Firma płaci składki za zatrudnionego w kilku miejscach

Obligatoryjnie ubezpieczeniom społecznym od umowy o pracę podlegają też osoby z ustalonym prawem do emerytury lub renty, a także uczniowie i studenci. Natomiast opłacanie składek za pracownika, który zdecyduje się na dodatkową pracę na podstawie zlecenia, umowy o dzieło czy rozpocznie działalność gospodarczą, zależy od wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę. Istotne jest również to, z kim umowa-zlecenie zostanie zawarta, oraz to, czy pracownik ma prawo do emerytury lub renty oraz czy jest uczniem lub studentem.

Jeśli zaangażujesz pracownika dodatkowo na zlecenie lub umowę o dzieło, odprowadzasz za niego wszystkie składki od wynagrodzeń wypłacanych z obydwu tytułów

Oprócz osoby pozostającej w stosunku pracy za pracownika uważa się również osobę wykonującą pracę na podstawie umowy:

- zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu,

- o dzieło, jeżeli umowy takie zostały zawarte z własnym pracodawcą lub praca na podstawie tych umów jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Gdy zlecenie z własnym pracownikiem zostało zawarte przed 14 stycznia 2000 r. i jest nadal wykonywane, to zatrudniona na podstawie tej umowy osoba podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca. Jest rozliczana w imiennym raporcie miesięcznym z kodem tytułu ubezpieczenia 04 xx xx. Umowa taka jest traktowana jako zawarta z obcym pracownikiem

.

Zawierając takie umowy, pracodawca nie zgłasza dodatkowo zatrudnionej osoby do ubezpieczeń. Natomiast przychód, jaki jest tej osobie wypłacany, wykazuje w raporcie ZUS RCA (z kodem 01 10 xx) razem z wynagrodzeniem z umowy o pracę. Od tak ustalonej podstawy nalicza i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Przychód ze zlecenia w zakresie naliczania składek jest więc traktowany jako przychód z umowy o pracę. Wobec tego od wynagrodzenia otrzymywanego ze zlecenia (umowy o dzieło) zawartego z własnym pracodawcą potrąca się składki na ubezpieczenia społeczne (15,71 proc. wynagrodzenia brutto).

Statusu własnego pracownika nie ma jednak osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, bezpłatnym lub pobierająca zasiłek macierzyński. W tych okresach bowiem stosunek pracy ulega swoistemu zawieszeniu. Co prawda nadal on istnieje, nie zostaje rozwiązany, ale pracownik nie świadczy pracy, a pracodawca nie wypłaca mu wynagrodzenia. Jest to więc czas przerwy w podleganiu ubezpieczeniom społecznym z umowy o pracę. Jeżeli więc pracodawca zawrze z taką osobą umowę-zlecenie, powinien zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i rozliczać za nią składki jak za zleceniobiorcę. Natomiast od umowy o dzieło zawartej z taką osobą składek nie należy opłacać.

Umowa o dzieło nie jest samoistnym tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Wobec tego, jeżeli pracownika zatrudnia się na umowę o dzieło w innej firmie, nie trzeba go zgłaszać do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Tym samym od wynagrodzenia, które otrzymuje, nie należy opłacać za niego składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Składki jak za pracownika należy regulować za osobę, która umowę o dzieło zawarła z innym podmiotem niż własny pracodawca, ale w zakresie tej umowy pracę wykonuje na rzecz własnego pracodawcy.

Spółka A zawarła umowę ze spółką B na opracowanie kampanii reklamowej. Przy realizacji tego projektu firma B od 12 listopada 2007 r. na podstawie umowy o dzieło zatrudniła pana Janusza, który jest pracownikiem spółki A. Zatem umowę o dzieło wykonuje on na rzecz własnego pracodawcy i firma B – mimo zawartej umowy o dzieło – musi zgłosić pana Janusza do ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego jako pracownika.

Pracownik, który zatrudni się w innej firmie na zlecenie, będzie miał dwa tytuły do ubezpieczeń:

- umowę o pracę,

- umowę-zlecenie.

