Wspólnicy rozliczają się sami

W zakresie ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego wspólnicy spółek cywilnych traktowani są jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Zatem do każdego z nich stosuje się takie same zasady podlegania ubezpieczeniom oraz ustalania podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia jak do osób, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą. Oznacza to, że są obowiązkowo objęci ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i zdrowotnym, a ubezpieczeniem chorobowym – dobrowolnie. Wynika to z:

- art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11 ust. 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link], dalej ustawa systemowa,

- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Były dwa sposoby[/srodtytul]

Do końca ub.r. wspólnicy spółki cywilnej mogli na dwa sposoby rozliczać i opłacać składki na własne ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Po pierwsze, mogli być zgłoszeni do ubezpieczeń przez spółkę. Wówczas to ona realizowała za nich obowiązki płatnika składek. Zgłaszała ich do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA, gdy z działalności podlegali ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, lub ZUS ZZA, gdy z działalności podlegali wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. A należne za każdy miesiąc składki wykazywała w raporcie ZUS RCA (gdy wspólnicy podlegali ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) lub ZUS RZA (gdy z działalności wspólnicy byli objęci tylko ubezpieczeniem zdrowotnym).

Po drugie, wspólnicy mogli samodzielnie zgłosić się jako płatnicy składek. Wówczas sami składali druk ZUS ZFA, czyli jako płatnik składek, oraz zgłaszali siebie do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA/ZZA. Natomiast za każdy miesiąc należne za siebie składki wykazywali w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

[srodtytul]Udziałowiec za siebie[/srodtytul]

W związku z wejściem 1 stycznia br. [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=290766]ustawy z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 209, poz. 1318)[/link] zmieniły się m.in. zasady odpowiedzialności wspólnika spółki cywilnej.

Do 31 grudnia 2008 r. zakres odpowiedzialności na podstawie tej ustawy obejmował nie tylko zobowiązania podatkowe spółki, ale również zobowiązania podatkowe pozostałych wspólników, jeżeli wynikały z zobowiązań spółki. Od początku tego roku zakres tej odpowiedzialności został ograniczony wyłącznie do zobowiązań spółki. Ta zmiana spowodowała, że ZUS zmienił zasady dotyczące zgłaszania do ubezpieczeń wspólników spółki cywilnej.

W przypadku osób rozpoczynających od 1 stycznia 2009 r. działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne jest każdy ze wspólników na własne ubezpieczenia. Spółka pełni natomiast funkcję płatnika składek tylko za osoby świadczące pracę w tej spółce (np. pracowników i zleceniobiorców).Jako płatnik składek spółka na zgłoszeniu płatnika składek ZUS ZPA powinna podawać następujące dane identyfikacyjne spółki:

- NIP,

- REGON,

- nazwę skróconą.

Jeśli do tej pory spółka zgłaszała wspólników do ubezpieczeń i ich rozliczała, powinna ich teraz wyrejestrować. Musi więc złożyć za każdego z nich druki ZUS ZWUA. Natomiast wspólnicy – każdy z osobna – powinni zgłosić do ZUS siebie:

- jako płatnika składek na druku ZUS ZFA z własnymi, odrębnymi danymi identyfikacyjnymi: NIP i PESEL,

- do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA/ZZA.Jeżeli przy prowadzonej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zatrudnieni są pracownicy i/lub inne osoby, np. zleceniobiorca, płatnikiem składek za te osoby jest spółka cywilna. To ona zgłasza te osoby do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA oraz rozlicza za nich składki w raportach miesięcznych.

[srodtytul]Płatności do 10 lub 15 [/srodtytul]

Jeżeli spółka rozlicza składki za pracowników czy też zleceniobiorców, powinna je regulować do 15 dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni. W tym samym terminie musi składać dokumenty rozliczeniowe, tj. deklarację rozliczeniową ZUS DRA oraz imienne raporty miesięczne – składane za osoby zgłoszone do ubezpieczeń.

Natomiast każdy ze wspólników, który rozlicza składki tylko na własne ubezpieczenia, płaci składki do 10 danego miesiąca za miesiąc poprzedni (jeżeli spółka nie rozlicza składek za innych ubezpieczonych). Do tego dnia musi też złożyć za siebie deklarację rozliczeniową ZUS DRA. Wspólnik jest zwolniony z obowiązku jej składania za kolejny miesiąc, jeżeli nic się nie zmieniło w stosunku do miesiąca poprzedniego, gdy w ostatnio złożonej deklaracji podał jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnego, a na ubezpieczenie zdrowotne kwotę minimalnej podstawy wymiaru składek, tj. 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Jeżeli spółka opłaca składki za pracowników albo zleceniobiorców, to wspólnicy płacą za siebie składki do 15 danego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wówczas w pole kod terminu przesyłania deklaracji wpisują 4 – dotyczy deklaracji składanych do 15 następnego miesiąca za miesiąc poprzedni przez wspólników spółek (jednoosobowych z ograniczoną odpowiedzialnością, cywilnych, jawnych, komandytowych, partnerskich), którzy opłacają składki wyłącznie za siebie, natomiast spółka zatrudnia pracowników lub inne osoby podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom, oraz przez osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniu zdrowotnemu.