Już przed okresem pandemii mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MMSP) doceniały znaczenie stosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT). Świadczą o tym wyniki badania, przeprowadzone przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w IV kw. 2019 r. Wszystkie stwierdzenia na temat efektów zastosowania tych technologii w przedsiębiorstwach, spotkały się w większym stopniu z akceptacją niż z jej brakiem (wykres 1).

Wykres 1. Opinie przedsiębiorstw sektora MMSP na temat wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań PIE z IV kwartału 2019 r.

Lepszy wizerunek, niższe zatrudnienie

Największą aprobatę uzyskały stwierdzenia, w których podkreślano istotne znaczenie wykorzystania nowych technologii w komunikowaniu się z dostawcami i klientami, gdyż prowadzi to do poprawy wizerunku przedsiębiorstwa oraz relacji z klientami.

Połowa MMSP zgodziła się z opinią, że cyfryzacja procesu zarządzania firmą wpływa na poprawę konkurencyjności przedsiębiorstwa, a automatyzacja procesów w przedsiębiorstwie pozwala zmniejszyć zatrudnienie.

CZYTAJ TAKŻE: Pracownicy – bariera czy szansa sektora MMSP w dobie pandemii?

Nowe technologie są stosowane w zasadzie we wszystkich obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa. W okresie pandemii, ze względu na konieczność ograniczenia bezpośrednich kontaktów międzyludzkich, nowe technologie relatywnie najczęściej służą zapewnieniu łączności MMSP z partnerami biznesowymi i klientami oraz zapewnieniu relacji z/między pracownikami.

Praca zdalna, która wcześniej była jedną z zachęt oferowanych przez potencjalnego pracodawcę, jest obecnie stosowana w odniesieniu do wszystkich prac, które mogą być wykonywane przez pracownika w jego domu.

Sprzedawać online

Atrakcyjne dla MMSP, szczególnie handlowych, stało się wykorzystywanie e-handlu. Z danych z platformy Shoper.pl za okres od 1 stycznia do 15 marca 2020 r. wynika, że zainteresowanie firm otwarciem sklepu online, zwiększyło się prawie o połowę, w stosunku do analogicznego okresu 2019 r. Liczba sklepów oferujących książki i multimedia zwiększyła się o 23 proc., artykuły spożywcze o 18 proc., upominki i akcesoria o 17 proc. Na kolejnych miejscach plasują się kategorie: zdrowie i uroda oraz dom i ogród (po 16 proc.). Dynamiczny rozwój e-handlu nastąpił mimo, że wymagało to od firm poniesienia nakładów inwestycyjnych – i to w sytuacji, gdy ich uwaga koncentruje się na ograniczaniu kosztów.

CZYTAJ TAKŻE: Czy pandemia pozwala przedsiębiorcom na inwestycje i rozwój?

Technologią przydatną w okresie pandemii COVID-19 stała się tzw. chmura, umożliwiająca pracownikom wymianę dokumentów lub jednoczesną pracę nad jednym projektem, otwartym jednocześnie na wielu urządzeniach. Stała się ona nie tylko narzędziem optymalizacji i rozwoju firmy, ale wręcz zasobem niezbędnym do prowadzenia biznesu w nowych warunkach. Korzyści, jakie niesie sprawiły, że nastąpiła lawina wdrożeń projektów, które przed pandemią osiągnęłyby w MMSP tylko fazę pilotażu.

Z przeprowadzonych przez PIE i Polski Fundusz Rozwoju (PFR) pod koniec kwietnia tego roku badań wynika, że MMSP w okresie pandemii wykorzystują z powodzeniem nowoczesne formy komunikowania się z klientem, systemy informatyczne do zarzadzania przedsiębiorstwem, elektroniczny obieg dokumentów, a także internetowe kanały sprzedaży i obsługi klientów. Mniej popularne wśród MMSP jest stosowanie systemów do analizy danych czy do zarządzania i monitorowania pracy zdalnej. Nieliczne przedsiębiorstwa stosują roboty przemysłowe, usługowe czy koboty (Wykres 2).

CZYTAJ TAKŻE: Czy koronawirus przyspieszy robotyzację firm

Wykres 2. Nowoczesne technologie wykorzystywane w przedsiębiorstwach sektora MMSP w okresie pandemii koronawirusa.

""

Foto: firma.rp.pl

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań PIE i PFR z końca kwietnia 2020.

Kryzys siłą napędową cyfryzacji

Obecnie MMSP są skłonne do podjęcia ryzyka związanego z nowymi zastosowaniami ICT, jeśli tylko ograniczą one ryzyko zakażenia koronawirusem i stwarzają możliwości poprawy kontaktów przedsiębiorstwa z klientami oraz podniesienia poziomu efektywności pracujących w firmie. Zdaniem ekspertów z PIE, umiejętność wykorzystania nowoczesnych technologii przez przedsiębiorstwa po zniesieniu głównych ograniczeń wynikających z pandemii, będzie mieć istotny wpływ na tempo przezwyciężania kryzysu.

CZYTAJ TAKŻE: Koronawirus. Jak usprawnić pomoc dla MŚP

Eksperci przewidują, że kryzys powinien zachęcić MMSP do dalszego zwiększania nakładów na nowe technologie, gdyż pozwalają one ograniczyć koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Dalszej transformacji cyfrowej można się spodziewać w sektorach finansowym, wytwórczym, transportowym, edukacyjnym i zdrowotnym. Zwiększy się zastosowanie automatów i robotów w produkcji i handlu, rozwijać się będzie e-bankowość i platformy do e-nauczania i telekonferencji. Ulegną przyspieszeniu prace nad wdrożeniem autonomicznego transportu. Według raportu nt. Polska jako Cyfrowy Challenger, przygotowanego przez McKinsey@Company, udział gospodarki cyfrowej w tworzeniu PKB Polski może wzrosnąć z 6,2 proc. w 2016 r. nawet do 15 proc. w 2025 r., co przyniosłoby dodatkowy wzrost PKB o 127 mld zł oraz sprawiłoby, że Polska awansowałaby do grona krajów zaawansowanych cyfrowo.

Autorzy są członkami zespołu foresightu gospodarczego w Polskim Instytucie Ekonomicznym (PIE).