Zmianom w podatku od towarów i usług Ministerstwo Finansów poświęciło dwie broszury, tj. „Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT obowiązujące od 1 lipca 2015 r." (przedstawione w artykule opublikowanym w tygodniku „Podatki" 20 lipca) oraz „Zmiany wprowadzane w zakresie podatku od towarów i usług od 1 lipca 2015 r." zawierające wyjaśnienia odnośnie do klauzuli kaucji gwarancyjnej, ulgi na złe długi oraz odpowiedzialności solidarnej (dalej: wyjaśnienia). Wyjaśnienia zostały opublikowane na stronie MF (http://www.finanse.mf.gov.pl).

Ustawa zmieniająca ustawę o VAT zawiera również przepisy w zakresie współczynnika VAT, które wejdą w życie 1 stycznia 2016 r. Ministerstwo zapowiedziało przygotowanie wyjaśnień także w tym zakresie.

Zabezpieczenie zapłaty

Kaucja gwarancyjna pozwala na wyłączenie odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zaległości podatkowe zbywcy. Wyłączenie tej odpowiedzialności jest możliwe, jeżeli:

- nabycie nastąpiło od podmiotu wymienionego na dzień dokonania dostawy w wykazie ministra finansów (w formie elektronicznej) publikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów (http://kaucja-gwarancyjna.mofnet.gov.pl) oraz

- kaucja została złożona w odpowiedniej wysokości.

Kaucję może wnieść podmiot nieposiadający zaległości w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Kaucja jest zabezpieczeniem – poza zapłatą podatku w związku z dostawami towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, tj. towarów wrażliwych – odsetek za zwłokę oraz powstałych po wniesieniu kaucji zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.

Podwyższenie kwoty przy dostawie paliw

W świetle nowych przepisów, aby podatnicy dostarczający paliwa znaleźli się we wskazanym powyżej wykazie ministra finansów, muszą wnieść kaucję w wysokości min. 1 mln zł.

Dla ustalenia właściwej wysokości kaucji należy uwzględnić wartość przewidywanej w danym miesiącu sprzedaży paliwa oraz innych towarów „wrażliwych" (z załącznika nr 13 do ustawy o VAT). Kwota kaucji powinna odpowiadać co najmniej jednej piątej podatku należnego od przewidywanej przez podatnika w danym miesiącu wartości sprzedaży towarów wrażliwych. Kalkulacja wartości sprzedaży za dany miesiąc powinna uwzględniać otrzymane zaliczki na poczet dostaw realizowanych w danym miesiącu (bez otrzymanych zaliczek na poczet dostaw realizowanych w następnych miesiącach).

Ministerstwo wskazało, że podatnicy dostarczający poza paliwem również inne towary „wrażliwe" także są zobowiązani do wniesienia kaucji minimalnej w wysokości 1 mln zł.

Uwaga! W przypadku złożenia kaucji w wysokości 200 tys. zł przed 1 lipca 2015 r. podatnicy są zobowiązani do zastosowania nowych przepisów (z wyższymi kwotami kaucji) najpóźniej do 30 września 2015 r. Tym samym podmioty te pozostaną w wykazie do 30 września 2015 r. na wcześniejszych zasadach. Jeśli nie podwyższą kwoty kaucji do 1 mln zł w terminie do 30 września 2015 r., to zostaną usunięte z wykazu.

Wyższa wpłata to większe korzyści

W wyniku nowelizacji podwyższono kaucję maksymalną z 3 mln zł do 10 mln zł. Złożenie kaucji w kwocie maksymalnej:

- pozwala sprzedawcy pozostać w wykazie bez względu na wysokość realizowanej sprzedaży paliw,

- zwalnia nabywcę od odpowiedzialności solidarnej bez względu na wysokość zakupów towarów wrażliwych od danego sprzedawcy w danym miesiącu.

Uwaga! Dostawcy paliw, którzy złożyli kaucję przed 1 lipca 2015 r. w maksymalnej wysokości 3 mln zł, a kaucja ta została przyjęta przed tym dniem, mogą korzystać z przywilejów wynikających z tego tytułu w okresie do dnia podwyższenia kaucji do kwoty 10 mln zł w terminie do 30 września 2015 r. W tym okresie również nabywcy paliw mogą korzystać z przysługujących im praw z tego tytułu (ochrona bez względu na wysokość zakupów u danego sprzedawcy). Dostawca zostanie usunięty z wykazu, jeśli do 30 września 2015 r. nie podwyższy kwoty kaucji oraz kaucja będzie o min. 20 proc. niższa od jednej piątej kwoty podatku należnego od wartości sprzedaży paliw i innych towarów wrażliwych dokonanej w danym miesiącu.

Składający dostanie oprocentowanie

Od 1 lipca 2015 r. podmioty składające kaucję w formie depozytu pieniężnego na wyodrębniony rachunek urzędu skarbowego będą otrzymywały od złożonej kaucji odsetki w wysokości 30 proc. stopy depozytowej ustalanej zgodnie z przepisami o NBP (obecnie stopa depozytowa wynosi 0,5 proc.). W wyjaśnieniach podkreślono, że odsetki przysługują wyłącznie od kaucji złożonej w formie depozytu pieniężnego, a tym samym wyłączone z oprocentowania są kaucje złożone np. w formie gwarancji bankowej. Odsetki będą przeznaczane – podobnie jak kwota kaucji – na pokrycie ewentualnych zaległości podatkowych, z wyłączeniem zaległości z odroczonym terminem płatności lub rozłożonych na raty.

