Pracodawcy muszą co miesiąc opłacać składki nie tylko na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne, ale również na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP).
Odprowadzają je m.in. za osoby pozostające w stosunku pracy, wykonujące pracę nakładczą, umowę-zlecenie, umowę agencyjną albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Wynika to odpowiednio z
- art. 104 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D784EC728D1B7B7335B77B6D6BBA154C?id=269029]ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.[/link], dalej ustawa o promocji zatrudnienia) oraz
- art. 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=105A8087EC4B963AA4DFAF83CCEC51EA?id=183265]ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (DzU nr 158, poz. 1121 ze zm.[/link], dalej ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych).
Składki na FP i FGŚP muszą również opłacać, za swoich członków, m.in. rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielnie kółek rolniczych. Należność na FP regulują również podmioty zatrudniające tymczasowo aresztowanych lub więźniów w czasie odbywania przez nich kary pozbawienia wolności.
[srodtytul]Dla jednej limity, dla drugiej nie[/srodtytul]
Opłacanie składek na FP jest uzależnione od osiągnięcia ustalonych pułapów zarobków w danym miesiącu. Zasadą jest, że składki te należy odprowadzać, gdy ubezpieczony uzys-kuje w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2010 r. 1317 zł).
W przypadku pracowników w pierwszym roku pracy pułap ten wynosi 80 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2010 r. 1053,60 zł). Z kolei obowiązek opłacania składek za więźniów lub tymczasowo aresztowanych powstaje, jeśli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2010 r. 658,50 zł).
Jeżeli ubezpieczony osiąga przychody z różnych tytułów (np. z umowy o pracę i z pracy nakładczej), aby ustalić, czy istnieje obowiązek opłacania za niego składek na FP, płatnik musi zsumować wszystkie uzys-kiwane przychody i porównać z wymienionymi progami.
[ramka][b]Przykład 1[/b]
Pracodawca zatrudnia od kilku lat pana Mirosława w wymiarze 1/3 etatu, z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 600 zł.
Oprócz tego od 1 lipca 2010 r. wykonuje on umowę-zlecenie, którą zawarł z inną firmą, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie w miesięcznej wysokości 500 zł.
Łączna miesięczna suma przychodów z obydwu działalności jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę (1317 zł). W związku z tym ani pracodawca, ani zleceniodawca nie mają obowiązku opłacania za pana Mirka składek na FP.[/ramka]
W przypadku składek na FGŚP nie obowiązują progi przychodowe. Składki te muszą być więc opłacane bez względu na to, ile zarabia osoba ubezpieczona.
[srodtytul]Pierwsza granica wiekowa[/srodtytul]
Od 1 lipca 2009 r. płatnicy nie muszą płacić składek na FP i FGŚP za dwie grupy ubezpieczonych. Pierwszą stanowią pracownicy, którzy ukończyli 50 rok życia (art. 104b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i art. 9b ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).
Nie trzeba opłacać za nich należności na FP i FGŚP, jeśli w okresie co najmniej 30 dni przed podjęciem zatrudnienia pozostawali w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy. Okres 30 dni liczy się wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy.
Zwolnienie dotyczy opłacania składek za te osoby, które w dniu nawiązania stosunku pracy miały ukończone 50 lat. Inaczej mówiąc, ich 50 urodziny muszą przypadać najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy. Nie jest natomiast istotne, czy ubezpieczony ukończył 50 lat przed wejściem w życie omawianej nowelizacji, czy po 30 czerwca 2009 r.
To zwolnienie jest ograniczone czasowo. Przysługuje bowiem tylko przez 12 miesięcy. Okres ten należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę.
[ramka][b]Przykład 2[/b]
Od 1 lipca 2010 r. firma zatrudniła w ramach stosunku pracy panią Barbarę, która była zarejestrowana jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy od 15 stycznia do 30 czerwca 2010 r.
Ponieważ 50 lat ukończyła 15 czerwca 2010 r., a więc przed dniem nawiązania stosunku pracy, firma zatrudniająca nie musi za nią odprowadzać składek na FP i FGŚP przez 12 miesięcy, czyli do 30 czerwca 2011 r.[/ramka]
[ramka][b]Przykład 3[/b]
Pan Bolesław był w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy od 1 marca do 30 czerwca 2010 r.
Od 1 lipca 2010 r. podjął zatrudnienie w ramach stosunku pracy, a 50 lat skończył 10 lipca 2010 r. Ponieważ wiek ten osiągnął już po nawiązaniu stosunku pracy, zatrudniający go pracodawca musi za niego płacić składki na FP i FGŚP.[/ramka]
[srodtytul]Ważny jest status[/srodtytul]
Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP za osoby, które ukończyły 50 lat, dotyczy tylko pracowników w rozumieniu przepisów kodeksu pracy. A ten za pracownika uważa osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Tak więc z tego zwolnienia nie mogą korzystać osoby zatrudnione np. na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia.