Jeżeli jego wynagrodzenie z umowy o pracę jest równe co najmniej minimalnemu (w 2007 r. wynosi ono 936 zł), ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo podlega z umowy o pracę, a od zlecenia ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla niego dobrowolne. Gdy ze zlecenia przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z tej umowy powinna być za niego opłacana także składka wypadkowa, jeśli umowa ta jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. Oczywiście bez względu na to, czy ze zlecenia przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, czy nie, ze zlecenia musi zawsze podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu (chyba że jest uczniem lub studentem).

Pani Marta jest zatrudniona na cały etat i otrzymuje 1200 zł wynagrodzenia. W listopadzie dodatkowo zatrudniła się w innej firmie na zlecenie. Z uwagi na wysokość wynagrodzenia określonego w umowie o pracę ze zlecenia będzie podlegała dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Przy ustalaniu ubezpieczeń z innych tytułów bierze się pod uwagę wynagrodzenie określone w umowie o pracę, a nie wynagrodzenie wypłacone w danym miesiącu. Co prawda art. 9 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi o podstawie wymiaru składek w przeliczeniu na miesiąc, co wskazywałoby na konieczność comiesięcznego sprawdzania, jaką podstawę wymiaru wykazuje się w raporcie składanym za ten miesiąc. ZUS uznaje jednak, że decyduje wysokość wynagrodzenia określona w umowie o pracę. Gdy jest ono równe lub wyższe od minimalnego, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z innych tytułów są dobrowolne. Oznacza to, że pracownik zatrudniony na umowę o pracę z wynagrodzeniem niższym od minimalnego (i w danym miesiącu otrzymujący to wynagrodzenie) oraz jednocześnie wykonujący w innym zakładzie zlecenie, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zarówno z umowy o pracę, jak i ze zlecenia. Ubezpieczenia ze zlecenia byłyby dla niego dobrowolne, gdyby uzyskał z etatu co najmniej najniższą płacę, np. otrzymując oprócz wynagrodzenia ekstrapremię od szefa. W praktyce zatrudniony na pełny etat zawsze z wykonywanego równocześnie zlecenia podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Pan Maciej z umowy o pracę na pół etatu otrzymuje 800 zł wynagrodzenia. Równocześnie od 20 listopada inna firma przyjęła go na zlecenie. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym będzie podlegał zarówno z umowy o pracę, jak i ze zlecenia. Z tego ostatniego trzeba też opłacać składkę wypadkową, jeżeli pracę będzie wykonywał w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla niego dobrowolne. Oczywiście ze zlecenia obowiązkowa będzie także składka zdrowotna.

Gdy pracownik wykonujący równocześnie zlecenie z umowy o pracę idzie na urlop bezpłatny, nie podlega w tym okresie ubezpieczeniom pracowniczym. Oznacza to, że jego obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jest zlecenie. O tym że przebywa na urlopie bezpłatnym, pracownik informuje zleceniodawcę. Ten bowiem musi wyrejestrować go z ubezpieczenia zdrowotnego od zlecenia i z tej umowy zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, zdrowotnego, wypadkowego (gdy praca wykonywana jest w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy).

Wymóg ubezpieczeń będzie istniał przez cały urlop bezpłatny. Także w miesiącu, w którym trwa on tylko kilka dni, a mimo urlopu bezpłatnego wynagrodzenie z umowy o pracę będzie wyższe od minimalnego. Również pracownik prowadzący równocześnie działalność gospodarczą i przebywający przez część miesiąca na urlopie bezpłatnym podlega w tym czasie z działalności obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Pan Marek na umowie o pracę miesięcznie zarabia 2500 zł. Równocześnie od trzech lat prowadzi z żoną sklep spożywczy. Od 12 do 17 października przebywał na urlopie bezpłatnym. W październiku z umowy o pracę otrzymał 1780 zł wynagrodzenia.

