Trwający sezon liczenia trzynastek w budżetówce spowodował, że sposoby ustalania wynagrodzenia za urlop szkoleniowy, okolicznościowy i inne płatne zwolnienia od pracy nabrały pierwszorzędnego znaczenia. Powinni je znać także pracodawcy ze sfery prywatnej. Wysyłają przecież swoich pracowników na urlopy szkoleniowe, dają urlopy okolicznościowe i dni na opiekę nad dzieckiem, udzielają płatnych zwolnień od pracy.
Kiedy pracodawca udziela pracownikowi urlopu szkoleniowego lub płatnego zwolnienia z części dnia pracy ze względu na naukę w formach szkolnych lub pozaszkolnych ze skierowaniem, wówczas powinien obliczyć wynagrodzenie za ten czas tak jak za urlop wypoczynkowy. Ten sposób wskazuje § 4 ust. 1 i § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU z 1993 r. nr 103, poz. 472 ze zm.). Zatem trzeba sięgnąć do §6 - 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.), dalej rozporządzenie urlopowe.
Składniki wynagrodzenia określone w stałej stawce miesięcznej należy przyjąć w takiej wysokości, w jakiej przysługują one w miesiącu wykorzystywania urlopu. Natomiast zmienne składniki wynagrodzenia (np. prowizje, wynagrodzenie godzinowe, akordowe) -w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a gdy między wysokością poszczególnych składników w kolejnych miesiącach występują znaczne wahania - w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
Z podstawy trzeba wyłączyć:
- jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, np. jednorazowe nagrody, premie uznaniowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lipca 2000 r., IPKN17/00),
- wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe,
- wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego oraz innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
-nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
-odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,
- wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy.
Premia wypłacana co pewien czas za okresy zróżnicowane co do ich długości jest świadczeniem periodycznym. W efekcie musi być uwzględniana w podstawie wynagrodzenia urlopowego (por. wyrok SN z 22 września 2000 r., I PKN 33/00).
W tym celu należy podzielić podstawę wynagrodzenia przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa.
W tym celu trzeba pomnożyć stawkę za godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby zgodnie zobowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu szkoleniowego.
PRZYKŁAD
Pani Hanna, zatrudniona 1 września 2006 r. na cały etat, została skierowana przez pracodawcę na zaoczne studia wyższe, w związku z czym ma prawo do 28 dni roboczych urlopu szkoleniowego w każdym roku studiów oraz dodatkowo 21 dni roboczych na napisanie pracy magisterskiej (dyplomowej) i przygotowanie się do egzaminu magisterskiego (dyplomowego) w ostatnim roku studiów. W styczniu2007 r. wykorzystała 5-dniowy urlop szkoleniowy. Na jej miesięczne pobory składa się: wynagrodzenie zasadnicze 2100 zł, premia uznaniowa w wysokości10 proc. wynagrodzenia zasadniczego, prowizje w wysokości 2 proc. zapłaconych faktur (w grudniu2006 r. otrzymała 520zł prowizji, w listopadzie 2006 r. -760zł, w październiku 690zł, we wrześniu 490 zł). W związku z tym wynagrodzenie za urlop szkoleniowy wyniesie 633,60zł, zgodnie z obliczeniami:
- podstawa wynagrodzenia: ze składników stałych2100 zł ze składników zmiennych (520 zł +760zł + 690 zł) =1970 zł
- stawka za godzinę pracy ze składników stałych 2100 zł : 176 godz. =11,93 zł ze składników zmiennych 1970 zł : (152 godz. + 176 godz. +176 godz.) =3,91 zł
- wynagrodzenie za urlop ze składników stałych 11,93 zł x 40 godz. =477,20 zł ze składników zmiennych 3,91 zł x 40 godz. =156,40 zł łącznie 477,20 zł + 156,40 zł =633,60 zł
Za zwolnienie od pracy ze względu na ważne wydarzenie w życiu pracownika, zwane popularnie urlopem okolicznościowym, pracodawca musi zatrudnionemu zapłacić wynagrodzenie. Taki obowiązek wynika z §16 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU z 1996 r. nr 60, poz. 281). Przepis ten wskazuje również, że ustalenie tego wynagrodzenia powinno nastąpić według regulacji rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.). Zgodnie z §5 tego rozporządzenia należy tu stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub niewykonywanie pracy. Co to znaczy? To, że metoda liczenia jest taka sama, jak przy wynagrodzeniu za urlop szkoleniowy, z jednym wyjątkiem; a mianowicie: ustalając podstawę wynagrodzenia, bierze się pod uwagę zmienne składniki wynagrodzenia w wysokości, w jakiej przysługują one pracownikowi w miesiącu korzystania z urlopu okolicznościowego. Nie ma więc tu znaczenia ich wysokość w poprzednich miesiącach.
PRZYKŁAD
Pan Jan otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości1900zł oraz premię regulaminową w wysokości 380 zł miesięcznie. W styczniu 2007 r. korzysta z 2 dni zwolnienia od pracy z powodu pogrzebu matki. Jego wynagrodzenie za ten miesiąc nie zmieniło się, bo przy stałych składnikach wynagrodzenia nie ma potrzeby osobnego obliczania wynagrodzenia za urlop okolicznościowy.
PRZYKŁAD
Na miesięczne pobory pani Krystyny składa się: wynagrodzenie zasadnicze 1936zł, prowizja oraz premia uznaniowa. Za 2 dni urlopu okolicznościowego, udzielonego na jej ślub w styczniu 2007 r., pracodawca powinien był jej wypłacić 202,40 zł, zgodnie z obliczeniami:
- podstawa wynagrodzenia 1936 zł (wynagrodzenie za styczeń) +290zł (prowizja za styczeń) =2226zł
- stawka za godzinę pracy 2226zł :176 godz. =12,65zł
- wynagrodzenie za 2 dni urlopu okolicznościowego 12,65 zł x 16 godz. =202,40 zł
- dni opieki nad dzieckiem do lat 14 na podstawie art. 188 k.p.,
- udział w postępowaniu pojednawczym w roli strony lub świadka,
- przeprowadzanie obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych,
- uczestniczenie pracownika będącego ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w akcji ratowniczej i wypoczynek konieczny po jej zakończeniu.