Podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia nie stanowią: równowartość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umów o pracę, odprawa wypłacona pracownikom na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych, dodatkowa odprawa wypłacona pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w zakresie przeprowadzonych ?u wnioskodawcy zwolnień grupowych na mocy porozumienia w sprawie zwolnień grupowych, dodatkowa odprawa wypłacona pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Tak uznał lubelski oddział ZUS w decyzji 201 z 3 marca 2014 r. (WPI/200000/43/201/2014).

W tej sprawie przedsiębiorca wystąpił do ZUS o wydanie pisemnej interpretacji. Wskazał kilka stanów faktycznych, ?w których jego zdaniem nie ma obowiązku opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od kwot wypłacanych pracownikom. Przyczyną zwolnień, które zostaną niebawem przeprowadzone, jest likwidacja wnioskodawcy. Wskazał, że na dzień podpisania porozumienia w sprawie zwolnień grupowych zatrudniał 26 osób. Zostaną nimi objęci wszyscy pracownicy od lutego do grudnia 2014 r. Strony postanowiły, że w związku z likwidacją wszystkie stosunki pracy zostaną rozwiązane ?w trybie porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników. Ponadto w związku z rozwiązaniem angaży z takich przyczyn każdy będzie uprawniony do następujących świadczeń pieniężnych: odszkodowania w wysokości określonej krotności miesięcznego wynagrodzenia za przysługujący pracownikowi zgodnie z kodeksem pracy okres wypowiedzenia umowy o pracę, odprawy pieniężnej w wysokości wynikającej ?z art. 8 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. ?o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz dodatkowej odprawy w wysokości sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika liczonego jako średnie wypłacone mu wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia. Wnioskodawca podkreślił, że celem wypłaty dodatkowej odprawy jest zapewnienie pracownikom pieniędzy stanowiących rekompensatę za przeprowadzone ?u wnioskodawcy zwolnienia grupowe. Jedyną zaś przyczyną wypłaty tej dodatkowej odprawy oraz pozostałych świadczeń jest rozwiązanie stosunków pracy ?z etatowcami w związku z likwidacją wnioskodawcy. W jego opinii wszystkie wskazane świadczenia nie stanowią podstawy wymiaru składek. ZUS podzielił to stanowisko dla wszystkich ich rodzajów.

dr Marcin ?Wojewódka, radca prawny ?w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka ?i Wspólnicy sp.k.

Zwolnienia z obowiązku naliczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia dodatkowych kwot wypłacanych pracownikom, ?z którymi rozstają się pracodawcy z przyczyn niedotyczących załogi, są często przedmiotem indywidualnych interpretacji dokonywanych przez organy rentowe. Warto zwrócić uwagę, że przez lata stanowisko w tym zakresie ewoluowało od bardzo ?rygorystycznego, które praktycznie nie pozwalało na zwolnienie czegokolwiek ?poza odprawą ustawową (nie większą niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia), aż po interpretacje bardzo liberalne. Pozwalają one nie naliczać składek praktycznie od wszystkich wypłacanych kwot. Ta decyzja ZUS jest właśnie przykładem ?takiego liberalnego podejścia. Pytanie, czy organ rentowy postąpił słusznie, zwalniając ?z oskładkowania wszystkie możliwe świadczenia.

Oczywiście należy zgodzić się z wnioskodawcą, że katalog świadczeń wyłączonych ?z podstawy wymiaru składek określony ?w przepisach jest otwarty, a wyłączenie ?nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań wynikających z porozumień negocjowanych ?z przedstawicielami pracowników lub indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi w zakresie obowiązującej zasady swobody umów. Zasada ta w prawie pracy dopuszcza regulowanie w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnymi przepisami. Z samej konstrukcji tego rozwiązania wynika więc wprost, że ze składek społecznych są zwolnione zarówno świadczenia przysługujące bezpośrednio na podstawie prawa pracy, jak i inne odprawy, odszkodowania rekompensaty wypłacone zatrudnionym z tytułu rozwiązania umowy ?o pracę. Chodzi o te ustalone zarówno ?w porozumieniu między pracodawcą ?z przedstawicielami pracowników, jak ?i na podstawie umowy między szefem ?a konkretnym pracownikiem. W praktyce jedynym i koniecznym warunkiem wyłączenia odprawy z podstawy wymiaru składek społecznych jest to, aby istniał bezpośredni związek między wypłatą świadczenia ?a rozwiązaniem stosunku pracy. Jak wskazał wnioskodawca w tej sprawie, miało to miejsce na mocy porozumieniao zwolnieniach grupowych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. W konsekwencji zasadne jest stanowisko ZUS, że nie stanowią podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia zarówno równowartość wynagrodzenia ?za okres wypowiedzenia umów o pracę, odprawa wypłacona pracownikom na mocy ustawy o zwolnieniach grupowych, jak ?i dodatkowa odprawa wypłacona pracownikowi zatrudnionemu na etacie w związku ?z rozwiązaniem stosunku pracy ?w zakresie przeprowadzonych u wnioskodawcy zwolnień grupowych na podstawie porozumienia o zwolnieniach grupowych, ?jak też dodatkowa odprawa wypłacona podwładnym z tytułu rozwiązania stosunku pracy, której wysokość przekracza minimalne wynagrodzenie na podstawie ustawy ?o zwolnieniach grupowych.