Ubezpieczenie macierzyńske musi trwać w dniu porodu

Osoba prowadząca działalność gospodarczą może uzyskać prawo do zasiłku macierzyńskiego, jeśli zdecyduje się opłacać dobrowolną składkę chorobową. Jednak poród musi nastąpić w okresie tego ubezpieczenia, a to oznacza, że nie wystarczy jedynie się do niego zgłosić, ale konieczne jest terminowe regulowanie składki. W przeciwnym razie ubezpieczenie chorobowe ustanie, a przyszła mama może stracić prawo do zasiłku macierzyńskiego.

- Od dwóch lat prowadzę działalność gospodarczą. Od początku przystąpiłam do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W czerwcu br., gdy ubiegałam się o zasiłek chorobowy, ZUS mnie poinformował, że mam opłacone po terminie składki za grudzień 2011 r. oraz luty i marzec 2012 r. Wynikało to z przelania środków pieniężnych przez agencję do ZUS dwa dni po tym, jak dokonałam przelewu. Na mój wniosek ZUS wyraził zgodę na opłacenie po terminie składek, dlatego miałam prawo do zasiłku chorobowego, z którego korzystałam do 22 października br.

Z rozpędu składkę za październik br. zapłaciłam w tej samej agencji. Tym razem ZUS odmówił mi przywrócenia terminu opłaty na dobrowolne chorobowe. Z pisma, które otrzymałam wiem, że mogę wystąpić o wydanie decyzji, od której będę mogła się odwołać do sądu. Mam wątpliwości, czy powinnam z tego przywileju skorzystać, gdyż na styczeń 2013 r. mam wyznaczony termin porodu i zależy mi głównie na zasiłku macierzyńskim?

– pyta czytelniczka.

Osoby prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące, które objęte są obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Składka na nie wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru.

W myśl art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej ustawa systemowa) przedsiębiorca zostaje objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego w dokumencie ZUS ZUA, jeśli zgłasza się jednocześnie do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i chorobowego w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku opłacania składek. Gdy ZUS ZUA złoży po tym terminie, ZUS obejmuje go ubezpieczeniem chorobowym dopiero od dnia złożenia tego formularza w ZUS.

Zgłoszenie nie wystarczy

Przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego nie oznacza, że biznesmen od razu uzyska prawo do świadczeń z ZUS. Prawo do zasiłku chorobowego nabywa się dopiero po 90 dniach nieprzerwanego podlegania temu ubezpieczeniu, a jedynie zasiłek macierzyński i opiekuńczy przysługuje bez okresu wyczekiwania.

Zgodnie jednak z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa), zasiłek macierzyński przysługuje pod warunkiem, że poród nastąpi w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego. Istotne jest zatem terminowe opłacanie składki, czyli nie później niż w terminie:

- do 10. dnia danego miesiąca za poprzedni – jeżeli płatnik dokonuje opłat tylko na swoje ubezpieczenia, lub

- do 15. dnia danego miesiąca – gdy opłaca składki także za innych ubezpieczonych (np. za zatrudnionych pracowników, zleceniobiorców lub osobę współpracującą).

W tym samym terminie trzeba również złożyć dokumenty rozliczeniowe.

Przerwanie ciągłości

Art. 14 ust. 2 ustawy systemowej jednoznacznie wskazuje, że dobrowolne ubezpieczenia osób prowadzących działalność ustają:

- od dnia wskazanego we wniosku przedsiębiorcy o wyłączenie z niego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to podanie złożył,

- gdy biznesmen nie dotrzyma terminu opłacenia składek na ubezpieczenie lub opłaci je w niższej wysokości niż należna.

W tym drugim przypadku ciągłość ubezpieczenia chorobowego zostaje przerwana od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który przedsiębiorca nie opłacił w terminie pełnej składki. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy od początku miesiąca pobierał zasiłek z ubezpieczenia społecznego – wtedy ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po tym, za który ZUS wypłacił świadczenie.

Nie wszystko stracone

Przerwanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie oznacza jednak ostatecznego ustania ubezpieczenia za ten okres. Osoba, która „wypadła" z dobrowolnego ubezpieczenia (np. chorobowego), może zachować jego ciągłość. W tym celu musi złożyć wniosek do dyrektora jednostki ZUS właściwej ze względu na siedzibę płatnika o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Jeśli ZUS przychyli się do tej prośby, osoba zachowuje ciągłość ubezpieczenia.

Przywrócenie terminu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ma wyjątkowy charakter. Dlatego ubezpieczony, któremu już raz ZUS przywrócił taki termin, powinien zwracać szczególną uwagę na terminy regulowania kolejnych należności. Ważna jest bowiem data wpływu środków na rachunek ZUS, a nie moment zlecenia przelewu, czy stempel z dnia dokonania wpłaty.

Rada dla czytelniczki

ZUS nie wyraził ponownie zgody na przywrócenie terminu opłacenia po terminie składki za październik br., ponieważ powód opóźnienia był ten sam, co poprzednio i nie zasługiwał na uwzględnienie. Ponieważ czytelniczka do 22 października pobierała zasiłek chorobowy, jej ubezpieczenie chorobowe ustało od dnia następnego, tj. od 23 października br.

W tej sytuacji powinna złożyć formularz ZUS ZWUA, wyrejestrowując się ze wszystkich ubezpieczeń (w tym z chorobowego) od 23 października, a następnie druk ZUS ZUA, na którym od tej samej daty powinna zgłosić się do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego. Chcąc ponownie podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, musi ona złożyć kolejne wyrejestrowanie na ZUS ZWUA, a następnie zgłosić się do nich i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na ZUS ZUA.

Skoro termin porodu przypada na styczeń 2013 r., a czytelniczce zależy na uzyskaniu prawa jedynie do zasiłku macierzyńskiego, to wystarczy, że zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przed datą urodzenia dziecka. Prawo do tego świadczenia przysługuje bowiem bez okresu wyczekiwania. Warunkiem jest, aby poród nastąpił w czasie jego trwania. A to oznacza, że po ponownym zgłoszeniu się do ubezpieczenia chorobowego trzeba dołożyć wszelkich starań, aby ono nie ustało (czyli terminowo opłacać składki).

Po odmowie ZUS trzeba zacząć od początku

Brak zgody na przywrócenie terminu płatności oznacza, że osoba „wypada" z ubezpieczenia chorobowego. Może jednak zgłosić się do niego na nowo, ale zostanie nim objęta nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku w tej sprawie (ZUS ZUA).

Jeżeli przedsiębiorca chce ponownie podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, powinien złożyć na druku ZUS ZUA wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zgodnie z art. 36 ust. 14 ustawy systemowej o zmianach dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania, płatnik zawiadamia ZUS przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń zawierających prawidłowe dane.