Oszczędności podatkowe uzyskane ?w związku z działalnością na terenie specjalnych stref ekonomicznych umożliwiły wielu przedsiębiorcom rozpoczęcie nowych inwestycji. Spółki strefowe coraz częściej rozbudowują swoje zakłady na terenach stref, a także wznoszą nowe hale produkcyjne i fabryki poza obszarem strefowym. Z podatkowego punktu widzenia niewątpliwie najlepszym rozwiązaniem jest rozwój inwestycyjny w ramach specjalnej strefy ekonomicznej. Jednak od 1 stycznia 2001 r., zgodnie z przepisami ustawy ?z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych oraz właściwego dla każdej strefy rozporządzenia Rady Ministrów ustanawiającego daną strefę, przedsiębiorcy strefowi mogą rozwijać swoją działalność również poza terenem strefy i często ze względów formalnych korzystają z tej możliwości.

Dwa miejsca z jedną ewidencją...

Zgodnie z ugruntowaną linią interpretacyjną przedsiębiorca posiadający w specjalnej strefie ekonomicznej dwa miejsca prowadzenia działalności (na podstawie dwóch zezwoleń) może prowadzić jedną ewidencję rachunkową w celu obliczenia dochodu z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy. Stanowisko to zostało potwierdzone m.in. w interpretacjach Izby Skarbowej w Katowicach z 10 października 2013 r. (IBPBI/2/423-829/13/JD) oraz Izby Skarbowej w Łodzi z 13 grudnia 2013 r. (IPTPB3/423-367/13-3/MF). W tym drugim piśmie czytamy, że: „dochód osiągnięty przez spółkę na terenie SSE objęty zezwoleniami strefowymi powinien korzystać ze zwolnienia łącznie, bez konieczność ewidencyjnego wyodrębniania wyniku podatkowego (tj. dochodu lub straty) dla każdego ?z projektów inwestycyjnych, na które udzielone zostały poszczególne zezwolenia strefowe".

Organy podatkowe wskazują ponadto, że przedsiębiorca strefowy powinien określić maksymalny dostępny poziom pomocy publicznej wygenerowany przez wszystkie swoje wydatki kwalifikujące się do objęcia pomocą oraz porównać go z wielkością pomocy już otrzymanej w jakiejkolwiek formie. W konsekwencji przedsiębiorca może objąć zwolnieniem dochód z działalności prowadzonej na terenie strefy ?w zakresie wynikającym z obu zezwoleń.

Powyższe umożliwia wykorzystywanie limitu pomocy publicznej chronologicznie. Przedsiębiorca strefowy może w pierwszej kolejności rozliczyć limit pomocy wynikający z zezwolenia wydanego najwcześniej, a po jego wyczerpaniu lub wygaśnięciu limit z drugiego zezwolenia.

... ale odrębne koszty kwalifikowane

Możliwość prowadzenia wspólnej ewidencji rachunkowej dla dwóch zakładów działających na terenie specjalnej strefy ekonomicznej nie zwalnia jednak przedsiębiorcy z konieczności przypisania poszczególnych kosztów kwalifikowanych do konkretnego zezwolenia, z którym są one związane.

Jest to niezbędne do rozliczenia projektów z perspektywy wypełnienia warunków określonych w zezwoleniach dla celów kalkulacji przysługującego przedsiębiorcy limitu pomocy publicznej. Jednocześnie, kalkulując dostępną pulę pomocy publicznej, przedsiębiorca powinien uwzględnić różne poziomy intensywności pomocy dla wydatków kwalifikowanych ponoszonych w ramach każdego z zezwoleń, zgodnie z regulacjami odpowiednimi dla poszczególnych zezwoleń. We wskazanej powyżej interpretacji Izby Skarbowej w Łodzi z 13 grudnia 2013 r. (IPTPB3/423-367/13-3/MF), stwierdzono również, że: „Spółka (...) powinna zapewnić możliwość wyodrębnienia wydatków inwestycyjnych oraz utworzonych nowych miejsc pracy związanych z poszczególnymi zezwoleniami. Powyższe umożliwia niezależne rozliczenie każdego z projektów inwestycyjnych pod kątem wypełnienia warunków określonych w zezwoleniach oraz ustalenie wydatków inwestycyjnych poniesionych ?w związku z realizacją tych projektów dla celów kalkulacji przysługującego spółce limitu zwolnienia podatkowego".

Poza obszarem

Zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy ?o CIT i art. 21 ust. 5a ustawy o PIT zwolnienie przysługuje podatnikowi wyłącznie z tytułu dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy. Natomiast § 5 ust. 3 rozporządzeń Rady Ministrów ustanawiających poszczególne strefy wskazuje, że w przypadku prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej również poza obszarem strefy działalność prowadzona na terenie strefy musi być wydzielona organizacyjnie, ?a wielkość zwolnienia podatkowego określa się, uwzględniając dane jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność wyłącznie na terenie specjalnej strefy ekonomicznej.

Ustawodawca nie zdefiniował, co należy rozumieć pod pojęciem „prowadzenie działalności poza terenem strefy ekonomicznej". W opinii Ministerstwa Finansów (SPS-023-2267/06) należy w każdym indywidualnym przypadku przeanalizować, czy działalność poza strefą ma charakter czysto pomocniczy, który nie wiąże się w sposób bezpośredni z powstaniem przychodu u przedsiębiorcy strefowego, czy też jest kolejnym etapem procesu produkcyjno-dystrybucyjnego, który ma istotny wpływ na kreowanie wartości transakcji i powinien być wyodrębniony dla celów określenia dochodu zwolnionego od opodatkowania i dochodu podlegającemu opodatkowaniu.

