– Jestem zatrudniona od 1999 r. na umowie o pracę, z tytułu której firma opłaca pełne składki na ubezpieczenia społeczne (wynagrodzenie zawsze było wyższe od minimalnego). Jednocześnie prowadzę działalność gospodarczą, z której odprowadzam jedynie składki zdrowotne. W grudniu 2003 r. urodziłam dziecko i pobierałam zasiłek macierzyński do kwietnia 2004 r. Na początku br. potrzebowałam zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami. ZUS odmówił, gdyż mam ponoć zadłużenie z tytułu składek nieregulowanych z racji działalności gospodarczej za czas, kiedy korzystałam z zasiłku macierzyńskiego. Wyjaśniałam tę sprawę w 2003 r., urzędnik powiedział jednak, że wystarczą tylko składki zdrowotne. Co robić?

– pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.

Pracownicy pobierający zasiłek macierzyński oraz prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Wynika tak z art. 6, 9 i 13 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2007 nr 11, poz. 74 ze zm.).

Zgodnie z art. 13 ustawy osoby te są objęte ubezpieczeniami z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo w wysokości macierzyńskiego, jeżeli nie mają m.in. innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Gdy prowadzą jednocześnie działalność gospodarczą, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z racji biznesu, a nie przebywania na urlopie macierzyńskim. Przepisy regulujące tę kwestię nie zmieniły się od wejścia ustawy w życie, czyli od 1 stycznia 1999 r. Wywoływała ona jednak wątpliwości, które kilkakrotnie rozstrzygały sądy i to na korzyść ZUS. Wspomnijmy choćby wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 grudnia 2001 r. (III AUa 1391/00) czy Sądu Najwyższego z 19 marca 2003 r. (II UK 157/02) i z 14 czerwca 2005 r. (I UK 280/04).

W świetle tych orzeczeń z momentem przejścia na urlop macierzyński ustaje ubezpieczenie pracownicze z powodu braku przychodów osiąganych w ramach stosunku pracy. Przerwy w świadczeniu pracy z tytułu urodzenia dziecka i sprawowania nad nim osobistej opieki mają skutek:

- dla pracownika – brak środków na uiszczenie składki emerytalnej i rentowej pochodzących z wynagrodzenia za pracę,

- dla pracodawcy – brak tytułu do ponoszenia obciążających ich kosztów składki emerytalnej i rentowej; według art. 16 ust. 8 ustawy składki emerytalne i rentowe za osoby pobierające zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa.

Wynika z tego, że ustawodawca na czas opieki nad dzieckiem wprowadził odrębny od pracowniczego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych – zasiłek macierzyński. Obowiązkowe są wówczas ubezpieczenia z biznesu.

Reasumując, czytelniczka podlegała od dnia grudnia 2003 r. do kwietnia 2004 r. obligatoryjnym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zwracając się o udzielenie jakichkolwiek informacji i wyjaśnień, powinna ich zażądać na piśmie. Tylko na pisemne można się skutecznie powoływać w ewentualnym postępowaniu sądowym. Wszelkie ustne wyjaśnienia nie mają żadnej mocy dowodowej i w ewentualnym sporze nie zostaną wzięte pod uwagę.