Sąd Najwyższy orzekł wczoraj (sygn. III UK 73/07 do III UK 77/07), że jeśli umowa o pracę nakładczą jest zawarta przez przedsiębiorcę w sposób pozorny, a składki ubezpieczeniowe są liczone od wynagrodzenia niższego niż połowa płacy minimalnej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo odmówić objęcia korzystniejszym ubezpieczeniem chałupniczym. Chodzi o to, że przedsiębiorcy płacą składkę obliczoną od minimum 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Chałupnicy zaś od faktycznych przychodów, które mogą być znacznie niższe.
Elwira J. w pierwszych miesiącach działalności podpisała umowy o pracę nakładczą z przeszło 70 osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Miały one zajmować się przygotowaniem, kopertowaniem i rozsyłaniem materiałów reklamowych. Za jedną przesyłkę zatrudnieni otrzymywali 4 zł. Miesięcznie mieli rozesłać minimum 145 przesyłek.
Po dwóch miesiącach okręgowy oddział ZUS przeprowadził w firmie Elwiry J. kontrolę i zakwestionował wszystkie te umowy. Okazało się bowiem, że wszyscy zatrudnieni u niej przedsiębiorcy chałupnicy wystąpili na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych o objęcie ubezpieczeniem społecznym z tytułu chałupnictwa. Dzięki temu zamiast płacić składki tak jak inni przedsiębiorcy w wysokości kilkuset złotych miesięcznie jako chałupnicy płacili kilka złotych od przychodów wynoszących mniej więcej 30 złotych miesięcznie.
ZUS uznał te umowy za pozorne, tym bardziej że przedsiębiorcy zatrudnieni jako chałupnicy nie wywiązywali się z narzuconego przez umowy minimalnego wymiaru pracy.
Niektórzy odwołali się od decyzji ZUS do sądu. Pięć z tych spraw znalazło się na wczorajszej wokandzie Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy uznał, że takie postępowanie przedsiębiorców narusza wszelkie zasady współżycia społecznego. Umowy o pracę nakładczą należy uznać za pozorne.
– Nie do przyjęcia jest, by taka osoba miała ubezpieczenie społeczne w pełnym zakresie za pięć złotych miesięcznie – stwierdził w uzasadnieniu do wyroku sędzia Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy uznał ponadto, że umowy o pracę nakładczą uprawniają do objęcia ubezpieczeniem z tego tytułu, gdy wynagrodzenie wynosi co najmniej połowę najniższego wynagrodzenia.