Stosownie do art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu:
Do 31 grudnia 2021 r. Od 1 stycznia 2022 r. przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie własności towarów w zamian za odszkodowanie
Zmiana art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT jest skutkiem wyroku TSWE z 25 lutego 2021 r. w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław przeciwko dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej. Trybunał orzekł, że:
1) Artykuł 14 ust. 2 lit. a dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu tego przepisu.
2) Dyrektywę 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że przy przekształceniu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidzianym w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty na rzecz gminy będącej właścicielem nieruchomości, co pozwala jej na uzyskanie z tego tytułu dochodu o charakterze stałym, z zastrzeżeniem weryfikacji, jakich powinien dokonać sąd odsyłający, owa gmina działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 owej dyrektywy, a nie jako organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 ust. 1 tej dyrektywy.
Czytaj więcej
Zwrot wywłaszczonej działki spadkobiercom właściciela w zamian za zwaloryzowane odszkodowanie nie...
Wyrok TSWE dotyczy czynności przekształcenia tego prawa dokonanego na podstawie ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2020 r., poz. 2040), czyli przekształcenia użytkowania wieczystego z mocy prawa. Wykładnia przepisów unijnych dokonana przez TSUE w wyroku z 25 lutego 2021 r. różni się od dotychczasowej linii orzeczniczej organów podatkowych i sądów krajowych, choć wspólny jest wniosek – zgodnie z dyrektywą VAT oraz z przepisami polskiej ustawy o VAT czynności takie zasadniczo podlegają opodatkowaniu VAT. W świetle natomiast ww. wyroku TSWE za opodatkowaną dostawę towarów powinny być uważane czynności, które dotąd za taką dostawę nie były uznawane, czyli przekształcenie użytkowania wieczystego we własność w przypadku gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste przed 1 maja 2004 r. (czyli przed dniem wejścia w życie ustawy o podatku od towarów i usług).
Co wynika z uzasadnienia
Jak czytamy w uzasadnieniu nowelizacji Polski Ład „(...) Proponowana zmiana w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT polega na uzupełnieniu katalogu czynności, dla których obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (szczególny moment powstania obowiązku podatkowego) o czynności przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Dotychczas wskazany przepis dotyczył przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie, przepis nie wymieniał zatem wprost takich czynności dokonywanych z mocy prawa, brak jest jednak przesłanek do traktowania ich w odrębny sposób. Również zatem dla czynności przeniesienia prawa własności towarów z mocy prawa za odszkodowaniem obowiązek w VAT będzie powstawał w momencie otrzymania całości lub części zapłaty z tego tytułu. W przypadku będących przedmiotem wyroku TSUE czynności przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości we własność obowiązek podatkowy powstawałby zatem z momentem otrzymania każdej opłaty rocznej i dotyczyłby otrzymanej kwoty. (...) Pozwoli to na stosowanie jednolitych zasad dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT dla wszystkich czynności dokonanych z mocy prawa (art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT). (...)".
Przepis przejściowy
W przypadku otrzymania od 1 stycznia 2022 r. całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, które miało miejsce przed tą datą, stosuje się przepis art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. z wyłączeniem przypadków, gdy podatek z tego tytułu został rozliczony przed 1 stycznia 2022 r. (zob. art. 76 nowelizacji).
Do 31 grudnia 2021 r. dla czynności przeniesienia prawa własności towarów z mocy prawa za odszkodowaniem (a nie z nakazu władzy publicznej, np. na podstawie decyzji wywłaszczeniowej) obowiązek podatkowy powstawał na zasadach ogólnych, tj. w dacie dokonania dostawy towarów (z uwzględnieniem faktu wcześniejszego otrzymania zapłaty).
Ważne: W przypadkach, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o VAT (trzymanie całości lub części zapłaty oraz części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze), obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 6 ustawy o VAT). Przepis ten nie zmieni się od 1 stycznia 2022 r.
Autor jest doradcą podatkowym
Podstawa prawna:
- art. 19a ust. 5 i 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 685 ze zm.)
- art. 14 pkt 5 oraz art. 76 ustawy
z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 2105)
