Jeśli zatrudniamy jednocześnie na umowę o pracę i zlecenie osobę, która ma długi, to dla realizacji potrąceń wystarczy, gdy komornik albo organ egzekucyjny wystawi zajęcie wynagrodzenia za pracę. Pod pojęciem wynagrodzenia za pracę rozumiemy bowiem w tym wypadku nie tylko składniki pensji ze stosunku pracy, ale też zapłatę za prace zlecone.
Wynika tak z art. 881 § 2 w związku z art. 895 i następnymi k.p.c. oraz z art. 72 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dlatego w tej sytuacji zajęcie nie musi opiewać na inną wierzytelność (pobory ze zlecenia). Taka forma zajęcia jest natomiast obligatoryjna w razie egzekucji z wynagrodzenia osoby, z którą łączy nas tylko umowa-zlecenie.
Celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do słusznego zaspokojenia wierzyciela, ale w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla dłużnika. Dlatego też zostały wprowadzone zasady ochrony tego ostatniego, np. nakaz stosowania ograniczonych potrąceń jak przy wynagrodzeniu za pracę również do świadczeń powtarzających się mających służyć utrzymaniu. Ten ostatni zwrot interpretujemy jako dający choćby podstawowe środki na życie i funkcjonowanie.
Wynagrodzenia za zlecenie wykonywane dla tego samego zakładu oprócz stosunku pracy nie da się zakwalifikować jako periodyczne świadczenie mające zapewnić utrzymanie. Jest ono bowiem dodatkowym dochodem w stosunku do poborów z umowy o pracę.
Tylko w wyjątkowych okolicznościach, gdyby płaca ze stosunku pracy nie była wysoka, stałą i regularną zapłatę za zlecenie można by uznać za mającą zapewnić utrzymanie. A to spowodowałoby jej objęcie kodeksowymi przepisami osłonowymi przed potrąceniami.
Pamiętajmy jednak, że zatrudniający nie rozstrzyga sam, czy pobory ze zlecenia są chronione, czy nie. Ograniczenie potrąceń z nich musi wynikać z pisma o zajęciu wynagrodzenia za pracę.
W związku z tym pensja za realizację zlecenia podlega prawie zawsze egzekucji w całości. Nie ma więc sensu badać, czy ma charakter powtarzający się, czy nie.
Moim zdaniem nie mamy wówczas też obowiązku zapewniać dłużnikowi nawet tzw. minimum egzystencji z racji zlecenia. Zostanie ono bowiem niejako skonsumowane przez pozostawienie mu kwoty wolnej z tytułu egzekwowanego wynagrodzenia za pracę.
Z samej istoty postępowania egzekucyjnego nie wynika, aby jego celem było kumulowanie różnych systemów ochrony dłużnika. W razie konkurencji dwóch różnych wybieramy po prostu silniejszy i korzystniejszy dla danej osoby.
Potwierdzają to po części art. 834 i 835 k.p.c. oraz art. 9 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w świetle których dla celów egzekucyjnych łączy się dochody w ramach jednego źródła, ale też pochodzące z różnych źródeł.
Dlatego wynagrodzenie za prace zlecone świadczone oprócz stosunku pracy zajmujemy w pełni, a pensję za pracę – według kodeksowej reguły ograniczonych potrąceń (stosując maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia).
Potrąceń dokonujemy oczywiście z pensji netto zarówno ze stosunku pracy, jak i zlecenia, czyli po odliczeniu od nich składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez zatrudnionego, podatku dochodowego oraz pełnej składki zdrowotnej (art. 834 k.p.c. i art. 9 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Przykład
Pan Mateusz jest zatrudniony w spółce równocześnie na podstawie umowy o pracę (pełny etat) i zlecenia. Firma dostała w lutym 2011 r. od organu egzekucyjnego zajęcie jego wynagrodzenia za pracę tytułem niespłaconych składek na sumę 2600 zł.
