Wydatki poniesione na tego typu składniki aktywów obrotowych (przeznaczonych – zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. a ustawy o rachunkowości – do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej, niż 12 miesięcy) mogą być – z pominięciem ewidencji księgowej (bilansowej) w okresie ich magazynowania – odpisywane w dacie ich wytworzenia bezpośrednio w ciężar kosztów związanych z osiągniętym przychodem z ich sprzedaży (Wn „Rozrachunki z odbiorcami"; Ma „Sprzedaż wyrobów"; Ma „Rozrachunki publicznoprawne – VAT" oraz równolegle Wn „Koszt zbytych wyrobów"; Ma „Koszty działalności podstawowej-produkcyjnej").
Pamiętać przy tym należy, że bezpośrednie zaliczenie do kosztów produktów gotowych wiąże się z koniecznością ustalenia stanu tych składników aktywów obrotowych oraz jego wyceny i korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później, niż na dzień bilansowy (korekta kosztów o wartość niesprzedanych produktów gotowych: Wn „Wyroby gotowe"; Ma „Koszt zbytych wyrobów") (art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości). Ponadto, w sytuacji, gdyby wartość określona na podstawie rzeczywistego kosztu wytworzenia ww. wyrobów gotowych byłaby wyższa od ich ceny sprzedaży netto na koniec roku obrotowego, wówczas kwotą różnicy należy obciążyć – art. 34 ust. 5 ustawy o rachunkowości – pozostałe koszty operacyjne (Wn „Pozostałe koszty operacyjne"; Ma „Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów wyrobów").
Czytaj też: Sprawozdanie finansowe: koszt wytworzenia jako podstawa wyceny produktów
Zakupione w celu wytworzenia na indywidualne zamówienie produktów gotowych – materiały i surowce mogą być objęte ewidencją bilansową w trakcie ich składowania (ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych albo ilościowo-wartościową, w ramach której dla każdego składnika ujmowane są obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych), bądź też odpisywane bezpośrednio w ciężar kosztów na dzień ich zakupu.
Zastosowanie jednej z tych metod prowadzenia dla tego typu aktywów obrotowych kont ksiąg pomocniczych zależy od decyzji kierownika jednostki, uwzględniającej rodzaj i wartość tych rzeczowych składników aktywów i opisanej w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości, zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Nabycie materiałów (surowców) oraz ich przekazanie do produkcji wyrobów objętych indywidualnymi zamówieniami wymaga – w zależności od przyjętej techniki prowadzenia kont ksiąg pomocniczych – dokonania następujących zapisów księgowych:
