Składki od przychodów z umów-zleceń od 1 stycznia 2016

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują inne zasady ustalania obowiązku ubezpieczeń z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia* (współpracy przy jej wykonywaniu), gdy występuje ona w zbiegu z tytułem do ubezpieczeń, jakim jest:

1) wykonywanie kolejnej/kolejnych umów-zleceń**,

2) wykonywanie współpracy ze zleceniobiorcą,

3) bycie duchownym,

4) bycie posłem lub senatorem,

5) wykonywanie pracy nakładczej,

6) wykonywanie współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.

Klucz w minimum

Od tego dnia w sytuacji, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu ze zlecenia (współpracy przy zleceniu) jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, taka osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z więcej niż jednego tytułu – czyli nie tylko ze zlecenia, ale również z tytułów wymienionych w pkt 1–6. Zasady tej nie stosuje się, gdy łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Jedną z częściej występujących sytuacji jest ta, gdy jedna osoba pracuje na podstawie kilku umów-zleceń. Rozstrzygając obowiązek ubezpieczeń społecznych, należy wówczas trzymać się poniższych zasad.

Katalog reguł

Sprawdzając, czy zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, trzeba pamiętać, że:

1. łączną podstawę wymiaru składek ustala się odrębnie dla każdego miesiąca;

2. ustalając, jaka jest łączna podstawa wymiaru składek, należy pomijać podstawę składek wykazaną za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia, tj. za taki miesiąc, w którym osoba nie podlegała już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ani jeden dzień (składki rozlicza się wtedy z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 30 00); w tym miesiącu nie dochodzi bowiem do zbiegu tytułów do ubezpieczeń;

3. kwota minimalnego wynagrodzenia nie stanowi granicznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe; służy ona tylko do rozstrzygnięcia zbiegu tytułów do ubezpieczeń; jeśli z danego tytułu osoba jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń, podstawę składek należy ustalać na ogólnych zasadach;

4. ustalając, jaka jest łączna podstawa wymiaru składek, należy kierować się kolejnością powstawania tytułów do ubezpieczeń. Ubezpieczony może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, ale musi to wyraźnie wynikać z jego deklaracji;

5. jako przychód zleceniobiorcy należy rozumieć przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowiłby podstawę wymiaru składek, gdyby umowa rodziła obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (bez stosowania ograniczenia do 30-krotności przeciętnego planowanego wynagrodzenia). W pierwszym kroku należy bowiem rozstrzygnąć zbieg ubezpieczeń. Dopiero w odniesieniu do umów, które rodzą taki obowiązek, można mówić o podstawie wymiaru składek na te ubezpieczenia (ustala się podstawę wymiaru składek, którą należy wykazać w imiennych raportach rozliczeniowych);

6. jeśli zleceniobiorca, dla którego odpłatność w umowie-zleceniu określono miesięcznie kwotowo, był niezdolny do pracy, przez co osiągnął niższy miesięczny przychód lub w ogóle go nie osiągnął, sumując podstawę wymiaru składek należy uwzględnić kwotę określoną w umowie-zleceniu. Za ten okres zleceniobiorca musi mieć jednak prawo do zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Ta zasada nie ma zastosowania do osób, dla których odpłatność w umowie została określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie;

7. ustalając, jaka jest łączna podstawa składek, nie należy uwzględniać przychodu, który zleceniobiorca uzyskał za okres pracy na podstawie umowy-zlecenia przypadający w całości przed 1 stycznia 2016 r., jeśli podlegał wtedy obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a umowa ta trwa po tej dacie. Za taki miesiąc za zleceniobiorcę należy złożyć dwa imienne raporty miesięczne:

– ZUS RZA z kodem rozpoczynającym się cyframi 30 00, w którym zostaną rozliczone należne składki na ubezpieczenie zdrowotne od przychodu za okres sprzed 1 stycznia 2016 r. stanowiącego podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie,

– ZUS RCA z kodem rozpoczynającym się cyframi 04 11 – „zerowy", albo z rozliczeniem składek, jeśli ubezpieczony w tym miesiącu uzyskał także przychód za okres od 1 stycznia 2016 r.;

