Od 1 października 2011 r. obowiązuje zasada, że osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do 31 października roku, w którym ukończyła naukę.

Po tej zmianie czytelnicy zgłaszali wątpliwości, czy oznacza to, że zatrudniając absolwenta studiów licencjackich na podstawie umowy-zlecenia, będą zwolnieni z obowiązku płacenia za niego składek na ZUS do końca października roku ukończenia nauki.

Okazuje się, że nie. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS prawa studenta to nie to samo co status studenta. A tylko status zwalnia z opłacania składek ze zlecenia.

Ważny wiek i nauka

Studenci, do ukończenia 26 lat, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Również ich współpracowników przy wykonywaniu takich umów nie trzeba zgłaszać do ZUS ani opłacać składek od uzyskanych zarobków (art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; tekst. jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

W związku z tym, że takie osoby nie spełniają warunków do objęcia ubezpieczeniem społecznym, z pracy na podstawie umowy cywilnej nie trzeba za nie też opłacać składki zdrowotnej. Oba warunki – odpowiedniego wieku i posiadania statusu studenta – muszą być spełnione łącznie i przez cały czas trwania umowy.

Żak, czyli kto

Aby sprawdzić, kto posiada status studenta, trzeba sięgnąć do ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.). Zgodnie z jej art. 2 ust. 1 pkt 18k to osoba kształcąca się na studiach wyższych. Zalicza się do nich studia pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolite magisterskie, jeśli prowadzi je uczelnia do tego uprawniona.

Osoba przyjęta na studia nabywa prawa studenta z chwilą immatrykulacji (czyli aktu przyjęcia w poczet studentów uczelni) i złożenia ślubowania. Od tego dnia mimo wykonywania umowy-zlecenia czy innej umowy cywilnej nie trzeba jej zgłaszać do ZUS ani opłacać za nią składek na żadne ubezpieczenia.

Utrata statusu to utrata uprawnień

Datą ukończenia studiów jest dzień złożenia egzaminu dyplomowego. Jedynie ukończenie kierunku lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii ma miejsce w dniu złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja – w dniu zaliczenia ostatniej praktyki przewidzianej w planie studiów.

Po obronie pracy licencjackiej absolwent studiów wyższych pierwszego stopnia z mocy prawa podlega ubezpieczeniom z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Nie mają do niego zastosowania przepisy wyłączające ten obowiązek, bo w rozumieniu ZUS nie posiada on już statusu studenta.

Tak samo jest w sytuacji osoby, która ukończy studia drugiego stopnia czy jednolite magisterskie. Nie korzysta ze zwolnienia od składek do 31 października. Przywileje kończą się wraz z obroną pracy dyplomowej, ostatnim zdanym egzaminem czy zaliczoną praktyką.