ZFŚS: ulgi w składkach i podatkach dla pracowników i zleceniobiorców

Co do zasady wszystkie dodatkowe świadczenia przekazywane członkom załogi stanowią ich przychody ze stosunku pracy czy z umowy-zlecenia podlegające składkom na ubezpieczenia społeczne ?i zdrowotne oraz podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Wartość bonusu należy więc doliczyć do pozostałych przychodów, jakie zatrudniony bądź zleceniobiorca uzyskali w miesiącu, oraz pobrać składki ZUS i zaliczkę na podatek dochodowy. Nie zawsze jednak trzeba to robić, gdyż przepisy przewidują zwolnienia obejmujące wsparcie udzielane z zfśs.

Ulgi ubezpieczeniowe

Z podstawy wymiaru składek wyłącza się świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zfśs (§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne ?i rentowe, DzU nr 161, ?poz. 1106 ze zm., dalej rozporządzenie składkowe). Ulga nie jest limitowana kwotowo ?i przysługuje na każdy typ świadczenia dotowanego ?z podanego źródła (pieniężne, rzeczowe, usługa). Do skorzystania z niej niezbędne jest przyznanie profitu zgodnie ?z regulaminem socjalnym, bo zasady i warunki korzystania ?z usług i świadczeń finansowanych z zfśs oraz zasady przeznaczenia środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej ustala pracodawca w regulaminie socjalnym, uzgodnionym ?z zakładową organizacją związkową bądź – gdy jej nie ma – z przedstawicielem pracowników (art. 8 ust. 2 ustawy o zfśs). Zwolnienie określone w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego dotyczy pracowników oraz chałupników i zleceniobiorców (§ 5 ?ust. 2 ust. 2 rozporządzenia składkowego).

Jeśli zakład dopuszcza do udziału w wycieczce sfinansowanej z zasobów funduszu chałupników, zleceniobiorców i członków ich rodzin, świadczenie może skorzystać z ulgi i pozostawać wolne od składek na ubezpieczenia społeczne ?i zdrowotne. Pod warunkiem, że w regulaminie socjalnym pracodawca obejmie opieką wymienionych wykonawców cywilnych, spełniając przesłankę zgodności udzielonej pomocy z zfśs z tym regulaminem. Zleceniobiorcy i chałupnicy nie należą bowiem z mocy ustawy o zfśs do osób uprawnionych do ubiegania się ?o wsparcie z funduszu (są nimi tylko pracownicy i byli pracownicy będący teraz emerytami lub rencistami oraz członkowie ich rodzin). Taki przymiot może im jednak nadać pracodawca, wpisując ich do tego grona w regulaminie socjalnym (art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs).

Przykład 1

Prawidłowy punkt regulaminu

Zgodnie z regulaminem ?zfśs osoby zaangażowane ?w spółce na podstawie umów cywilnych oraz im bliskie, pozostające na ich wyłącznym utrzymaniu, mogą się starać ?o świadczenia z tego źródła. Regulamin dopuszcza organizowanie wycieczek ?dla załogi na koszt funduszu. ?Pod koniec maja 2014 r. pracodawca rozpoczął ?werbunek na sfinansowaną ?w ten sposób w 100 proc. wyprawę do Zakopanego (planowaną na początek ?lipca), do której dostęp mają wszyscy uprawnieni na równych zasadach. Koszt eskapady przypadający indywidualnie na jednego zleceniobiorcę podlega zwolnieniu ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Przykład 2

Nie dla zleceniobiorców

Regulamin socjalny zakładu przewiduje, że ze świadczeń ?z zfśs mogą korzystać osoby wyszczególnione w ustawie ?o zfśs. Regulamin dopuszcza też możliwość pokrycia z tego źródła wycieczki dla personelu, bez stosowania kryterium socjalnego. W drugiej połowie czerwca pracodawca zamierza zaaranżować wyprawę dla uprawnionych osób i ich krewnych, dotując ją w całości ?z pieniędzy funduszu. Zleceniobiorca, który weźmie udział w imprezie, nie może skorzystać z ulgi składkowej z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego.

Fiskus łagodny dla etatowca

Zwolnieniu podatkowemu podlega wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej rzeczowych świadczeń oraz świadczeń pieniężnych, sfinansowanych ?w całości ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości 380 zł na jednego zatrudnionego. Rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi ?(art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy ?z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm., dalej ustawa PIT). Od nadwyżki ponad limit pobiera się zaliczkę.

Wartość wyprawy zorganizowanej przez pracodawcę z kasy zfśs trzeba więc podzielić przez liczbę uczestników, a pojedynczy koszt przypisać podwładnemu. Po przekroczeniu kwoty 380 zł na jednego pracownika należy pobrać podatek dochodowy. Dotyczy to również chałupnika.

Dodatkowo koszt wycieczki przypadający na członka rodziny zatrudnionego lub inną towarzyszącą mu osobę stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy, a nie przychód uczestnika z innych źródeł, konsumując ulgę przysługującą podwładnemu z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT. „Gdyby nie łączący pracownika z pracodawcą stosunek pracy, członek rodziny nie otrzymałby tego świadczenia" – wynika m.in. z interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 lutego 2014 r. (ILPB1/415-1323/13-2/IM).