8. przy ustalaniu łącznej podstawy wymiaru składek należy uwzględniać przychód wypłacony lub postawiony do dyspozycji ubezpieczonego od 1 stycznia 2016 r., należny za okres sprzed tej daty, jeżeli zleceniobiorca do 31 grudnia 2015 r. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu, a umowa ta trwa po tej dacie;

9. jeśli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych zleceniobiorcy/osoby współpracującej jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek i dojdzie do zbiegu tytułu do ubezpieczeń, każdy płatnik ma obowiązek płacić składki, chyba że ubezpieczony przedłoży mu dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek. Oznacza to jednocześnie, że każdy zleceniodawca ma obowiązek zgłosić ubezpieczonego do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Dotyczy to także zleceniobiorców, którzy przed 1 stycznia 2016 r. podlegali wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a umowa-zlecenie nie wygasła ani nie została rozwiązana przed tą datą.

Przykład 1

Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła umowę-zlecenie z płatnikiem B. W umowie określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1200 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 600 zł.

Zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z obu tytułów (tj. u płatnika A od 1 do 31 stycznia, a u płatnika B od 10 do 31 stycznia).

Przykład 2

Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 4 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła:

- umowę-zlecenie z płatnikiem B. W umowie określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,

- umowę-zlecenie z płatnikiem C. W umowie określono 23 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1000 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 400 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 2400 zł.

Łączna podstawa wymiaru składek z umów zawartych z płatnikami A i B nie osiągnęła minimalnego wynagrodzenia, dlatego obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych rodzi także umowa zawarta z płatnikiem C.

Przykład 3

Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 4 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Rozwiązanie umowy nastąpiło 30 marca 2016 r. Ponadto osoba ta zawarła:

- umowę-zlecenie z płatnikiem B. W umowie określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy, a umowa została rozwiązana z dniem 26 marca 2016 r.,

- umowę-zlecenie z płatnikiem C. W umowie określono 16 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy, a umowa została rozwiązana 8 marca 2016 r.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 600 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 0 zł (zgodnie z umową wynagrodzenie jest wypłacane 10. dnia następnego miesiąca za dany miesiąc),

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł (zgodnie z umową wynagrodzenie wypłacone zostanie po zakończeniu umowy – 15 kwietnia 2016 r.).

Przychód uzyskany w lutym wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 600 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w marcu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 600 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w kwietniu wyniósł:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 3600 zł,

i w obu przypadkach jest to przychód po ustaniu tytułu do ubezpieczeń (umowy uległy rozwiązaniu w poprzednim miesiącu).

Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych rodzą:

- w styczniu wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia),

- w lutym wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zawartych z płatnikiem A i B nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia),

- w marcu wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zawartych z płatnikiem A i B nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia).

W kwietniu osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom społecznym (wszystkie umowy zostały rozwiązane w marcu 2016 r.), a tym samym nie zachodzi zbieg tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Natomiast płatnik B i C są zobowiązani rozliczyć i opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru tych składek uzyskanego po ustaniu tytułu ubezpieczeń (z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 30 00).

Przykład 4

Osoba wykonuje od 1 stycznia 2016 r. pracę u jednego płatnika na podstawie trzech umów-zleceń: A, B i C (przedmioty tych umów są różne). Umowy A i B zostały zawarte na czas nieokreślony, a umowa C na okres do 15 lutego 2016 r. Wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy A i B płatne jest 26. dnia miesiąca za dany miesiąc, natomiast wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy C w kwocie 1900 zł ma być wypłacone 10 marca 2016 r., czyli po jej zakończeniu. Ubezpieczony w dniu zawarcia umów wskazał jako rodzące obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych umowy A i B (umowy zostały zawarte w tym samym dniu, więc nie można ustalić kolejności sumowania podstaw wymiaru składek według kolejności powstawania tytułów; w takim przypadku ubezpieczony powinien dokonać wyboru tytułu/tytułów obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych).

