To szef kwalifikuje pracę podwładnego jako wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jeśli ją zakwalifikuje jako taką i będzie to dotyczyć pracownika urodzonego w 1949 r. lub później, musi jeszcze płacić składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych i ewidencjonować pracę „szczególną”.

- Zatrudniamy pracownika na stanowisku kierowcy autobusu. W zależności od zamówień przez część dnia wykonuje on prace przy przewozie osób, a przez pozostałe godziny inne prace, np.  porządkowe na terenie bazy transportowej. Czy należy za tego pracownika opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych tylko od wynagrodzenia za przewozy autobusem czy wszystkich przez niego przepracowanych godzin?

– pyta czytelnik.

Pracodawcy mają obowiązek opłacać składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych za każdego pracownika, który spełnia łącznie dwa warunki:

- urodził się po 31 grudnia 1948,

- wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w ustawie z 19 grudnia 2008 o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656).

Konieczność opłacania tej składki zależy więc od rozstrzygnięcia, czy dany pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Kwalifikacji pracy danej osoby jako wykonywanej w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dokonuje pracodawca.

To on musi prowadzić ewidencję podwładnych wykonujących takie prace, za których istnieje obowiązek opłacania składki na FEP. Ustawa o emeryturach pomostowych  określa jedynie rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie stanowiska pracy.

Praca w transporcie

Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym są wymienione w pkt 8 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych jako prace w szczególnym charakterze.

Ponieważ chodzi tu o transport publiczny, to punkt ten dotyczy prac wykonywanych na drogach publicznych objętych zakresem ustawy z 21 marca 1985 o drogach publicznych (DzU z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.). Za taki należy uznać wykonywanie przewozu osób autobusem (powyżej dziewięciu osób łącznie z kierowcą), które nie jest przewozem prywatnym lub wewnątrzzakładowym.

Wiodące zadania z angażu

Problem powstaje w sytuacji, gdy pracownik wykonuje też innego rodzaju prace niż praca „szczególna”. Aby zakwalifikować pracę danej osoby jako pracę o szczególnym charakterze – m.in. właśnie pracę kierowcy autobusu – istotne jest przede wszystkim ustalenie, do wykonywania jakiego rodzaju zadań został zatrudniony ten pracownik.

Przy czym nie jest konieczne, aby wykonywał te czynności przez cały czas pracy. W przypadku gdy pracownik ma powierzone różne obowiązki, istotny jest podstawowy rodzaj pracy, do jakiej został on zatrudniony.

Zatem pracownik  na stanowisku kierowcy autobusu spełnia kryteria do uznania go za wykonującego pracę o szczególnym charakterze, tylko w przypadku gdy praca kierowcy należy do jego podstawowych obowiązków pracowniczych. Dopuszczalne jest, aby w przerwach w wykonywaniu pracy o szczególnym charakterze pracownik wykonywał również inne obowiązki, zlecone przez przełożonych lub wynikające z zakresu obowiązków, czyli np. prace porządkowe.

Dwa angaże, jedna opłata

Składkę na FEP pracodawca powinien naliczać od przychodu, który stanowi podstawę wymiaru danin na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za dany miesiąc. Co istotne, nie ma tutaj znaczenia ani wymiar czasu pracy, na jaki podwładny został zatrudniony, ani faktyczny czas świadczenia tego rodzaju pracy w danym dniu, tygodniu czy miesiącu.

W praktyce więc, jeśli pracownik zostanie przez pracodawcę uznany za wykonującego pracę np.  kierowcy autobusu, to nie należy rozdzielać jego wynagrodzenia na godziny przepracowane jako kierowca i na przepracowane w innym charakterze. Składkę na FEP trzeba naliczyć od całej pensji, z wyłączeniem tych składników, które są zwolnione z tej daniny.

Inaczej byłoby w sytuacji, gdyby firma podpisała z pracownikiem dwie odrębne umowy o pracę, a  tylko jedna z nich dotyczyła wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Wówczas obowiązek odprowadzania składek na FEP obejmowałby wyłącznie przychody osiągane z tej umowy, na podstawie której zatrudniony wykonywałby prace szczególne.