Osoby, które na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej, przez dwa lata mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach.

Pozwala im na to art. 18a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz.1585 ze zm.[/link]; dalej ustawa systemowa). Naliczają je od niższej podstawy, tj. zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W 2010 r. to 395,10 zł (30 proc. z 1317 zł).

Dla takich przedsiębiorców nie ma jednak żadnej taryfy ulgowej, jeśli chodzi o składkę zdrowotną. Ustalają ją od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku.

Tak stanowi art. 81 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D39E5274C5F5C673C9D1734CF5DA44E7?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Formalności na początku…[/srodtytul]

Osoba prowadząca działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolnie chorobowemu. Gdy korzysta z preferencji składowych, zgłasza siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczeń 05 70 xx.

Składki na te ubezpieczenia wykazuje wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, którą składa do 10 dnia danego miesiąca za poprzedni miesiąc. Ale pod warunkiem że działalność prowadzi samodzielnie i nie zatrudnia pracowników czy zleceniobiorców. Wtedy w tym terminie opłaca również składki.

Przedsiębiorca, który reguluje należności do ZUS wyłącznie za siebie, nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli nic się nie zmieniło w stosunku do ostatnio złożonego dokumentu. Ze zwolnienia tego korzysta również, gdy zmieniło się wyłącznie minimalne lub przeciętne wynagrodzenie.

[srodtytul]…i po 24 miesiącach[/srodtytul]

Składki na preferencyjnych zasadach można opłacać przez 24 miesiące kalendarzowe od daty rozpoczęcia działalności. Po upływie tego okresu prawo do ulgi wygasa. Oznacza to, że przedsiębiorca musi wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego składając formularz ZUS ZWUA i ponownie zgłosić się do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu do ubezpieczeń 05 10 xx.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pani Joanna rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej 25 października 2008 r. Przez 24 miesiące, a więc do 31 października 2010 r., opłacała składki do ZUS na preferencyjnych zasadach. Po tym dniu musiała złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, wpisując w pole data ustania obowiązku ubezpieczeń 01.11.2010.

Następnie złożyła formularz ZUS ZUA (z kodem tytułu ubezpieczeń 05 10 xx), zgłaszając się ponownie do tych ubezpieczeń z działalności i wpisując w pole data powstania obowiązku ubezpieczeń 01.11.2010. [/ramka]

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pan Jan rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej 1 grudnia 2008 r. Składki w wysokości preferencyjnej opłaca do 30 listopada 2010 r.

Po tej dacie musi się wyrejestrować z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZWUA, wpisując w pole data ustania ubezpieczeń 1.12.2010.

Następnie powinien złożyć druk ZUS ZUA (z kodem 05 10 xx) i od 1 grudnia 2010 r. zgłosić się z działalności do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.[/ramka]

[srodtytul]Więcej do ZUS[/srodtytul]

Po upływie 24 miesięcy liczenia składek od niższej podstawy przedsiębiorca musi przejść na standardowe zasady ich ustalania.

Zatem musi brać za podstawę kwotę zadeklarowaną, ale nie niższą niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjętego dla rocznego limitu składek (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). Czyli aktualnie 1886,70 zł.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Maria od 10 października 2008 r. prowadzi działalność gospodarczą. Do 31 grudnia 2009 r. z działalności opłacała tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, bo równocześnie była zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu.

Z działalności składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia opłaca dopiero od 1 stycznia 2010 r. Mimo to od niższej podstawy wolno jej było odprowadzać należności do ZUS tylko za okres do 31 października 2010 r.

Od 1 listopada powinna je ustalać od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.[/ramka]

[srodtytul]Skutki zapominalstwa[/srodtytul]

Jeżeli osoba prowadząca działalność po upływie 24 miesięcy w dalszym ciągu opłacała składki od niższej podstawy, ma obowiązek złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i opłacić należne składki wraz z odsetkami za zwłokę.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Pan Mateusz prowadzi działalność gospodarczą od 28 sierpnia 2008 r. i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy.

W takiej wysokości naliczył je i uregulował również za wrzesień 2010 r., choć powinien był przejść już na ogólne zasady, bo 31 sierpnia 2010 r. przestał korzystać z preferencji.

Oznacza to, że za wrzesień powinien był naliczyć składki od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

W tej sytuacji musi:

- wyrejestrować się z ubezpieczeń i ponownie zgłosić się z kodem 05 10 xx,

- złożyć korektę deklaracji rozliczeniowej,

- opłacić składki od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.[/ramka]

[ramka][b]Dla kogo preferencje[/b]

Z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne mogą skorzystać osoby, które:

- w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły innej pozarolniczej działalności,

- nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej aktualnie działalności.[/ramka]

[ramka][b]Należności na Fundusz Pracy[/b]

Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek opłacać za siebie także składkę na Fundusz Pracy. Ustala ją od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeśli w przeliczeniu na okres miesiąca jest ona równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

Ale nie dotyczy to debiutującego przedsiębiorcy, dla którego działalność to jedyny tytuł do ubezpieczeń i który korzysta z ulgi składkowej.

On nie odprowadza składki na FP, ponieważ jej podstawa wymiaru na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Ma natomiast obowiązek ją regulować po upływie 24 miesięcy.[/ramka]