Warunki nabycia

§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Komentarz

- Do otrzymania prawa do odprawy emerytalnej jest niezbędne uzyskanie prawa do emerytury zaraz po ustaniu zatrudnienia. Jeśli więc doszło do zakończenia współpracy, a pracownik nabywa prawo do emerytury w jakiś czas po, nie należy mu się odprawa emerytalna.

Nie ma przy tym znaczenia, że w przerwie między ustaniem zatrudnienia a nabyciem prawa do emerytury pobierał on zasiłek chorobowy, zasiłek dla bezrobotnych czy świadczenie przedemerytalne (wyrok SN z 4 lutego 2011 r., II PK 149/2010; LexPolonica  3026584).

Podobnie SN uznał w wyrokach z: 9 kwietnia 2009 r. (II PK 259/2008; OSNP 2010/23-24/285) i 24 kwietnia 2007 r. (I PK  281/2006; LexPolonica  1584357).

Przykład

Pan Jan rozwiązał stosunek pracy za porozumieniem stron z końcem lipca 2012 r. Zaraz potem przebywał przez miesiąc na zasiłku chorobowym. Prawo do emerytury nabył 15 sierpnia  2012 r. Nie przysługuje mu odprawa emerytalna, nie mamy tu bowiem do czynienia z ustaniem zatrudnienia w związku z przejściem na emeryturę.

Przykład

Pani Janina została 15 lipca 2012 r. zwolniona z pracy z powodu długiej choroby. Po rozstaniu cały czas była niezdolna do pracy i dlatego zaczęła uzyskiwać rentę z racji niezdolności do pracy od trzeciego miesiąca po ustaniu zatrudnienia.

W tej sytuacji należy się jej odprawa rentowa, gdyż weszło w grę rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na rentę, a uzyskanie renty pozostaje w związku funkcjonalno-czasowym z ustaniem zatrudnienia (wyrok SN z 4 października 2006 r., II PK 14/2006; OSNP 2007/19-20 poz. 273).

Przedawnienie

Pracownik, który nie otrzymał należnej odprawy emerytalnej, może ponownie nabyć do niej prawo, mimo przedawnienia wcześniej uzyskanego uprawnienia (wyrok SN z 13 stycznia 2011 r., III PK 18/2010; OSNP  2012/5-6/65).

Dwa stosunki pracy

Generalnie zatrudniony w kilku miejscach, którego stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na rentę, nabywa prawo do tylu odpraw rentowych, ile stosunków pracy wykonywał.

Jednak pracownik, który przechodzi na rentę, będąc zatrudniony jednocześnie u dwóch pracodawców i korzystając u jednego z nich z urlopu bezpłatnego udzielonego w celu wykonywania pracy u drugiego, nabywa prawo do odprawy rentowej tylko od jednego wybranego przez siebie pracodawcy (wyrok SN z 5 stycznia 2011 r.,  III PK  17/2010; OSNP 2012/5-6/60).

Z układu

Gdy roszczenie o odprawę emerytalną okazuje się nieuzasadnione, sąd ma obowiązek zweryfikować je według przepisów powszechnie obowiązujących, np. art. 92

1

k.p.

(wyrok SN z 29 czerwca 2010 r., I PK 33/ 2010; OSNP 2011/23-24/293)

.

Ponowna rekompensata

Odprawa emerytalna / rentowa ma jednorazowy charakter przejawiający się również w tym, że pracownik, który dostał już odprawę rentową, nie może nabyć odprawy rentowej i odwrotnie (wyrok SN z 7 kwietnia 2010 r., II PK 328/2009; LexPolonica 2301140).

Bez uzupełnienia

Otrzymanie odprawy rentowej wyklucza nabycie przez pracownika odprawy emerytalnej i wyrównania różnicy między wyższą ewentualną odprawą emerytalną a rentową (uchwała SN z 18 marca 2010 r.,  II PZP 1/2010; OSNP 2010/17-18/208).

Sposób ustania zatrudnienia

Aby dostać odprawę emerytalną / rentową, nie musi dojść do ustania zatrudnienia właśnie z powodu przejścia na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ustanie zatrudnienia może nastąpić z innych przyczyn, np. w ramach redukcji grupowych, ale ważne jest, aby po zakończeniu współpracy pracownik zaczął pobierać emeryturę / rentę z tytułu niezdolności do pracy (wyrok SN z 2 marca 2010 r., II PK 239/2009; LexPolonica 2442520).

Przykład

Firma przeprowadzała zwolnienia grupowe. W grupie redukowanych pracowników znalazł się m.in. pan Józef, który wkrótce miał nabyć prawo do emerytury. Strony rozwiązały stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracownika 31 lipca 2012 r., a 1 sierpnia 2012 r. pan Józef zaczął pobierać emeryturę.

Przysługuje mu odprawa emerytalna, mimo że zakończenie współpracy nie nastąpiło bezpośrednio z powodu przejścia na emeryturę. Oprócz tego należy mu się odprawa ekonomiczna z ustawy o zwolnieniach grupowych.

Pobieranie emerytury podczas angażu

Pracownik, który przeszedł na emeryturę, pozostając jednocześnie w stosunku pracy, ma prawo do odprawy emerytalnej w dniu ustania tego zatrudnienia – pod warunkiem że już nie pobrał odprawy rentowej / emerytalnej. Nastąpiła tu bowiem zmiana statusu pracownika emeryta wyłącznie na status emeryta (wyrok SN z 11 października 2007 r.,  III PK  40/2007; LexPolonica 1889274).

Zwrot

Pracownik nie może się zrzec prawa do odprawy emerytalnej / rentowej. Odprawa ta podlega ochronie jak wynagrodzenie za pracę (wyrok SN z 17 lutego 2005 r., II PK 235/ 2004; OSNP 2005/18/286).

Kierownicy państwowi

W układzie zbiorowym pracy nie wolno określać zasad wynagradzania osób zarządzających zakładem w imieniu pracodawcy.

Jednak osoby kierujące niektórymi podmiotami prawnymi (objęci ustawą kominową) mogą nabyć prawo do odprawy rentowej / emerytalnej na podstawie kodeksu pracy lub układu zbiorowego pracy.

Warunki uzyskania tej odprawy nie mieszczą się bowiem w pojęciu zasad wynagradzania (wyrok SN z 16 lutego 2005 r., I PK 174/2004; OSNP  2005/20/ 319).