Tak jednoznacznie stwierdził Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 18 grudnia 2014 r. (C-639/13 Komisja przeciwko Polsce).
Zgodnie z polską ustawą o podatku od towarów i usług dostawa towarów przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożarowej jest czynnością opodatkowaną obniżoną stawką VAT w wysokości 8 proc. Zdaniem Ministerstwa Finansów stosowanie niższej stawki jest uzasadnione tym, że głównym odbiorcą sprzętu przeciwpożarowego jest Straż Pożarna, której działalność jest finansowana z budżetu państwa. Jednak możliwość stosowania obniżonej stawki w stosunku do towarów przeciwpożarowych została zakwestionowana przez Komisję Europejską, która w 2011 r. skierowała do Polski wezwanie do usunięcia uchybienia. Zdaniem Komisji przepisy dyrektywy 112 co prawda przyznają państwu członkowskiemu prawo do opodatkowania niektórych kategorii towarów obniżoną stawką VAT, ale nie na zasadzie dobrowolności. Stawki obniżone mogą być zastosowane wyłącznie do dostaw towarów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku III do dyrektywy 112. Załącznik ten nie obejmuje swoim zakresem towarów służących ochronie przeciwpożarowej. Z tego powodu, zdaniem Komisji, dostawa towarów przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożarowej musi być objęta stawką podstawową. Zgodnie z dyrektywą poszczególne państwa członkowskie mogą ustanowić stawkę nie niższą niż 15 proc. i nie wyższą niż 25 proc.
W odpowiedzi na wezwanie Polska poinformowała Komisję, że stawka VAT nałożona na sprzęt przeciwpożarowy nie zostanie podniesiona ze względu na to, że ochrona przeciwpożarowa jest jednym z podstawowych zadań państwa polskiego i że jest ona finansowana z budżetu państwa. Zaprzestanie stosowania obniżonej stawki VAT do dostawy towarów przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożarowej skutkowałoby znaczącym wzrostem cen tych towarów i mogłoby zagrozić finansowaniu wskazanego zadania. Argumenty te nie przekonały jednak Komisji, która skierowała skargę do Trybunału.
W wyroku z 18 grudnia 2014 r. Trybunał Sprawiedliwości UE przyznał rację Komisji Europejskiej. W uzasadnieniu wyroku stwierdził, że przepisy regulujące obniżone stawki VAT należy interpretować ściśle. Powołując się na swoje wcześniejsze orzeczenia, TSUE przypomniał, że argumenty natury społeczno-politycznej w ramach skargi o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego nie mogą uzasadniać naruszenia przez państwo członkowskie przepisów art. 96–98 dyrektywy 112. Zdaniem Trybunału państwo członkowskie nie może powoływać się na przepisy, praktyki lub sytuacje właściwe dla jego wewnętrznego porządku prawnego w celu uzasadnienia nieprzestrzegania zobowiązań wynikających z prawa UE. Procedura przewidziana w art. 258 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: traktat) jest oparta na obiektywnym stwierdzeniu nieprzestrzegania przez państwo członkowskie zobowiązań nałożonych na nie przez traktaty lub akt prawa wtórnego. Stwierdzenia tego nie może podważyć nawet argumentacja Polski dotycząca znaczenia ochrony przeciwpożarowej i trudności związanych z jej finansowaniem. W efekcie Trybunał uznał, że przez zastosowanie obniżonej stawki VAT do dostaw towarów przeznaczonych na cele ochrony przeciwpożarowej wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o VAT Polska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy art. 96–98 dyrektywy 2006/112 w związku z załącznikiem III do tej dyrektywy.
Trybunał wykazał się konsekwencją
Paulina Bąk , konsultantka w dziale doradztwa podatkowego BDO
Wyrok z 8 grudnia 2014 r. jest wiążący dla Polski, ponieważ Trybunał Sprawiedliwości UE rozstrzygając na podstawie art. 258 Traktatu jest sądem pierwszej i ostatniej instancji. Zgodnie z art. 91 § 1 regulaminu Trybunału Sprawiedliwości wyrok wiąże z dniem jego ogłoszenia, a państwo, które uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy traktatów, jest zobowiązane podjąć środki, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału. W konsekwencji Polska jest zobowiązana do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług i podniesienia stawki podatku obowiązującej na sprzęt służący ochronie przeciwpożarowej z 8 proc. do 23 proc., co z pewnością nie pozostanie bez wpływu na cenę i tak tych bardzo kosztownych i nad wyraz potrzebnych towarów. W przypadku niepodjęcia stosownych kroków legislacyjnych Polska narazi się na sankcje finansowe ze strony Unii Europejskiej.
Na podziw zasługuje żelazna konsekwencja Trybunału Sprawiedliwości, który niezależnie od okoliczności sprawy i przedstawionych argumentów niezmiennie stoi na straży procesu harmonizacji stawek UE i zasady neutralności, mimo oporu poszczególnych państw członkowskich. Warto w tym miejscu przypomnieć, że poszczególne państwa członkowskie nie zgodziły się na wprowadzenie jednolitych w całej Unii stawek VAT i w efekcie wprowadzone zostały ograniczenia w postaci „widełek". Podstawowa stawka VAT nie może być niższa niż 15 proc. i wyższa niż 25 proc. Ściśle określono również towary objęte niższymi stawki. Liczba spraw dotyczących właśnie stawek VAT pokazuje, że państwa członkowskie nie są jeszcze gotowe na wprowadzenie jednolitych stawek i nie chcą pozbawić się kompetencji w zakresie regulacji kwestii społecznych przez redukcję opodatkowania.
Tak samo jak w przypadku stawki VAT na ubranka dziecięce Trybunał pozostał głuchy na wszelkie tłumaczenia, stwierdzając jedynie, że argumenty natury społeczno?politycznej mogą ewentualnie uzasadniać wprowadzenie odstępstwa w drodze zmiany Dyrektywy 2006/112, ale odstępstwa te muszą być wprowadzone przez Radę Unii Europejskiej, a nie pojedyncze państwo członkowskie. Z całą pewnością wnikliwa weryfikacja poszczególnych towarów i usług objętych kategoriami załącznika III do Dyrektywy VAT, do których ma zastosowanie stawka obniżona, byłaby pożądana.
