Jednym ze świadczeń premiujących długi staż pracy w urzędach państwowych jest nagroda jubileuszowa. Przysługuje ona, na takich samych zasadach, wszystkim urzędnikom państwowym bez względu na to, czy zatrudnieni są na podstawie mianowania czy też na podstawie umowy o pracę. Dla uzyskania prawa do ten nagrody znaczenia nie ma też wymiar etatu zatrudnionego.
Czynnikiem, który decyduje zarówno o prawie do tej nagrody jak i jej wysokości jest wyłącznie ogólny staż pracy. Warunek minimum, który muszą spełnić, aby dostać nagrodę w najniższej, przewidzianej ustawą wysokości jest osiągniecie 20 letniego stażu pracy. Im dłuższy okres zatrudnienia, tym nagroda jest wyższa. Jej wysokość stanowi, bowiem odpowiedni procent wynagrodzenia pracownika, który rośnie z każdą „pięciolatką" >patrz ramka. Stanowi tak art. 23 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Zasady ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej, a także zasady jej obliczania i wypłacania określa rozporządzenie Rady Ministrów z 2 lutego 2010 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek (DzU nr 27, poz. 134; dalej rozporządzenie). Zgodnie z § 11 tego rozporządzenia do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Wypłatę warunkuje nabycie prawa
Pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe. Jak w praktyce liczyć ten okres wyjaśnia uchwała Sądu Najwyższego z 21 maja 1991 r.(I PZP 16/91, OSNC 1992/1/10), zgodnie, z którą prawo do nagrody pracownik nabywa w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym podjął on zatrudnienie. SN uznał, bowiem, że sposób liczenia terminów określonych w art. 112 kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. Podobnie orzekł SN w wyroku z 28 listopada 2017 r. (III UK 261/16, www.sn.pl), w którym pokreślił, iż zwrotowi odnoszącemu do okresu zatrudnienia należy nadawać sens nawiązujący do bezpośredniego, potocznego czy naturalnego pojmowania wyrażenia tygodnia. miesiąca, roku, czy też ich wielokrotności, co oznacza, że termin oznaczony w tygodniach upływa w przeddzień dnia odpowiadającego nazwie dnia początkowego.
Oczywiście, jeśli pracownik nie posiada jednego nieprzerwanego okresu zatrudnienia, czyli jego staż pracy składa się z kilku odcinków czasowych poszczególne okresy zatrudnienia trzeba zsumować. Jak to zrobić wyjaśnia SN w postanowieniu z 11 grudnia 2009 r. (II PK 223/09). I tak, zdaniem SN staż pracy oblicza się w latach, miesiącach i dniach, przy przyjęciu, że termin upływa w przeddzień dnia odpowiadającego nazwie dnia początkowego, następnie sumuje się lata, sumuje się miesiące i przelicza je na lata, z uwzględnieniem, że 12 miesięcy pracy to jeden rok, sumuje się także dni i przelicza na miesiące, z uwzględnieniem, że 30 dni równa się jednemu miesiącowi.
Przy czym w razie równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów.
Niezwłocznie, czyli kiedy
Wypłata nagrody jubileuszowej następuje niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do tej nagrody, a jeżeli w aktach osobowych pracownika brak jest odpowiedniej dokumentacji – niezwłocznie po udokumentowaniu przez pracownika prawa do tej nagrody. Niezwłocznie, czyli w możliwie najkrótszym terminie po dacie nabycia prawa do nagrody przez pracownika. Oznacza to, że np., że jeśli pracownik nabywa prawo do nagrody w dniu wolnym od pracy np. w sobotę, pracodawca powinien wypłacić mu nagrodę w pierwszym dniu roboczym, czyli w poniedziałek. Warto podkreślić, iż takie brzmienie przepisu nie pozwala pracodawcy na wstrzymanie się z wypłatą nagrody jubileuszowej do terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę ani też na wypłatę jej przed dniem, w którym pracownik nabywa do niej prawo (z jednym jednak wyjątkiem).
Wcześniejsza wyplata nagrody jubileuszowej, a więc przed nabyciem do niej prawa możliwa jest, bowiem w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia ustania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu ustania stosunku pracy.
Ale uwaga, zgodnie z postanowieniem SN z 12 grudnia 2011 r. (I PZP 1/11, OSNP 2012/21-22/2631) przejść na emeryturę w taki sposób, który uprawnia do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej mimo nieosiągnięcia wymaganego wieku, można tylko raz.