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy A – 1500 zł,

- z tytułu umowy B – 1200 zł.

Przychód uzyskany w lutym 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy A – 1500 zł,

- z tytułu umowy B – 1200 zł.

Przychód uzyskany w marcu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy A – 1500 zł,

- z tytułu umowy B – 1200 zł,

- z tytułu umowy C – 1900 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów umów A i B (łączna podstawa wymiaru składek osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia). Ponieważ umowa C nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych, płatnik nie jest zobowiązany do opłacania składek na te ubezpieczenia od przychodu uzyskanego w marcu 2016 r. z tytułu jej wykonywania.

Przykład 5

Osoba wykonuje pracę na podstawie trzech umów-zleceń:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 10 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 26 marca 2016 r.

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 20 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 31 maja 2016 r.

- zawartej z płatnikiem C, w której określono 28 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 31 maja 2016 r.

Przychód uzyskany w marcu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy z płatnikiem A – 0 zł,

- z tytułu umowy z płatnikiem B – 2000 zł,

- z tytułu umowy z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w kwietniu 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy z płatnikiem A – 3000 zł (przychód po ustaniu tytułu do ubezpieczeń),

- z tytułu umowy z płatnikiem B – 1200 zł,

- z tytułu umowy z płatnikiem C – 1900 zł.

Przychód uzyskany w maju 2016 r. wyniósł:

- z tytułu umowy z płatnikiem B – 2000 zł,

- z tytułu umowy z płatnikiem C – 1900 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

- w marcu – z tytułu umów zawartych z płatnikami A i B (łączna podstawa wymiaru składek osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia). Umowa zawarta z płatnikiem C, z tytułu której w tym miesiącu osoba ta nie uzyskała przychodu, nie rodzi już obowiązku tych ubezpieczeń,

- w kwietniu – z tytułów umów zawartych z płatnikami B i C. Umowa zawarta z płatnikiem A została rozwiązana 26 marca 2016 r., a tym samym przychód osiągnięty z tytułu jej wykonywania nie podlega sumowaniu. W tym miesiącu zbieg tytułów ubezpieczenia dotyczy wyłącznie umów zawartych z płatnikami B i C. Natomiast od przychodu osiągniętego w tym miesiącu z tytułu wykonywania umowy zawartej z płatnikiem A powinien on rozliczyć i opłacić należne składki na zasadach ogólnych,

- w maju – z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B., z uwagi na to, iż z tytułu tej umowy podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie. Umowa z płatnikiem C nie rodzi już obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład 6

Osoba wykonuje pracę na podstawie dwóch umów- -zleceń:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 10 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 31 grudnia 2016 r. jako dzień jej rozwiązania. Wynagrodzenie (1800 zł) zostanie wypłacone 16 stycznia 2017 r.,

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 20 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 31 grudnia 2016 r. jako dzień jej rozwiązania. Wynagrodzenie (5200 zł) zostanie wypłacone 10 stycznia 2017 r.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu obu umów, tj.

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A w okresie od 10 marca do 31 grudnia 2016 r.,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B w okresie od 20 marca do 31 grudnia 2016 r.

W żadnym z miesięcy tego okresu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A podstawa wymiaru składek nie osiąga bowiem minimalnego wynagrodzenia. Ponadto obaj płatnicy w dokumentach rozliczeniowych za styczeń 2017 r. są zobowiązani rozliczyć składki na ubezpieczenia społeczne od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek osiągniętego przez ubezpieczonego w tym miesiącu (po ustaniu tytułu do tych ubezpieczeń) z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 30 00.

Przykład 7

Osoba wykonuje pracę na podstawie trzech umów-zleceń:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 30 kwietnia 2016 r. jako dzień jej rozwiązania,

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 15 lutego 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 20 marca 2016 r. jako dzień jej rozwiązania,

- zawartej z płatnikiem C, w której określono 20 lutego 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 20 kwietnia 2016 r. jako dzień jej rozwiązania.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wynosi:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 0 zł.