W związku z urlopem bezpłatnym od 12 do 16 października z działalności pan Marek obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Powinien złożyć formularz ZUS ZWUA i z działalności wyrejestrować się z ubezpieczenia zdrowotnego, podając w polu data ustania obowiązku ubezpieczeń 12 października 2007 r. Następnie powinien złożyć druk ZUS ZUA i z działalności zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego, podając w polu data powstania obowiązku ubezpieczeń 12.10.2007 r.

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego, gdy w dalszym ciągu z działalności chce opłacać tylko składkę zdrowotną, składa formularz ZUS ZWUA i wyrejestrowuje się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, wpisując jako datę ustania obowiązku ubezpieczeń 18.10.2007 r. Następnie składa formularz ZUS ZZA i z działalności od 18 października 2007 r. zgłasza się ponownie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.

W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej za październik składki na ubezpieczenia społeczne należy naliczyć od podstawy 255,90 zł [1586,60 zł : 31 (liczba dni października) x 5 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom w październiku)].

Zgodnie z art. 734 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę-zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się dokonać określonej czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie. Zlecenie jest zatem umową zobowiązującą zleceniobiorcę do dokonania określonej przez strony czynności prawnej. Zgodnie jednak z art. 750 k.c. przepisy o zleceniu stosuje się także do umów o świadczenie usług, jeżeli nie są one uregulowane odrębnymi przepisami. W praktyce przepisy o zleceniu stosuje się do wszelkich umów o świadczenie usług. Zlecenie jest umową starannego działania, co różni ją od tej o dzieło, będącej umową rezultatu. Ponadto zlecenie jest umową, która powinna być wykonywana osobiście przez zleceniobiorcę, co także odróżnia ją od dzieła, gdzie takiego warunku nie ma. Zlecenie może być przy tym umową odpłatną lub nieodpłatną, choć zasadą jest odpłatność pracy zleceniobiorcy (art. 735 § 1 k.c.). Gdy zleceniodawca wykonuje umowę nieodpłatnie, nie podlega z tego tytułu żadnym ubezpieczeniom.

W porównaniu z umową o pracę, która tworzy stały stosunek prawny między pracodawcą i pracownikiem, zlecenie ma co do zasady charakter jednorazowy i dotyczy dokonania konkretnej czynności lub usługi.

Ponadto zlecenie jako umowa cywilnoprawna nie zawiera elementu podporządkowania zleceniobiorcy wobec zleceniodawcy i nie trzeba wykonywać pracy pod jego kierownictwem. Zleceniobiorca swobodnie wybiera sposób wykonania zleconej mu usługi. Nie dotyczą go przepisy o czasie pracy oraz o dodatkowym wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych lub w niedziele i święta czy w porze nocnej.

...o dzieło

Jest umową, na podstawie której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się wykonać oznaczone dzieło na rzecz zamawiającego. Dziełem tym może być określony przez strony rezultat (efekt) – konkretny obiekt materialny, np. wykonanie ogrodzenia, krzesła zrobione przez stolarza, jak i określone dobro niematerialne, np. napisanie artykułu, wykonanie zdjęcia. Jest to zatem umowa rezultatu.

Pracownik, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą, podlega z niej dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli jego wynagrodzenie z umowy o pracę jest co najmniej minimalne

Gdy wynagrodzenie jest niższe, z działalności obowiązkowe są dla niego ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W takiej sytuacji z działalności obligatoryjne jest też ubezpieczenie wypadkowe i zdrowotne. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Jeżeli działalność prowadzi pracownik z ustalonym prawem do emerytury lub renty, to bez względu na wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy o pracę ubezpieczenia emerytalne i rentowe z działalności są dla niego dobrowolne. Obligatoryjne jest wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast wymóg opłacania składek na ubezpieczenia przez pracownika – studenta, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą, zależy od wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę. Jeżeli jest ono równe co najmniej minimalnemu, z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla nie dobrowolne. Gdy natomiast jest niższe, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega też z działalności gospodarczej.