[b]– Czy jest różnica między premią uznaniową a nagrodą, a jeśli jest, to jaka? Jakie są konsekwencje przyznania obu świadczeń? [/b]– pyta czytelnik.
Inny jest charakter obu świadczeń. W efekcie każde z nich jest inaczej traktowane przy obliczaniu innych należności ze stosunku pracy.
[srodtytul]Według uznania[/srodtytul]
Nagroda jest świadczeniem rzeczowym lub pieniężnym przyznawanym za indywidualne osiągnięcia pracownika według swobodnego uznania pracodawcy. Zgodnie z art. 105 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeksu pracy[/link] szef może ją dać m.in. za wzorowe wypełnianie obowiązków, podnoszenie wydajności pracy i przejawianie inicjatywy w pracy.
Bez względu na powód przyznania tego świadczenia nie ma ono charakteru roszczeniowego i nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę [b](wyrok Sądu Najwyższego z 20 lipca 2000 r., I PKN 17/00). [/b]
Uznaniowość polega na tym, że zarówno o przyznaniu nagrody pracownikowi, jak o jej wysokości decyduje swobodnie i samodzielnie pracodawca[b] (wyrok SN z 8 czerwca 1977 r., I PR 175/76).[/b]
Charakter roszczeniowy nagroda uzyskuje, jeżeli szef przyznał ją podwładnemu, a następnie odmawia jej wypłaty. W tym wypadku źródłem roszczenia pracownika jest oświadczenie woli pracodawcy tworzące prawo do nagrody po stronie zatrudnionego.
[b]W wyroku z 7 grudnia 1963 r. (II PR 846/63) SN [/b]stwierdził, że dopiero przyznanie nagrody wywołuje konkretne skutki dla pracownika pociągające za sobą możliwość dochodzenia nagrody.
[srodtytul]Po spełnieniu kryteriów[/srodtytul]
Premia natomiast jest jednym z dodatkowych składników wynagrodzenia, którego wypłata jest uzależniona od spełnienia konkretnych i podlegających weryfikacji przesłanek określonych w umowie o pracę, regulaminie wynagradzania (premiowania) lub innym akcie.
Przepisy płacowe określają pozytywne warunki uzyskania prawa do tego świadczenia (np. wykonanie zadania w określonym terminie) albo negatywne, np. przekroczenie norm zużycia materiałów zmniejszy jego wartość. Powinny również ustalać sposób obliczania jego wysokości.
Gdy pracownik spełni skonkretyzowane i sprawdzalne pozytywne kryteria uzyskania premii i jednocześnie nie będzie go dotyczyła żadna z przesłanek negatywnych, uzyskuje prawo do tego świadczenia. Może zatem domagać się jego wypłaty.
[srodtytul]Jedne wykluczone, drugie nie[/srodtytul]
Nagród i premii uznaniowych (są przecież nagrodami) nie wliczamy do wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za niewykorzystany wypoczynek.
[b]Tak wynika z wyroku SN z 20 lipca 2000 r. (I PKN 17/00)[/b] i § 6 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=080F51FE65CC415DD59C61B303965EB8?id=74468]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.)[/link].
Tym samym pominiemy je przy ustalaniu wszystkich należności, które szacujemy według zasad obowiązujących dla tych świadczeń, np. odszkodowania z racji skrócenia wypowiedzenia, odprawy emerytalno-rentowej czy odszkodowania z powodu niewydania świadectwa pracy lub wydania go w niewłaściwym terminie.
Listy tych należności znajdują się w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link].
Inaczej jest z premiami regulaminowymi. Te mają charakter roszczeniowy, dlatego wliczamy je do wszystkich wymienionych należności.
Oba rodzaje premii i nagrody wliczamy natomiast do podstawy wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego, jeżeli wewnątrzfirmowe akty nie przewidują ich zachowania w okresie pobierania tych świadczeń i nie zostały w tym czasie wypłacone (art. 41 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=90377E149ADFDE99DFDF64DB1396573C?id=352798]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512)[/link].
[ramka][b]Kłopoty z odróżnieniem[/b]
W praktyce odróżnienie premii od nagrody nastręcza często trudności. Najczęściej wynika to z niejasnych przepisów płacowych. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że o charakterze świadczenia nie decyduje nazwa, ale warunki jego uzyskania.
Ogólnie można stwierdzić, że premią jest świadczenie uzależnione od warunków określonych na tyle konkretnie, by ich spełnienie można było sprawdzić. W razie ich realizacji pracownikowi przysługuje roszczenie o wypłatę premii. W wypadku nagrody roszczenie o jej wypłatę przysługuje pracownikowi dopiero wtedy, gdy pracodawca mu ją przyznał.[/ramka]