Rz: Czy ZUS może podważyć brak naliczenia składek od świadczenia urlopowego wypłaconego później niż w ostatnim dniu przed wypoczynkiem?
Krzysztof Gąsior: Świadczenie urlopowe może być zwolnione ze składek, jeśli zostanie wypłacone na podstawie przepisów ustawy o zfśs. Z ulgi nie korzystają więc inne benefity przyznane w związku z urlopem, wynikające np. firmowych regulacji. Przykładem są wypłaty w większych zakładach, gdzie pracuje więcej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i w których zrezygnowano z tworzenia funduszu socjalnego. Taki benefit formalnie nie jest świadczeniem urlopowym i trzeba od niego potrącić składki.
Świadczenie urlopowe powinno zostać wypłacone nie później niż w ostatnim dniu przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Jednak opóźnienie nie powinno mieć wpływu na zwolnienie od składek. Zatrudniony może się natomiast domagać odsetek za zwłokę, gdyż w przeciwieństwie do wypłat z zfśs świadczenie urlopowe ma charakter roszczeniowy. Co prawda istnieje nieduże ryzyko, że ZUS mógłby twierdzić, iż wypłacona z opóźnieniem kwota nie jest świadczeniem urlopowym objętym ulgą, ponieważ zrealizowano je w sposób sprzeczny z brzmieniem i celem ustawy o zfśs. Jednak byłby to przejaw wyjątkowo formalistycznego podejścia Zakładu.
Czy jeśli wypłata świadczenia nastąpi np. na podstawie nakazu inspektora pracy, trzeba je oskładkować?
Nie. Nawet gdy wypłata należności, do której pracownik nabył prawo, nastąpi dopiero po interwencji inspektora, nie wpływa to na zwolnienie od składek. Cały czas jest to świadczenie urlopowe, o któ- rym mowa w ustawie o zfśs, spełniające warunki do tej ulgi.
A co jeśli świadczenie zostanie wypłacone z dwóch połówek etatu w tej samej firmie?
Jest zwolnione ze składek, jeśli pracownik zatrudniony w taki sposób nabędzie prawo do jednego świadczenia urlopowego w wysokości odpowiadającej zatrudnieniu na jeden pełny etat. Korzyści składkowej raczej nie będzie, gdy otrzyma dwa niezależne świadczenia za każdą z „połó- wek" etatu. Co prawda mamy dwa niezależne stosunki pracy, lecz jednego pracownika, jednego pracodawcę, a więc i „jedną kieszeń", z której wypłacane są benefity. Istnieje wtedy duże ryzyko uznania, że wypłaty dokonano wbrew przepisom ustawy, bo zatrudniony nabył prawo do świadczenia urlopowego więcej niż jeden raz w roku. Co za tym idzie, nie zostały spełnione warunki do objęcia go zwolnieniem ze składek.
Sam fakt zatrudnienia na podstawie dwóch umów w jednym zakładzie to sytu- acja nietypowa. Uznaje się, że jest to dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy każda z umów dotyczy pracy różnej rodzajowo. W przeciwnym razie istnieje domniemanie jednego stosunku pracy między stronami.
Przy kilkakrotnych wypłatach świadczenia urlopowego ze zwolnienia korzysta pierwsza czy wszystkie?
Wypłata świadczenia urlopowego ma następować raz do roku. Jeżeli pracownik nabywa do niego prawo tylko raz, lecz zgodnie z firmowymi zasadami jest ono wypłacane w kilku ratach, to zwolnienie ze składek ma zastosowanie. Jeżeli pracodawca jest na tyle hojny, że przyzna załodze prawo np. do dwóch świadczeń urlopowych, to z ulgi może skorzystać tylko pierwsze z nich. W takiej sytuacji istnieje jednak ryzyko, że ZUS w całości zakwestionuje charakter benefitu i uzna, że żadna z wypłat nie jest świadczenem urlopowym, o którym mowa w art. 3 ust 4 ustawy o zfśs. Nakaże wtedy zapłacenie składek również od pierwszej z wypłat.
—rozmawiała Anna Abramowska