Przychód uzyskany w lutym 2016 r. wynosi:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1850 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 1000 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 3000 zł.

Przychód uzyskany w marcu 2016 r. wynosi:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1600 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 3400 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 2000 zł.

Przychód uzyskany w kwietniu 2016 r. wynosi:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1750 zł,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 6000 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A od 10 stycznia 2016 r. do 30 kwietnia 2016 r.,

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B od 1 marca 2016 r. do 20 marca 2016 r. W lutym podstawa wymiaru składek osiągnęła minimalne wynagrodzenie u płatnika A, więc umowa z płatnikiem B nie rodziła obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W marcu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A podstawa wymiaru nie osiąga minimalnego wynagrodzenia, dlatego umowa z płatnikiem B staje się tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń (od 1 do 20 marca 2016 r.),

- z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C od 1 kwietnia do 20 kwietnia 2016 r. (w tym miesiącu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A podstawa wymiaru składek nie osiąga minimalnego wynagrodzenia). W lutym nie był to tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, ponieważ podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A osiągnęła minimalne wynagrodzenie, a w marcu łączna podstawa wymiaru składek u płatników A i B osiągnęła minimalne wynagrodzenie.

Przykład 8

Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 1 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 31 grudnia 2016 r. jako dzień jej rozwiązania. Odpłatność za każdy miesiąc jej wykonywania została ustalona w kwocie 2000 zł,

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 6 marca 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 31 maja 2016 r. jako dzień jej rozwiązania. Wynagrodzenie (3200 zł) zostanie wypłacone 10 lipca 2016 r.

W kwietniu 2016 r. osoba ta uzyskała zasiłek z ubezpieczenia chorobowego w związku z niezdolnością do pracy od 1 do 14 kwietnia. W związku z tym podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A wyniosła 1000 zł. Ponieważ jednak osoba ta miała w umowie-zleceniu określoną stałą odpłatność kwotową (osiągającą minimalne wynagrodzenie), tylko ta umowa będzie rodzić obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych także w kwietniu (w pozostałych miesiącach podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A).

Przykład 9

Osoba wykonuje pracę na podstawie trzech umów- -zleceń:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 6 listopada 2015 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy (umowa na czas nieokreślony),

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy (umowa na czas nieokreślony),

- zawartej z płatnikiem C, w której określono 20 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 26 lutego 2016 r. jako dzień rozwiązania umowy.

Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A:

- wynagrodzenie za grudzień 2015 r. wypłacono w styczniu 2016 r. (przychód – 3400 zł). Wynagrodzenie za styczeń 2016 r. zostanie wypłacone w lutym 2016 r. (przychód – 2800 zł), za luty – w marcu 2016 r. (przychód – 3100 zł). Za kolejne miesiące wypłata wynagrodzenia za dany miesiąc także będzie dokonywana w następnym miesiącu, a przychód będzie wyższy niż minimalne wynagrodzenie,

- do 31 grudnia 2015 r. osoba ta podlegała wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu (pozostawała w stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w tym okresie).

Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B osoba ta:

- w styczniu 2016 r. osiągnęła przychód w wysokości 600 zł, a w kolejnych miesiącach po 2000 zł.

Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C osoba ta:

- w styczniu 2016 r. osiągnęła przychód w wysokości 600 zł, a w lutym w wysokości 2800 zł.

Przychód osiągnięty w styczniu 2016 r. z tytułu umowy-zlecenia zawartej z płatnikiem A nie jest uwzględniany przy ustalaniu łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tym samym w styczniu 2016 r. do sumowania należy przyjąć kwoty: 0 zł (z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A), 600 zł (z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B) i 600 zł (z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C).

Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w styczniu 2016 r. będą rodziły wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

W kolejnych miesiącach obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będzie rodzić wyłącznie umowa-zlecenie zawarta z płatnikiem A (podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie). W konsekwencji umowy zawarte z płatnikami B i C w kolejnych miesiącach nie będą już rodziły obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Płatnik A powinien od przychodu osiągniętego przez zleceniobiorcę w styczniu 2016 r. za okres sprzed 1 stycznia 2016 r. (3400 zł) rozliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RZA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 30 00. Ponadto powinien złożyć raport ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 11 „zerowy" (zleceniobiorca nie uzyskał innego przychodu w tym miesiącu).

