Może więc zdarzyć się, że ZUS w postępowaniu egzekucyjnym zajmie przysługujące uprawnionemu świadczenie. Poza tym, bez potrzeby wszczynania takiego postępowania, ZUS wolno potrącać z wypłacanych świadczeń kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych z odsetkami za zwłokę w ich spłacie.Egzekucję ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej organ egzekucyjny przeprowadza, przesyłając do oddziału ZUS wypłacającego świadczenie zawiadomienie o zajęciu tej części świadczeń, która nie jest zwolniona z egzekucji. Do tego dołączone jest wezwanie organu rentowego, aby nie wypłacał zajętej części świadczenia zobowiązanemu, lecz wpłacał ją organowi lub bezpośrednio wierzycielowi, zawiadamiając organ o każdorazowej wpłacie.

Jednocześnie organ egzekucyjny poucza organ rentowy o konsekwencjach wynikających z nieprawidłowego wykonania określonych w zawiadomieniu obowiązków (art. 71b, 168c, 168e ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Ponadto organ egzekucyjny wzywa oddział, aby w ciągu siedmiu dni od doręczenia zawiadomienia podał wysokość przysługujących zobowiązanemu miesięcznych świadczeń oraz zawiadamiał o każdej zmianie ich poziomu, a także składał oświadczenia o rodzaju przeszkód w wypłacaniu tych świadczeń, gdyby takie się pojawiły.

Ograniczenia w egzekucji ze świadczeń emerytalno-rentowych wynikają z art. 139 – 141 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.). Zgodnie z tym emerytury i renty podlegają egzekucji do wysokości 25 proc. świadczenia, jeżeli egzekucję prowadzi się na świadczenia inne niż alimentacyjne (do wysokości 60 proc. świadczenia) oraz należności związane z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych czy zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. Te podlegają egzekucji do wysokości 50 proc. świadczenia. Całkowicie wolna od egzekucji administracyjnej jest kwota nieprzekraczająca połowy najniższej renty lub emerytury.

Kwoty wolne od potrąceń i egzekucji ustala się dla emerytur i rent ze wszystkimi zwiększeniami, dodatkami oraz innymi świadczeniami wypłacanymi z emeryturą lub rentą na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem świadczeń rodzinnych oraz dodatku dla sierot zupełnych i dodatku pielęgnacyjnego.

Zajmując świadczenie, oddział zawiadamia też zobowiązanego (świadczeniobiorcę) o zajęciu części przysługujących mu świadczeń, która nie jest zwolniona z egzekucji. Poucza go o tym, że nie może on odbierać świadczeń poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nimi w żaden inny sposób. Takie rozporządzania emeryturą lub rentą, dokonane po jej zajęciu, a także przed zajęciem, jeżeli są one wymagalne po zajęciu, są z mocy prawa nieważne. Ponadto organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego i odpis zawiadomienia o zajęciu świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego wysłanego do organu rentowego.

Do zajęcia świadczeń dochodzi z chwilą doręczenia organowi rentowemu zawiadomienia o zajęciu i zachowuje moc do zaspokojenia egzekwowanej należności pieniężnej z kosztami egzekucyjnymi. Trwa ono również, gdy zmieni się oddział ZUS właściwy do wypłaty świadczeń.