Choroba przedsiębiorcy nie zawsze pozwala na zmniejszenie wymiaru składek

– Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą zatrudnia jednego pracownika.

[b]Chorowała przez dwa tygodnie, w związku z czym była na zwolnieniu lekarskim. Nie opłacała składki chorobowej, więc ZUS nie płaci wynagrodzenia za czas choroby. Czy składki odprowadza się za pełny miesiąc, czy za okres zwolnienia lekarskiego składki te się odlicza?[/b] – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Najpierw krótkie wyjaśnienie. Mianowicie osoby prowadzące działalność gospodarczą nie mają prawa do wynagrodzenia za czas choroby. O takim świadczeniu możemy mówić tylko w odniesieniu do pracowników, a więc osób podlegających przepisom kodeksu pracy. Natomiast przedsiębiorcy mogą liczyć na zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego wypłacany przez ZUS, jeżeli spełniają określone warunki, które poniżej omówimy.

[srodtytul]Na swój wniosek[/srodtytul]

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Natomiast do ubezpieczania chorobowego mogą się zgłosić dobrowolnie, na swój wniosek (art. 11 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=656D264A70B9334836C394DF698D53C0?id=184677]ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.; dalej ustawa systemowa)[/link]. Z tego wniosek, że właściciel firmy, który podlega ubezpieczeniom emerytalno-rentowym dobrowolnie (np. ma jeszcze inny tytuł do ubezpieczeń), nie może zgłosić się do ubezpieczenia na wypadek choroby.

Przedsiębiorca, który nie skorzystał z prawa do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, opłaca przymusowo składki: emerytalną, rentową, wypadkową oraz zdrowotną.

[srodtytul]Podstawa wymiaru[/srodtytul]

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe przedsiębiorców stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w Monitorze Polskim na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Zatem przez cały rok obowiązuje ta sama podstawa wymiaru należności zusowskich. W 2009 r. wynosi ona 1915,80 zł. Oznacza to, że płatnik składek musi co miesiąc wyłożyć:

- 373,96 zł na składkę emerytalną,

- 114,95 zł na składkę rentową oraz

- 31,99 zł na składkę wypadkową (przy najniższej stopie podstawy wymiaru).

Przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności (po spełnieniu dodatkowych warunków) można zaoszczędzić na składkach społecznych i opłacać je od niższej podstawy wymiaru, którą jest kwota stanowiąca 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązująca w danym roku kalendarzowym. Zatem w 2009 r. jest to 382,80 zł, a w 2010 r. będzie 395,10 zł (1317 zł x 30 proc.).

[srodtytul]Zasada proporcjonalności…[/srodtytul]

Ustawa systemowa przewiduje możliwość zmniejszenia w danym miesiącu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, dzięki czemu kwoty samych składek są niższe. Można tak zrobić za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie, czyli jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca. Wówczas kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Te zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek stosuje się odpowiednio w razie niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony przedsiębiorca spełnia warunki do przyznania zasiłku (art. 18 ust. 10 ustawy systemowej).

[b]UWAGA:[/b] Choroba nie wpływa na wysokość składki zdrowotnej. Jest ona miesięczna i niepodzielna, co oznacza, że podstawy jej wymiaru nie można zredukować, nawet jeśli przedsiębiorca cały miesiąc był niesprawny i nie mógł generować przychodów. Wynika to z art. 79 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=160FE279464D1CB9F8599F7258EC04C3?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).[/link]

[srodtytul]…nie dla każdego[/srodtytul]

Podstawą ubiegania się w ZUS o zasiłek chorobowy jest nie tylko zaświadczenie lekarskie, ale przede wszystkim przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego, zaliczenie tzw. okresu wyczekiwania (90 dni trwania w ubezpieczeniu) oraz terminowe opłacanie składek. Ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy wygasa bowiem od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacił w terminie składki należnej na to ubezpieczenie (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej).

Przedsiębiorca, który w ogóle nie przystąpił do ubezpieczenia chorobowego, nie spełnia zatem warunków do przyznania zasiłku. W konsekwencji nie ma prawa do zmniejszenia podstawy wymiaru składek w miesiącu, w którym ze względu na stan zdrowia nie mógł prowadzić działalności gospodarczej.