Istniały wątpliwości, czy wycieczkę zorganizowaną dla załogi przez pracodawcę z funduszu socjalnego da się zakwalifikować do świadczeń rzeczowych lub pieniężnych korzystających z przywileju ?z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT. Liczne interpretacje potwierdzają, że uważamy ją za świadczenie pieniężne, do którego wolno stosować wskazane zwolnienie (interpretacja MF z 31 stycznia 2013 r., DD3/033/172/MD/10/PK-1175).

Przykład 3

Rodzinna przygoda

Pracodawca zaplanował wycieczkę ?nad morze dla załogi i ich bliskich, finansując ją z konta funduszu socjalnego. Zgłosił się na nią m.in. pracownik, pan Adam, z żoną ?i małoletnim synem. Koszt jednostkowy wyprawy, która odbyła się pod koniec czerwca, wynosi 130 zł ?na jedną uprawnioną osobę. ?Łączna wartość udziału przypisana ?do rodziny pana Adama (390 zł) stanowi jego przychód ze stosunku pracy. Zakładając, że od początku 2014 r. nie dostał od tego zakładu żadnego świadczenia socjalnego, kwota ta korzysta ze zwolnienia ?z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT ?do wysokości 380 zł. Do pozostałych przychodów, jakie podwładny ?uzyskał w czerwcu 2014 r., ?trzeba dodać 10 zł z tytułu ?wycieczki i łącznie opodatkować. ?Cały koszt wycieczki podlega natomiast zwolnieniu ubezpieczeniowemu.

Nie uniknie się zaliczki

Ulga z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT jest adresowana wyłącznie do pracowników, którymi w świetle tej ustawy są osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą i spółdzielczego stosunku pracy. Pozostaje ona zatem poza zasięgiem zleceniobiorców i innych wykonawców cywilnych. Jeśli więc zleceniobiorca uczestniczył w eskapadzie zaaranżowanej ze środków funduszu socjalnego, od całości tego profitu trzeba zapłacić PIT.

W dodatku (analogicznie jak przy zatrudnionych) wydatki przypisane do członków rodziny zleceniobiorcy, którzy też wybrali się na wyprawę, są przychodem zleceniobiorcy z działalności wykonywanej ?osobiście, a nie przychodami osoby mu bliskiej z innych źródeł (interpretacja MF z 23 listopada 2010 r., DD3/ 033/122/CRS/ 10/PK-620).

Przykład 4

Dla wykonawców

W wycieczce zorganizowanej z zfśs przez zakład i w sposób opisany ?w przykładzie 3 uczestniczył też zleceniobiorca, pan Eryk, z żoną ?i małoletnią córką. Przypominamy, ?że koszt właściwy dla jednej osoby to 130 zł. Całość wydatków za rajd przypadający na rodzinę tego zleceniobiorcy (390 zł) stanowi przychód pana Eryka z działalności wykonywanej osobiście i od pełnej kwoty szef musi pobrać zaliczkę na podatek dochodowy. Świadczenie ?to jest natomiast w całości wolne od składek ZUS, jeśli zgodnie ?z regulaminem socjalnym zleceniobiorcy mogą korzystać ze świadczeń z zfśs.

Dla byłych ?podwładnych

Zwolnienie podatkowe odnosi się też do świadczeń otrzymywanych przez emerytów lub rencistów ?w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, ?w tym od związków zawodowych – do kwoty 2280 zł na jednego pracownika w roku kalendarzowym (art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy PIT). Nie obejmuje ono natomiast byłych chałupników i wykonawców cywilnych. Generalnie więc świadczenie od byłego szefa, polegające na udziale dawnego pracownika – emeryta/rencisty – w wyjeździe sfinansowanym z zfśs, jest przychodem z innych źródeł tej osoby. Jednak do wysokości 2280 zł ?w roku kalendarzowym pozostaje ono wolne od PIT. Od nadwyżki należy się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. przychodu (bez stosowania kosztów uzyskania przychodu). Weryfikując przekroczenie tego pułapu, pracodawca zlicza wszystkie świadczenia przekazane byłemu podwładnemu – emerytowi/renciście w danym roku kalendarzowym (interpretacja IS z 28 lutego 2014 r., ILPB1/415-1323/13-2/IM).

Jeśli w wycieczce przygotowanej przez byłego pracodawcę dawnemu pracownikowi – emerytowi/renciście towarzyszył członek rodziny lub inna osoba, przypadający na nią koszt jednostkowy zaliczamy do przychodów z innych źródeł byłego podwładnego. Konsumuje on ulgę podatkową z art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy PIT razem z kosztem indywidualnym przypisanym samemu byłemu pracownikowi (np. interpretacja dyrektora IS w Poznaniu z 28 lutego 2014 r., ILPB1/415-1325/13-2/IM). Nie kwalifikujemy go do przychodów z innych źródeł członka rodziny czy innej osoby towarzyszącej byłemu zatrudnionemu mającemu teraz status emeryta/rencisty.