Gratyfikacja pracownika tworzącego wynalazek to nie wynagrodzenie za pracę

Czasem zdarza się tak, że pracownik tworzy wzór użytkowy czy przemysłowy albo wynalazek, a pracodawca z niego korzysta. Wówczas za takie dokonania należy mu się wynagrodzenie. Mówi o tym art. 22 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B2E5E02EC522763503A47173D32699F2?id=169951]ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst. jedn. DzU z 2009 r. nr 3, poz. 24 ze zm.)[/link].

Jeżeli strony nie uzgodniły wysokości wynagrodzenia, ustala się je w słusznej proporcji do korzyści przedsiębiorcy z wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego. Przy czym uwzględnia się okoliczności, w jakich taki projekt został dokonany. W szczególności bierze się pod uwagę zakres udzielonej twórcy pomocy przy dokonaniu wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego, oraz zakresu obowiązków pracowniczych twórcy w związku z ich dokonaniem.

[srodtytul]W ciągu dwóch miesięcy[/srodtytul]

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wynagrodzenie wypłaca się w całości najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy po upływie roku od dnia uzyskania pierwszych korzyści z wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego. Można też dokonać płatności w częściach w ciągu dwóch miesięcy po upływie każdego roku od uzyskania tych korzyści, jednak nie dłużej niż przez pięć lat.

Wynagrodzenie twórcy powinno być podwyższone, jeżeli korzyści osiągnięte przez przedsiębiorcę okażą się znacząco wyższe od tych przyjętych za podstawę do ustalenia wypłaconego wynagrodzenia.[b] Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 12 kwietnia 2006 r. (I ACa 1141/05) [/b]wyjaśnił, że twórcom projektów wynalazczych przysługuje wynagrodzenie od efektów uzyskanych ze stosowania danego projektu, a nie od efektów wynikających z użytkowania wyrobu wykonanego według tego projektu.

[srodtytul]Jest problem[/srodtytul]

Takie honorarium dla pracownika twórcy nie jest jednak traktowane jako wynagrodzenie za pracę. [b]Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z 23 lutego 1993 r. (I PZP 37/92)[/b]. SN uznał, że spór o wynagrodzenie za pracowniczy projekt wynalazczy nie jest sprawą z zakresu prawa pracy. W analizowanej przez sąd sprawie SN wyjaśnił, że umowa o pracę – bez względu na to, jak szeroko pojmuje się zakres obowiązków pracownika – nie może być źródłem zobowiązania go do opracowania projektu wynalazczego. Charakter wynagrodzenia za pracownicze projekty wynalazcze też nie pozwala uznać go za wynagrodzenie za pracę. Jednocześnie bez wątpienia jest ono istotnym składnikiem stosunku pracy. W razie upadłości nie jest ono jednak traktowane jako wynagrodzenie za pracę.

Zgodnie z art. 1025 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8982B224F24AA28420CA88D63C94D467?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] w przypadku egzekucji należności z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w trzeciej kolejności należności za pracę za okres trzech miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika. Natomiast w szóstej kolejności zaspokojeniu podlegają należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej. Będą to także honoraria za wynalazki. Zatem wynagrodzenie za pracę twórczą traktowane jest gorzej niż pensja. Należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu wierzytelności kategorii poprzedzającej. Zatem zanim dojdzie do kategorii szóstej, może już nie być środków na spłacenie takich wierzytelności.

Jeśli wypłata zaległych wynagrodzeń dokonywana jest ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, to należności za projekty nie zostaną zaspokojone.

[srodtytul]Fundusz nie pomoże[/srodtytul]

Ze środków Funduszu zaspokajane są bowiem:

1) wynagrodzenia za pracę,

2) przysługujące pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:

a) wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

b) wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, o którym mowa w art. 92 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EC4F611573D5C73E677A490ADDF0E875?id=76037]k.p.[/link],

c) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,

3) odprawy pieniężne przysługujące na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

4) ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, o którym mowa w art. 171 k.p., ale tylko należny za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy,

5) odszkodowania – art. 36 [1] § 1 k.p.,

6) dodatek wyrównawczy, o którym mowa w art. 230 i 231 k.p.,

7) składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Nie ma wśród nich należności za projekty wynalazcze.

[ramka][b]Ma być lepiej z egzekucją[/b]

Ministerstwo Gospodarki przygotowuje projekt zmian prawa upadłościowego i naprawczego oraz prawa własności przemysłowej. Planowane jest zmodyfikowanie przepisów tak, że należności za pracę twórczą będą traktowane tak jak wynagrodzenia za pracę. Będą więc w wyższej grupie wierzytelności, z szansą na zaspokojenie roszczeń po spieniężeniu masy upadłości. [/ramka]