Przykład 10

Osoba wykonuje pracę na podstawie trzech umów-zleceń:

- zawartej z płatnikiem A, w której określono 6 listopada 2015 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy (umowa na czas nieokreślony),

- zawartej z płatnikiem B, w której określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy (umowa na czas nieokreślony),

- zawartej z płatnikiem C, w której określono 20 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy i 29 lutego 2016 r. jako dzień rozwiązania umowy.

Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A:

- wynagrodzenie za grudzień 2015 r. wypłacono w styczniu 2016 r. (przychód – 3400 zł). Wynagrodzenie za styczeń 2016 r. zostanie wypłacone w lutym 2016 r. (przychód – 2800 zł), a za luty w marcu 2016 r. (przychód – 3100 zł). Wypłata wynagrodzenia za kolejne miesiące także będzie następowała w następnym miesiącu, a przychód będzie wyższy niż minimalne wynagrodzenie,

- do 31 grudnia 2015 r. osoba ta podlegała ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo.

Z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B zleceniobiorca w styczniu 2016 r. osiągnął przychód w wysokości 600 zł, a w kolejnych miesiącach po 2000 zł. Natomiast z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C przychód za styczeń 2016 r. wyniósł 600 zł, a w lutym – 2800 zł.

Przychód osiągnięty w styczniu 2016 r. z tytułu umowy-zlecenia zawartej z płatnikiem A (wynagrodzenie należne za grudzień 2015 r.) jest uwzględniany przy ustalaniu łącznej podstawy wymiaru składek, ponieważ ubezpieczony podlegał przed 1 stycznia 2016 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Tym samym w styczniu 2016 r. do sumowania zostaną przyjęte kwoty: 3400 zł (z tytułu umowy z płatnikiem A), 600 zł (z tytułu umowy z płatnikiem B) i 600 zł (z tytułu umowy z płatnikiem C).

Obowiązek ubezpieczeń w styczniu 2016 r. będzie więc rodziła jedynie umowa zawarta z płatnikiem A. Podobnie będzie w kolejnych miesiącach.

Wiarygodny dowód

Przepisy nie precyzują rodzaju dokumentów, które ubezpieczony może przedłożyć płatnikowi. Zagwarantowano zatem stronom dowolność. Istotne jest, aby z przedłożonych dokumentów wynikały wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia zbiegu tytułów w danym przypadku, a tym samym stwierdzenia braku konieczności opłacania składek.

Jeśli dokumenty przedłożone przez ubezpieczonego okażą się niezgodne ze stanem faktycznym, co spowoduje, że dokumenty ubezpieczeniowe złożone za ubezpieczonego są nieprawidłowe, płatnik będzie zobowiązany do złożenia odpowiednich korekt dokumentów ubezpieczeniowych na ogólnych zasadach.

Przykładowo, jeśli płatnik oparł się na oświadczeniu zleceniobiorcy, że z tytułu wcześniejszej umowy-zlecenia zawartej z innym zleceniodawcą ma stałą odpłatność kwotową za jej wykonywanie (wypłata następuje w stałej miesięcznej wysokości) w wysokości 1850 zł, i zgłosił go wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, a następnie okaże się, iż faktycznie w danym miesiącu czy miesiącach osiągnięty przychód stanowiący podstawę wymiaru składek był niższy (nie był to przypadek pobierania zasiłku z ubezpieczenia społecznego), to płatnik będzie zobowiązany złożyć prawidłowe dokumenty ubezpieczeniowe. -

* Ilekroć jest mowa o umowie-zleceniu, należy przez to rozumieć umowę agencyjną, zlecenie lub o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

** Umowa nie została zawarta z pracodawcą, z którym dana osoba pozostaje w stosunku pracy, a także w ramach umowy praca nie jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym osoba ta pozostaje w stosunku pracy.