonowej prowadzący działalność wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych w ZUS z działalności gospodarczej. Dla celów stosowania art. 12 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 zakłada się bowiem, że osoba w danym okresie wykonuje tylko jedną aktywność zawodową. Gdyby polski przedsiębiorca podczas pracy sezonowej za granicą prowadził również działalność w Polsce, to ZUS nie wyda mu formularza A1.
W takim przypadku podlegałby on ubezpieczeniom w tym państwie, w którym wykonuje pracę najemną, choćby była ona wykonywana tylko sezonowo. Przy spełnieniu tych warunków polski przedsiębiorca może uzyskać od ZUS formularz A1, który zwolni go z opłacania składek na ubezpieczenia za granicą z tytułu wykonywanej tam pracy sezonowej. Jednak, podobnie jak w przypadku pracownika wykonującego za granicą pracę sezonową podczas urlopu wypoczynkowego, składki od zagranicznych przychodów powinny być wpłacone do ZUS przez zagranicznego pracodawcę.
Praca sezonowa studenta, emeryta, rencisty
Formularz A1 wydany przez ZUS potwierdza, że osoba w nim wymieniona jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w Polsce.
Ze względu na to, że status studenta, emeryta lub rencisty nie jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w Polsce, osoby takie nie mogą uzyskać z ZUS formularza A1. W konsekwencji, wykonując pracę sezonową za granicą, tam też będą ubezpieczone z tytułu takiej pracy.