Wniosek może być złożony przez hodowcę samodzielnie lub pełnomocnika, np. rzecznika patentowego.
O prawo wyłączne, hodowca może ubiegać się zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym. Prawo unijne ma charakter nadrzędny w stosunku do prawa krajowego, a hodowca odmiany chronionej na poziomie unijnym korzysta z ochrony na terytorium całej Unii Europejskiej.
· Na poziomie krajowym, prawo przyznawane jest przez dyrektora Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBRU) i obowiązuje tylko na terytorium Polski. Wykaz chronionych odmian i ich hodowców jest powszechnie dostępny i znajduje się w Księdze ochrony wyłącznego prawa (KO).
· Wspólnotowe Wyłączne Prawo do Odmiany (CPVR) - ochrona na poziomie unijnym (wspólnotowym) - przyznawane jest przez Wspólnotowy Urząd Odmian Roślin (CPVO), z siedzibą w Angers we Francji.
Czytaj więcej:
COBORU, na wniosek hodowcy ubiegającego się o przyznanie wyłącznego prawa, sprawdza odmianę według wytycznych OWT (badanie odrębności, wyrównania i trwałości), bada jej nowość, oraz nazwę zgodnie z wymaganiami zapisanym w ustawie.
· Odmiana jest odrębna, jeżeli różni się ona w sposób wyraźny co najmniej jedną właściwością od innej odmiany powszechnie znanej.
· Odmianę jest wyrównana, jeżeli, przy uwzględnieniu sposobu rozmnażania właściwego dla tej odmiany, jest ona wystarczająco jednolita pod względem właściwości branych pod uwagę przy badaniach odrębności, jak również innych właściwości użytych do opisu tej odmiany.
· Odmianę jest trwała, jeżeli jej charakterystyczne właściwości uwzględnione przy badaniu jej odrębności, jak również inne właściwości użyte do opisu tej odmiany nie zmieniają się po jej rozmnożeniu.
· Odmianę jest nowa, jeżeli przed dniem złożenia wniosku o przyznanie wyłącznego prawa jej hodowca nie sprzedał albo w inny sposób nie udostępnił do wykorzystania, w celach handlowych, materiału siewnego lub materiału ze zbioru albo nie wyraził na to pisemnej zgody.
· Nazwa odmiany nie może:
1. być taka sama jak nazwy lub podobna do nazw odmian występujących na terytorium innych państw, które są lub były nadane odmianom należącym do tego samego lub innych gatunków tego rodzaju;
2. budzić powszechnego sprzeciwu;
3. wprowadzać w błąd co do hodowcy, jej właściwości lub wartości użytkowych;
4. być tożsama lub podobna do innych określeń używanych powszechnie w obrocie;
5. naruszać prawa osób trzecich do znaków towarowych;
6. zawierać wyrazów „odmiana” lub „odmiana mieszańcowa”;
7. składać się z samych cyfr ani rozpoczynać się od cyfry.
Czas trwania prawa obowiązuje od dnia wydania decyzji i trwa 30 lat w odniesieniu do odmian winorośli, drzew oraz ziemniaka i 25 lat w odniesieniu do odmian pozostałych gatunków. Prawo wyłączne oprócz odmiany, obejmuje również: materiał ze zbioru lub produkty wytworzone bezpośrednio z tego materiału; materiał siewny roślin ozdobnych i sadowniczych, jeżeli jest on ponownie używany w celach zarobkowych jako: materiał rozmnożeniowy do produkcji roślin ozdobnych, albo kwiat cięty, albo materiał siewny drzew, krzewów i bylin. Ponadto, obejmuje: pochodne, odkryte lub wytworzone z chronionej odmiany macierzystej nie będącej odmianą pochodną, które nie różnią się wyraźnie od odmiany chronionej, w przypadku których wytworzenie materiału siewnego wymaga powtarzalnego używania odmiany chronionej wyłącznym prawem.
Po przyznaniu wyłącznego prawa hodowca posiada monopol do wytwarzania lub rozmnażania danej odmiany. Może również przygotować odmianę do rozmnażania, oferować, sprzedawać, zbywać w inny sposób, eksportować, importować i przechowywać materiał siewny tej odmiany. Przywilejem uprawnionego jest dodatkowo możliwość udzielania licencji innym podmiotom. Korzystanie z chronionej odmiany bez zgody hodowcy będzie stanowiło naruszenie prawa wyłącznego.
Podsumowując, hodowca może ubiegać się o prawo wyłączne do wyhodowanej lub odkrytej odmiany rośliny. Prawo to, może być przyznane na poziomie krajowym – wniosek składa się w COBRU, lub na poziomie unijnym – ochrona przyznawana jest przez CPVO. Czas trwania prawa to 30 lub 25 lat w zależności od gatunku.
Anna Gawin, rzecznik patentowy Kancelaria AOMB Polska
Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.
