Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu zawieszenia działalności na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Tak wynika z art. 13 pkt 4[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804] ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link]; dalej ustawa systemowa).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W 2010 r. podstawa wynosi 1887,60 zł i stosuje się ją do ustalania składek należnych od 1 stycznia br. Składka jest przez cały dany rok taka sama.

[srodtytul]Od jednego do 24 miesięcy[/srodtytul]

Zgodnie z art. 14a ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.)[/link] przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od jednego miesiąca do 24 miesięcy.

Jeśli to zrobi, jego obowiązek ubezpieczeń społecznych ustaje od dnia:

- w którym rozpoczyna się przerwa w prowadzeniu firmy,

- poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Jan zdecydował się zawiesić działalność gospodarczą w okresie od 4 czerwca do 25 września włącznie. Nie płaci żadnych składek ani nie składa deklaracji rozliczeniowych za lipiec i sierpień. Wniesie natomiast składki społeczne za trzy dni czerwca i pięć dni września.

Działalność zostanie bowiem wznowiona 26 września i od tego dnia przedsiębiorca znowu zostaje włączony do ubezpieczeń i nie musi dokonywać ponownego zgłoszenia (art. 36a ustawy systemowej).[/ramka]

W okresie zawieszenia, a więc okresie wyłączenia z ubezpieczeń, przedsiębiorcy podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na zasadach obowiązujących dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie dotyczą ich natomiast ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe.

[srodtytul]Po wznowieniu[/srodtytul]

Jeżeli przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom tylko przez część miesiąca, to za ten miesiąc zapłaci mniejsze składki. To dlatego że kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ulega odpowiedniemu obniżeniu (art. 18 ust. 9 ustawy systemowej).

Kwotę minimalnej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, tzn. trzeba podzielić ją najpierw przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca.

Wyniku od razu nie zaokrąglamy, bez względu na liczbę miejsc po przecinku, dalej mnożymy go przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu. Dopiero teraz zaokrąglamy ustaloną podstawę wymiaru składek do pełnych groszy, przyjmując, że dokonuje się zaokrąglenia z uwzględnieniem trzeciego miejsca po przecinku.

Otrzymaną podstawę wymiaru składek zaokrąglamy do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza, albo w dół, jeżeli końcówka jest niższa od 0,50 grosza.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pani Marianna wznowiła działalność gospodarczą 9 września.

Za ten miesiąc ustali podstawę wymiaru w następujący sposób.

1887,60 zł : 30 dni września = 62,92 zł

62,92 zł x 22 dni podlegania ubezpieczeniom we wrześniu (od 9 do 30) = 1384,24 zł

Składki natomiast oblicza tak:

1384,24 zł x 19,52 proc. = 270,20 zł emerytalna

1384,24 zł x 6 proc. = 83,05 zł rentowe

1384,24 zł x 2,45 proc. = 33,91 zł chorobowa

1384,24 zł x 1,67 proc. = 23,12 zł wypadkowa[/ramka]

Tak samo obniżana jest podstawa wymiaru stanowiąca 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2010 r. 395,10 zł) u osób korzystających z ulgowych składek.

[srodtytul]Cała kwota[/srodtytul]

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które prowadzą działalność pozarolniczą lub z nimi współpracują, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Tak stanowi art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=06A7EC90A418E6D76CA61FD6BF4CEBA1?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)[/link].

Zatem przedsiębiorca nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w okresie zawieszenia działalności. Ale może zgłosić się do niego dobrowolnie.

Podstawę wymiaru składki na zdrowie stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka obowiązuje w jednej wysokości przez cały dany rok, tj. od 1 stycznia do 31 grudnia.

Składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. Nie można więc jej zmniejszać proporcjonalne do liczby dni podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym. Oznacza to, że przedsiębiorca musi wnieść ją w pełnej wysokości (233,32 zł) za miesiąc, w trakcie którego dopiero rozpoczął/zakończył (zawiesił bądź wznowił) wykonywanie działalności.