Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Mogą natomiast wybrać, czy chcą płacić składkę na ubezpieczenie chorobowe, bo jest to dobrowolne. Jeśli przedsiębiorca się na to zdecyduje, może liczyć na wypłatę wszystkich zasiłków z ubezpieczenia społecznego, po spełnieniu ustawowych warunków.

Od 2012 r. prowadzę własną firmę handlową, z której opłacałam wszystkie składki, w tym chorobową. Do 20 maja 2014 r. pobieram zasiłek macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego. Jestem już jednak w kolejnej ciąży i najprawdopodobniej po zakończeniu pobierania macierzyńskiego dostanę zwolnienie lekarskie. Czy będę miała prawo do zasiłku chorobowego od razu czy będę musiała czekać na jego uzyskanie 90 dni?

– pyta czytelniczka.

Przedsiębiorca opłacający dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe nabywa prawo do zasiłku za czas zwolnienia lekarskiego po upływie 90 dni podlegania temu ubezpieczeniu (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa). Przedsiębiorcom zasiłki zawsze wypłaca ZUS.

W przypadku osób prowadzących własną działalność gospodarczą obowiązuje więc dłuższy okres tzw. wyczekiwania na uzyskanie prawa do zasiłku niż pracowników. Dla etatowców czas wyczekiwania wynosi bowiem 30 dni.

Czasem ?od pierwszego dnia

Dopiero po upływie okresu wyczekiwania przedsiębiorca może uzyskać prawo do zasiłku chorobowego. Jego wymiar – 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – nie musi jednak przypadać w całości u jednego płatnika (pracodawcy, zleceniodawcy). Do jednego okresu wyczekiwania wlicza się bowiem również wcześniejsze ubezpieczenie chorobowe, pod warunkiem, że przerwa występująca między nimi nie przekroczyła 30 dni lub też była spowodowana:

Nie ma znaczenia, czy z poprzedniego tytułu przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo czy dobrowolnie. Obecnie ważne jest, aby po zsumowaniu dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z dowolnego tytułu (również ubezpieczenia społecznego rolników), po przerwach nieprzekraczających 30 dni, ?w sumie uzbierało się 90 dni podlegania ubezpieczeniu. Wtedy prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia objęcia nim z działalności.

Na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego traktuje się również czas wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego. Oznacza to, że wlicza się go do ?30 lub 90 dni ubezpieczenia. Zatem okres wyczekiwania nie zawsze jest równoznaczny z okresem opłacania składek.

Przykład

Pani Małgorzata została zatrudniona na podstawie umowy ?o pracę od 16 kwietnia 2014 r. Przed podjęciem tej pracy przez pół roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna z prawem ?do zasiłku. Pracownica chorowała od 2 do 28 maja 2014 r. Ma ona prawo do wynagrodzenia chorobowego po upływie 30 dni okresu wyczekiwania, tj. od 31. dnia zatrudnienia – od 16 maja 2014 r. Do okresu wyczekiwania nie można zaliczyć czasu pozostawania zarejestrowanym jako osoba bezrobotna, ponieważ bezrobotni nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Okres wyczekiwania od 2 do 15 maja należy potraktować na równi ze stażem ubezpieczenia chorobowego. Jest to czas usprawiedliwionej nieobecności ?w pracy bez prawa do wynagrodzenia i zasiłku.

Bizneswoman rodzi

Przedsiębiorcom nie przysługuje formalny urlop macierzyński. Jeśli jednak opłacają dobrowolną składkę chorobową, mogą uzyskać zasiłek macierzyński. Okres, przez jaki przysługuje to świadczenie, jest taki sam jak dla osób zatrudnionych na umowę ?o pracę.

W okresie pobierania świadczeń z ZUS z tytułu macierzyństwa przedsiębiorca nie ma obowiązku zawieszania działalności gospodarczej. W tym czasie nie musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne. Płatnikiem składek na ubezpieczenia za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest ZUS (art. 9 ust. 1c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1442; dalej ustawa systemowa). Na przedsiębiorcy ciąży jedynie obowiązek opłacania składki zdrowotnej.

Po ustaniu zasiłku macierzyńskiego, jeżeli działalność jest wykonywana, przedsiębiorcza mama powinna się wyrejestrować z ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu działalności i ponownie zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z tytułu prowadzenia biznesu. Może również złożyć wniosek o ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Kolejna absencja

Przedsiębiorcza mama, o której mowa w pytaniu, nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego, którego roczny okres pobierania kończy się 20 maja br. Zatem na dzień porodu podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Gdy przedłoży zwolnienie lekarskie w związku z własną niedyspozycją – nawet bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim – nabędzie prawo do chorobowego pod warunkiem, że zgłosi się ponownie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Wtedy okres pobierania zasiłku macierzyńskiego ZUS uzna za okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Zatem nie będzie konieczności posiadania nowego 90-dniowego okresu wyczekiwania.

Bez okresu wyczekiwania

Do celów ustalenia prawa do świadczeń chorobowych oraz podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego dni pobierania zasiłku macierzyńskiego uznaje się za okres tych ubezpieczeń. Nie ma przy tym znaczenia tytuł, z którego przysługuje zasiłek macierzyński. Zatem przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy nie można traktować okresu wcześniejszego pobierania przez niego zasiłku macierzyńskiego jako przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Gdy więc bizneswoman zachoruje następnego dnia po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, prawo do chorobowego przysługuje jej bez konieczności posiadania nowego okresu 90 dni ubezpieczenia. Dni pobierania zasiłku macierzyńskiego ZUS będzie traktował tak jak okres ubezpieczenia również w zakresie ustalania podstawy wymiaru kolejnych świadczeń. Prawo do zasiłku chorobowego od razu po macierzyńskim przysługuje pod warunkiem, że w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego działalność była wykonywana, tj. nie zaprzestano jej wykonywania i nie zgłoszono jej zawieszenia na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.