Może się również zdarzyć, że pracodawca korzystający ze zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP za danego pracownika zatrudnia go dodatkowo na podstawie jednej ze wspomnianych umów cywilnoprawnych. Dotyczy to również sytuacji, gdy w ramach tej dodatkowej umowy (zawartej z innym podmiotem niż własny pracodawca) pracownik wykonuje pracę na rzecz swego pracodawcy.
W takich wypadkach zwolnienie dotyczy wyłącznie przychodu ze stosunku pracy. Przychód z umowy cywilnoprawnej zostanie objęty składką na FGŚP. O tym, czy od wynagrodzenia z tej dodatkowej umowy musi być opłacona składka na FP, decyduje wysokość przychodu pracownika (składki na FP opłacane są bowiem za osobę, która w przeliczeniu na okres miesiąca uzyskuje co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę).
Przepisy nie precyzują, czy do limitu, którego osiągnięcie powoduje powstanie obowiązku opłacania składek na FP, wlicza się również przychód z umowy o pracę, który zwolniony jest z takiego obowiązku. ZUS stosuje jednak wykładnię, że w takich wypadkach przy ustalaniu progu, poniżej którego nie występuje obowiązek opłacania wspomnianych składek, należy uwzględniać, oprócz przychodu z umowy cywilnoprawnej, również przychód uzyskany z umowy o pracę.
[ramka][b]Przykład 4[/b]
Od 1 czerwca 2010 r. pracodawca zatrudnił w ramach stosunku pracy 50-letnią panią Mariolę, która bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia przez dwa miesiące była zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Jest to jej pierwszy rok pracy.
Od wynagrodzenia z tytułu tego zatrudnienia (wynoszącego 3000 zł) pracodawca nie musi za nią opłacać składek na FP przez 12 miesięcy. Od 1 lipca 2010 r. strony zawarły dodatkową umowę-zlecenie z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 800 zł.
Kwota tego przychodu jest wprawdzie niższa od 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2010 r. (1053,60 zł), jednak po zsumowaniu z wynagrodzeniem ze stosunku pracy przekracza ten próg. W związku z tym pracodawca musi za panią Mariolę opłacać składki na FP od przychodu ze zlecenia wynoszącego 800 zł.[/ramka]
[srodtytul]Przywilej bez ograniczeń[/srodtytul]
Dużo korzystniejsze jest zwolnienie w przypadku drugiej grupy ubezpieczonych, do której należą kobiety w wieku co najmniej 55 lat i mężczyźni – 60 lat (art. 104 b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i art. 9b ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych). W tym wypadku zwolnienie dotyczy nie tylko opłacania składek za pracowników w rozumieniu kodeksu pracy, ale za wszystkie osoby, za które przepisy przewidują taki obowiązek. A więc m.in. za zleceniobiorców.
Zwolnienie z opłacania składek przysługuje, co do zasady, od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym osoba ubezpieczona ukończyła odpowiednio 55 lub 60 lat. Jeśli jednak te urodziny przypadają pierwszego dnia miesiąca, ZUS pozwala nie płacić składek na FP i FGŚP już od początku tego miesiąca.
I jeszcze jedna ważna informacja. Otóż zwolnienie z opłacania składek za takie osoby przysługuje bez żadnego ograniczenia czasowego. Nie ma również dodatkowych warunków skorzystania z preferencyjnych przepisów, np. pozostawanie w ewidencji urzędu pracy przez określony czas przed podjęciem zatrudnienia.
[b][b]Przykład 5[/b]
Firma zatrudnia na zlecenie pana Michała, który 10 lipca 2010 r. skończył 60 lat. W związku z tym nie płaci za niego składek na FP i FGŚP począwszy od sierpnia 2010 r.[/b]
[ramka][b]W jakiej wysokości[/b]
Składki na FP (przy uwzględnieniu progów zarobkowych) i na FGŚP są naliczane od tych samych kwot, które są podstawą składek emerytalnej i rentowych.
Jest jednak jedna bardzo istotna różnica. Przy ich ustalaniu uwzględnia się pełną kwotę zarobków, bez stosowania ograniczenia do tzw. 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, która w 2010 r. wynosi 94 380 zł.
Składka na FP wynosi 2,45 proc. podstawy jej wymiaru, natomiast na FGŚP – 0,10 proc. podstawy wymiaru. Obydwie muszą być opłacane na specjalnie przeznaczony do tego rachunek bankowy ZUS przy użyciu odrębnego dokumentu płatniczego.
Płatnik dokonuje ich łącznego rozliczenia (za wszystkich ubezpieczonych, za których musi je opłacać w danym miesiącu) w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.[/ramka]