W tym miesiącu zatrudniony dostał 1900 zł brutto wynagrodzenia ze stosunku pracy i 830 zł ze zlecenia. Ze stosunku pracy przysługują mu zwykłe koszty uzyskania przychodu, a ze zlecenia w wysokości 20 proc. przychodu. Złożył PIT-2, ale nie wnioskował o stosowanie do niego wyższej stawki podatku dochodowego (32 proc.). Rachunki przeprowadzamy według etapów.
Etap 1
. podstawa potrąceń -
Etap 2
. potrącenie ze zlecenia
W tym wypadku zajęcie obejmuje całe wynagrodzenie ze zlecenia,tj. 603,74 zł.
Etap 3
. maksymalna kwota potrącenia z umowy o pracę to 1/2 wynagrodzenia netto ze stosunku pracy
1389,95 zł : 2 = 694,98 zł
Etap 4
. kwota wolna przy umowie o pracę to 100 proc. minimalnej płacy, czyli tu 1032,34 zł
Etap 5
. kwota potrącenia
Od wynagrodzenia netto odejmujemy kwotę wolną od potrąceń i otrzymujemy kwotę możliwą do potrącenia.
1389,95 zł – 1032,34 zł = 357,61 zł
Etap 6
. działania szefa
Sumę 961,35 zł (603,74 zł + 357,61 zł) przekazujemy – w zależności od treści pisma o zajęciu wynagrodzenia za pracę – wierzycielowi, komornikowi/organowi egzekucyjnemu lub do depozytu sądowego. Resztę wynagrodzenia w wysokości kwoty wolnej (1032,34 zł) wypłacamy panu Mateuszowi z racji wynagrodzenia ze stosunku pracy.
Pozostałą część alimentów, czyli kwotę 1638,65 zł (2600 zł – 961,35 zł), pracodawca będzie ujmować z poborów pana Mateusza w następnych miesiącach.
Więcej o potrąceniach w poradniku: Potrącenia z wynagrodzeń 2011 r.
Tabela 4. Podstawa potrącenia z łączonych poborów
przychód
z umowy o pracę 1900 zł
ze zlecenia 830 zł
składki na ubezpieczenia społeczne
emerytalna
1900 zł x 9,76 proc.= 185,44 zł
830 zł x 9,76 proc. = 81,01 zł
rentowe
1900 zł x 1,5 proc. = 28,50 zł
830 zł x 1,5 proc. = 12,45 zł
chorobowa
1900 zł x 2,45 proc.= 46,55 zł
830 zł x 2,45 proc. = 20,34 zł
razem
260,49 zł
113,80 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne
podstawa wymiaru
1900 zł – 260,49 zł = 1639,51 zł
830 zł – 113,80 zł = 716,20 zł
pełna składka
1639,51 zł x 9 proc. = 147,56 zł
716,20 zł x 9 proc. = 64,46 zł
odliczana z zaliczki
1639,51 zł x 7,75 proc.= 127,06 zł
716,20 zł x 7,75 proc. = 55,51 zł
koszty uzyskania przychodu
111,25 zł
(830 zł – 113,80 zł) x 20 proc. = 143,24 zł
podatek dochodowy
podstawa opodatkowania
1900 zł – (260,49 zł + 111,25 zł) = 1528,26 zł, po zaokrągleniu 1528 zł
830 zł – (113,80 zł + 143,24 zł) = 572,96 zł, po zaokrągleniu 573 zł
pełna zaliczka
(1528 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 228,71 zł
573 zł x 18 proc. = 103,14 zł
zaliczka do US
228,71 zł – 127,06 zł = 101,65 zł, po zaokrągleniu 102 zł
103,14 zł – 55,51 zł = 47,63 zł, po zaokrągleniu 48 zł
podstawa potrącenia
1900 zł – (260,49 zł + 147,56 zł + 102 zł) = 1389,95 zł
830 zł – (113,80 zł + 64,46 zł + 48 zł)
= 603,74 zł
