Ustawodawca pozostawił podatnikom będącym osobami fizycznymi kilka metod opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej, od skali podatkowej (zasady ogólne) oraz podatku liniowego po opodatkowanie ryczałtowe (przewidziane ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych dochodów osiąganych przez osoby fizyczne), a więc ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz kartę podatkową. Ważne jest dokładne przeanalizowanie, która z dostępnych metod opodatkowania jest dla przedsiębiorcy najkorzystniejsza. Zasadą jest bowiem, że przyjęta forma opodatkowania obowiązuje przez cały rok. Wybór najkorzystniejszego opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej często pozwala bowiem przedsiębiorcom na osiągnięcie znacznych korzyści finansowych i tym samym jest sposobem optymalizacji podatkowej.
Na podjęcie decyzji nie pozostało już zbyt wiele czasu. Podatnik kontynuujący działalność gospodarczą może bowiem zmienić dotychczasową formę opodatkowania, jeśli do 20 stycznia roku podatkowego złoży we właściwym urzędzie skarbowym stosowne oświadczenie. W przeciwnym razie musi się rozliczać na dotychczasowych zasadach, oczywiście jeśli nie utracił prawa do stosowania danej metody (np. na skutek przekroczenia w poprzednim roku limitu pozwalającego na stosowanie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych). Warto zatem, chociaż skrótowo, wskazać na podstawowe cechy poszczególnych sposobów opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej:
- opodatkowanie według zasad ogólnych polega na opodatkowaniu dochodów, a więc różnicy pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi w roku podatkowym kosztami ich uzyskania, według progresywnej skali (stawki 18 proc. i 32 proc.) z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku. Możliwe jest korzystanie z licznych preferencji (np. wspólne rozliczenie z małżonkiem czy odliczanie ulgi na dzieci). W tym przypadku konieczne jest prowadzenie księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych;
- opodatkowanie podatkiem liniowym to metoda, w której również (tak jak w przypadku zasad ogólnych) podstawą opodatkowania jest dochód. Stąd konieczne jest prowadzenie księgowości. Zaletą tego rozwiązania jest stosowanie jednolitej 19-proc. stawki podatku przy jednoczesnym braku łączenia opodatkowanych w ten sposób dochodów z innymi dochodami opodatkowanymi według zasad ogólnych (np. z tytułu umowy o pracę). Metoda ta nie pozwala jednak na stosowanie wielu ulg i odliczeń. Nie ma tu również kwoty wolnej od podatku;
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma ryczałtowego opodatkowania, w której podstawą opodatkowania jest osiągany przez podatnika przychód. Stawka podatku uzależniona jest od przedmiotu działalności i wynosi odpowiednio – 2 proc., 3 proc., 5,5 proc., 8,5 proc., 17 proc. albo 20 proc. Zaletą jest tutaj ograniczony zakres prowadzonej dokumentacji księgowej. Z drugiej strony stosowanie tej formy, podobnie jak w przypadku podatku liniowego, wyłącza możliwość stosowania ulg podatkowych. Opodatkowanie według tej metody możliwe jest, tylko gdy spełnione są warunki przewidziane ustawą ryczałtową;
- karta podatkowa to metoda polegająca na opłacaniu podatku dochodowego w stałej wysokości ustalonej w decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Jest ona dostępna wyłącznie dla drobnych przedsiębiorców prowadzących działalność wymienioną w ustawie ryczałtowej dodatkowo spełniających warunki dla opodatkowania w ten sposób. Wybór tej metody wymaga złożenia wniosku na druku PIT 16. Forma ta nie wymaga prowadzenia ewidencji podatkowych. Nie pozwala jednak na stosowanie ulg i zwolnień.
Autor jest doradcą podatkowym