Niemiłe konsekwencje
W przypadku opóźnienia w wypłacie nagrody, pracownik może żądać odsetek ustawowych liczonych od dnia jej wymagalności do dnia zapłaty. Artykuł 481 § 1 kodeksu cywilnego obciąża, bowiem dłużnika zapłatą odsetek za sam fakt opóźnienia w spełnieniu świadczenia i to bez względu na przyczyny uchybienia terminowi płatności. Pracodawca musi, zatem uregulować odsetki, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 kc i nawet, jeśli pracownik nie poniósł z tego powodu żadnej szkody.
Potwierdza to wyrok SN z 19 sierpnia 1999 r. (I PKN 189/99), w którym sąd ten uznał, że pracodawca ma obowiązek wypłaty tej nagrody niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do niej. Roszczenie to staje się wymagalne z chwilą spełnienia przesłanek do nagrody, a więc z chwilą uzyskania odpowiedniego stażu pracy. Jeżeli pracownik wykaże (udowodni) odpowiedni okres zatrudnienia później, to skutek ten ma moc wsteczną w tym znaczeniu, iż oznacza wykazanie spełnienia wcześniej przesłanek do nagrody, a więc że była ona już wcześniej wymagalna. Oczywiście w takiej sytuacji pracodawcy nie można przypisać zaniedbania (winy) w późniejszym wypłaceniu nagrody. Jednakże z punktu widzenia zasad zapłaty odsetek jest to bez znaczenia.
Decydujące znaczenie ma w tym zakresie art. 481 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kodeksu pracy, według którego przesłanką zapłaty odsetek jest samo opóźnienie się w spełnieniu świadczenia, a obiektywne jego spełnienie po dacie wymagalności. Obowiązek zapłaty odsetek jest, więc niezależny od winy dłużnika w terminowym spełnieniu świadczenia. Podobny pogląd w tej kwestii wyraziło też Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w swoich wyjaśnieniach z 8 kwietnia 2014 r. (Rzeczpospolita z 3 czerwca 2014 r.).
Wyrok wyrokiem a wątpliwości są
Warto dodać, że obowiązek wypłaty odsetek w sytuacji, gdy pracodawca nie mógł wypłacić nagrody w terminie na skutek zaniechania pracownika, który był w stanie wcześniej udokumentować swoje prawo do nagrody, a tego nie zrobił u niektórych ekspertów prawa pracy budzi kontrowersje.
Na przykład Ryszard Sadlik w tekście opublikowanym w Rzeczpospolitej z 16 kwietnia 2015 r. zauważył, iż w konkretnych przypadkach wypłata odsetek za opóźnienie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Pracownik jest, bowiem zobowiązany do lojalności wobec pracodawcy oraz przestrzegania zasad współżycia społecznego. Jeśli więc z własnej winy nie przedstawi firmie np. świadectw pracy obrazujących jego faktyczny staż, (choć ma obowiązek ujawnić dotychczasowy przebieg zatrudnienia), a następnie domaga się wypłaty odsetek za opóźnienie, to takie żądanie, uznać należy za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego (art. 8 kp). Pracodawca, który nie będzie, zatem chciał wpłacić pracownikowi odsetek, może w obronie swojej decyzji posłużyć się tym argumentem. Inna sprawa czy sąd takie wyjaśnienia uzna.
Ważne
Prawo do nagrody jubileuszowej, tak jak inne świadczenia ze stosunku pracy ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne
Wykroczenie przeciwko prawom pracownika
Pracownik, któremu nie wypłacono nagrody, może wystąpić przeciwko pracodawcy do sądu z roszczeniem o jej wypłatę. Niewypłacenie pracownikowi w terminie należnej nagrody jubileuszowej stanowi też wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Identycznie traktować trzeba jej bezpodstawne obniżenie lub dokonanie bezpodstawnych potrąceń z tego świadczenia. Tak wynika z art. 282 kodeksu pracy. Z redakcji przepisu wynika, iż nie chodzi tu o samo formalne obniżenie świadczenia w wyniku jego nieprawidłowego obliczenia, ale o jego wypłatę w wysokości niższej od należnej.
Podstawa prawna: Art. 23 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 2142 ze zm.)