Odsetki są naliczane od dnia przyjęcia kaucji gwarancyjnej w formie depozytu pieniężnego – nie wcześniej niż od 1 lipca 2015 r. – do dnia jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych. Jednocześnie w wyjaśnieniach podkreślono, że odsetki nie przysługują od nieprzyjętej kaucji.

W wyjaśnieniach ministerstwo przedstawiło także wzór, na podstawie którego naliczane są odsetki od kwoty przyjętej kaucji, i wskazało, że kwota odsetek będzie zaokrąglana do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gorszy będą pomijane, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy będą podwyższane do pełnych złotych. Gdyby w okresie oprocentowania obowiązywały różne stawki, odsetki będą naliczane odrębnie za każdy z tych okresów. Natomiast w przypadku różnej wysokości kaucji odsetki będą naliczane odrębnie za każdy z tych okresów od odpowiednich kwot kaucji. W takich przypadkach zaokrągleniu będą podlegać kwoty odsetek za poszczególne okresy.

Ministerstwo wyjaśniło również, że kwota odsetek nie będzie zwiększać kwoty kaucji i na żadnym etapie nie dojdzie do kumulacji odsetek (tj. naliczania odsetek od odsetek).

Właściwość urzędu skarbowego

W przypadku zmiany naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla rozliczenia VAT takiej samej zmianie ulegnie również naczelnik właściwy dla kaucji gwarancyjnej oraz prowadzenia wykazu (będzie to ten sam organ). Przed wprowadzeniem zmiany przepisów naczelnik w zakresie kaucji się nie zmieniał (tj. nadal był to naczelnik, który przyjął kaucję).

Dokument bankowy lub upoważnienie organu

Od 1 lipca 2015 r. do ustawy o VAT dodano przepisy dotyczące wymogów i zasad dotyczących kaucji w formie gwarancji bankowej (ubezpieczeniowej) lub upoważnienia organu podatkowego. W wyjaśnieniach wskazano, że gwarantem może być osoba wpisana do wykazu gwarantów dostępnego na stronach MF.

Nowe wymogi dotyczące kaucji w ww. formach mają zastosowanie również do takich kaucji, które zostały przyjęte przed 1 lipca 2015 r., jeśli do tego dnia został złożony wniosek w sprawie:

- przedłużenia terminu ważności złożonej kaucji gwarancyjnej lub

- podwyższenia wysokości złożonej kaucji, lub

- zmiany formy kaucji, jeżeli w wyniku zmiany wystąpi kaucja w formie gwarancji bankowej (ubezpieczeniowej) lub upoważnienia organu podatkowego.

Ministerstwo podkreśliło, że w przypadku podwyższenia po 1 lipca 2015 r. kaucji gwarancyjnej przyjętej przed tą datą i złożonej np. w formie gwarancji bankowej, gdzie podwyższenie również następuje w formie gwarancji bankowej, nowe wymogi musi spełniać zarówno nowa (podwyższona) kaucja gwarancyjna, jak i gwarancja pierwotna.

Podobnie konieczność dostosowania do nowych wymogów dotyczy przyjętych przed 1 lipca 2015 r. kaucji w formie gwarancji bankowej (ubezpieczeniowej) lub w formie upoważnienia organu podatkowego, jeśli od tej daty nastąpi zmiana właściwości urzędu skarbowego w zakresie kaucji gwarancyjnej w związku ze zmianą właściwości naczelnika urzędu skarbowego dla rozliczeń VAT. Wówczas złożoną gwarancję lub upoważnienie należy dostosować do nowych wymogów w ciągu trzech miesięcy od dnia zmiany właściwości. Brak działań w tym zakresie może skutkować usunięciem z wykazu po upływie tego terminu.

Inna forma i zwrot

Nowe przepisy dają możliwość zmiany formy złożonej kaucji na jedną lub kilka form przewidzianych w ustawie o VAT. Ministerstwo wskazało, że w praktyce zmiana formy kaucji sprowadza się do złożenia kaucji w nowej formie/formach i zwrotu kaucji we wcześniej złożonej formie.

Uwaga! Prawo do złożenia wniosku o zwrot kaucji wygasa po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym podmiot składający kaucję został usunięty z wykazu w związku m.in. ze zbyt niską wysokością kaucji.

Formularze

W wyjaśnieniach omówiono również formularze związane z kaucją gwarancyjną. Formularz VAT-28 to wniosek w sprawie kaucji gwarancyjnej i wraz z załącznikami jest wykorzystywany odpowiednio na potrzeby przyjęcia (VAT-28/A), przedłużenia terminu ważności (VAT-28/B), podwyższenia wysokości (VAT-28/C), zmiany formy i zwrotu kaucji gwarancyjnej (VAT-28D).

Dokumenty (np. gwarancja bankowa) mogą być składane jako załączniki do VAT-28 w formie papierowej lub elektronicznej.