Przykład

Jeżeli przedsiębiorca strefowy otworzy poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej centrum obsługi klienta, ?do którego zadań będzie należało pozyskiwanie nowych kontaktów, ?to nie będzie konieczne wydzielenie organizacyjne tego przedsięwzięcia. Nowy zakład nie będzie bowiem sam ?w sobie generował dochodu, lecz będzie wspierał główną działalność spółki, ?która odbywa się na terenie strefy.

Obowiązek wydzielenia organizacyjnego wystąpi jednak w przypadku wybudowania fabryki poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej, w której będzie się odbywał jeden z etapów procesu produkcyjnego.

Wydzielenie organizacyjne

W opinii Ministerstwa Finansów (PB4/KGK-8214-2434-319/03) ?w przypadku prowadzenia działalności również poza terenem danej strefy nie jest konieczne tworzenie wyodrębnionych oddziałów. Organizacyjne wyodrębnienie z osoby prawnej – prowadzącej działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej i poza nią – jednostki, której wypracowany dochód korzysta ze zwolnienia podatkowego, służy przede wszystkim prawidłowemu ustaleniu dochodu podlegającego zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym oraz dochodu podlegającego opodatkowaniu. W związku z tym przedsiębiorca musi zapewnić, by na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych możliwe było ustalenie wysokości dochodu podlegającego zwolnieniu. A zatem wyodrębnienie organizacyjne służące prawidłowemu ustaleniu dochodu podlegającego zwolnieniu polega na wyodrębnieniu rachunkowym (w tym majątkowym) oraz kadrowym.

Gdy część procesu ?jest przeniesiona

Rozliczenia międzyzakładowe nabierają szczególnego znaczenia ?w przypadku przeniesienia poza specjalną strefę ekonomiczną części procesu produkcyjnego wyrobu produkowanego na podstawie zezwolenia.

Zgodnie z § 5 ust. 4 rozporządzeń Rady Ministrów z 2004 r. w sprawie poszczególnych specjalnych stref ekonomicznych przy ustalaniu wielkości zwolnienia od podatku dochodowego przysługującego przedsiębiorcy prowadzącemu działalność na terenie strefy oraz poza nią odpowiednio stosuje się art. 25 ustawy ?o PIT albo art. 11 ustawy o CIT.

Przedsiębiorca strefowy powinien zatem, ustalając dochód do opodatkowania oraz dochód zwolniony od podatku, kierować się takimi przesłankami, jakby rozliczał się z niezależnym przedsiębiorcą. Ma to być gwarancją przypisania przychodów i kosztów do źródeł związanych ?z działalnością opodatkowaną oraz działalnością zwolnioną.

Kalkulacja może zostać przeprowadzona przy wykorzystaniu następujących metod:

- ?porównywalnej ceny niekontrolowanej,

- ?ceny odprzedaży,

- ?rozsądnej marży („koszt plus") oraz

- ?jeżeli nie jest możliwe zastosowanie metod wymienionych powyżej – metody zysku transakcyjnego.

Kwalifikacja produktu finalnego

Jak wskazano powyżej, wykonywanie niektórych czynności w ramach procesu produkcyjnego poza specjalną strefą ekonomiczną nie pozostaje bez wpływu na wysokość zwolnienia z CIT i PIT dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży towarów.

Dochód odpowiadający fazie produkcji realizowanej poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej powinien być wyłączony z dochodu podlegającego zwolnieniu strefowemu. Przykładowy sposób takiej kalkulacji zaprezentowała Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji ?z 9 sierpnia 2011 r. (ILPB4/423-155/11-2/DS).

W ocenie tego organu przedsiębiorca strefowy powinien w całkowitych przychodach z tytułu sprzedaży produktu strefowego wydzielić tę część przychodów, która dotyczy fazy produkcji prowadzonej poza strefą. Powinno to nastąpić poprzez wydzielenie właściwej części przychodów, która odpowiada poniesionym kosztom, tak aby możliwe było określenie wyniku finansowego na tej fazie produkcji (tj. koszty tej fazy produkcji + marża).

Natomiast koszty uzyskania przychodów należy ustalić na podstawie rzeczywistych kosztów wytworzenia poza strefą (dotyczy to kosztów, które da się bezpośrednio przypisać do tej fazy produkcji).

Wyjątkowo w odniesieniu do kosztów, co do których spółka nie jest w stanie przeprowadzić takiego podziału, gdyż są to koszty wspólne, zgodnie z art. 15 ust. 2 i 2a ustawy ?o CIT i art. 22 ust. 3 i 3a ustawy o PIT, można zastosować zasadę ich proporcjonalnego rozliczenia. Z ogólnej kwoty kosztów uzyskania przychodów należy wyodrębnić tę ich część, która dotyczy fazy produkcji prowadzonej poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej.

Wnioski

Prowadzenie dwóch zakładów (na podstawie dwóch zezwoleń) na terenie specjalnej strefy ekonomicznej może zoptymalizować rozliczenia podatkowe oraz zminimalizować ryzyko niewykorzystania pomocy publicznej wynikającej z jednego zezwolenia.

Zakład prowadzony poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej powoduje natomiast obowiązek prowadzenia dodatkowej ewidencji oraz wypływa na wysokość zwolnienia z podatku dochodowego dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży towarów.