Przepisy prawa nie zabraniają zatrudniania w firmie najbliższych członków rodziny. W tych okolicznościach powstaje pytanie o możliwość zaliczania wynagrodzenia osób bliskich i płaconych za nich składek ZUS do kosztów uzyskania przychodów. Pytanie dotyczy także własnej pracy samego przedsiębiorcy.

Do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną ?– także małżonków i małoletnich dzieci wspólników (art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT).

Kwota brutto

Wartość pracy – w sytuacji zatrudnienia osoby najbliższej – to wynagrodzenie brutto. Chodzi więc o wszystkie jego składniki, a więc m.in. składki na ubezpieczenie społeczne opłacane ze środków pracownika, składki na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczkę na podatek i faktycznie wypłaconą pensję. Tak więc pensja brutto małżonka i małoletnich dzieci nie jest kosztem uzyskania przychodu. Kosztem podatkowym nie może być również wartość własnej pracy podatnika.

Mąż i syn w załodze

Spółka cywilna ma trzech wspólników. Na umowę o pracę został w niej zatrudniony małżonek jednego ze wspólników oraz pełnoletni syn drugiego ?z nich. Czy wynagrodzenie małżonka oraz dorosłego dziecka jest kosztem uzyskania przychodu spółki?

Spółki niemające osobowości prawnej, a więc m.in. spółki cywilne i spółki jawne, nie są podatnikami podatku dochodowego. Podatnikami są natomiast ich wspólnicy. Przychody z tytułu udziału ?w takiej spółce określa się proporcjonalnie do przysługującego wspólnikowi prawa w udziale w zysku (art. 8 ust. 1 ustawy o PIT). Wobec tego koszty uzyskania przychodu również należy rozpatrywać jako koszty poszczególnych wspólników, a nie spółki jako całości, i rozliczyć proporcjonalnie do udziału ?w zysku spółki.

W opisanym przypadku wynagrodzenie małżonka jednego ze wspólników nie jest kosztem uzyskania przychodu dla wspólników. Natomiast wynagrodzenie pełnoletniego dziecka wspólnika może być takim kosztem.

Wynagrodzenie osoby niebędącej małżonkiem żadnego ze wspólników i zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej będzie kosztem uzyskania przychodów u wszystkich wspólników spółki. Natomiast gdy pracę na rzecz spółki będzie wykonywał wspólnik niebędący małżonkiem ani niepełnoletnim dzieckiem innego wspólnika, to jego wynagrodzenie będzie kosztem podatkowym u pozostałych wspólników spółki.

Stanowisko takie poparła m.in. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 4 lipca ?2012 r. (IPPB1/415-416/12-2/ES). Organ zgodził się, że wartość wynagrodzenia brutto uzyskiwanego przez wspólnika zatrudnionego przez spółkę osobową, w której jest wspólnikiem, na podstawie umowy ?o pracę, oraz składki na ubezpieczenie związane z jego zatrudnieniem, w części, w której zobowiązany do ich uiszczania jest pracodawca (spółka), stanowią koszty uzyskania przychodów innego wspólnika spółki – proporcjonalnie do posiadanego przez niego udziału w zyskach spółki.

Ustawa o PIT wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia małżonka i małoletniego dziecka niezależnie od tego, czy osoby te są zatrudnione na podstawie umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej.

Uwaga! Niepełnoletnia kobieta, która zawarła związek małżeński, jest traktowana jako pełnoletnia.

Co ze składkami ZUS

W związku z zatrudnieniem w spółce cywilnej małżonka czy dziecka (małoletniego, jak ?i dorosłego) kosztem u poszczególnych wspólników mogą być składki na ubezpieczenie społeczne w części finansowanej przez pracodawcę oraz składki na Fundusz Pracy. W interpretacji z 24 stycznia 2011 r. (ITPB1/415-324/10-2/ES) Izba Skarbowa w Bydgoszczy uznała, że „Obciążenia wynagrodzenia pracownika (małżonka ) – takie jak m.in. składki na ubezpieczenie społeczne, nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodów pracodawcy. W praktyce oznacza to więc, że całość wynagrodzenia brutto takiego pracownika nie jest kosztem pracodawcy.

Natomiast składki na ubezpieczenie społeczne związane z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę (małżonka), ?w części, w której zobowiązany do ich uiszczania jest pracodawca, stanowią koszty uzyskania przychodów dla wszystkich wspólników spółki".

Uwaga! Nie opłaca się składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od wynagrodzeń małżonka pracodawcy, a także jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów ?i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.

Pensję uwzględni wspólnik

Spółka jawna posiadająca dwóch wspólników zajmuje się sprzedażą sprzętu AGD. Jeden ze wspólników został zatrudniony w spółce na umowę o pracę na stanowisku informatyka.

Czy wynagrodzenie wspólnika ?z tytułu wykonywanej pracy może być kosztem uzyskania przychodu?

Wynagrodzenie wspólnika zatrudnionego w spółce nie może być kosztem uzyskania przychodu u tego wspólnika, który świadczy pracę, ponieważ należy je traktować jako wkład własnej pracy podatnika. Wynagrodzenie to natomiast może być kosztem uzyskania przychodu u drugiego wspólnika – proporcjonalnie do posiadanego przez niego udziału w zyskach spółki. Kosztem uzyskania przychodu u obu wspólników będą natomiast składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez spółkę. Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będą kosztem.

Takie same zasady rozliczania kosztów wynagrodzeń osób bliskich obowiązują w spółkach partnerskiej oraz w spółkach jawnych.

Szkolenie małżonków ?ze spółki cywilnej

Małżeństwo prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej w zakresie usług marketingowych. Małżonkowie mają po 50 proc. udziałów ?w spółce. Żona poniosła wydatek ?w wysokości 1500 zł na podnoszenie kwalifikacji w zakresie strategii marketingowych. Czy wydatek ten jest kosztem uzyskania przychodu wspólników spółki?

Według generalnej zasady kosztem uzyskania przychodu ?są koszty poniesione w celu osiągania przychodów – musi istnieć związek przyczynowy między poniesionym wydatkiem a przychodem. Tak więc koszty szkoleń wspólnika, diety z tytułu odbywanych przez wspólnika podróży służbowych lub używania przez niego telefonu komórkowego w celach służbowych mogą być kosztem uzyskania przychodów poszczególnych wspólników proporcjonalnie do udziału w zyskach spółki. Zakwalifikowanie opisanych wydatków do kosztów podatkowych określa się na podstawie art. 22 ustawy o PIT.

Familia u jednoosobowego przedsiębiorcy

Pan Krzysztof prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie doradztwa podatkowego. ?W firmie zatrudnił  na umowę ?o pracę pełnoletniego syna oraz żonę.

Czy wynagrodzenie tych osób jest kosztem uzyskania przychodów przedsiębiorcy?

Przepisy podatkowe nie zakazują zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wartości pracy pełnoletniego dziecka przedsiębiorcy. Kosztem uzyskania przychodu może być wynagrodzenie oraz składki na ubezpieczenie społeczne dorosłego syna pracującego na umowę o pracę lub na umowę cywilnoprawną.

Natomiast żona przedsiębiorcy dla celów ubezpieczeniowych traktowana jest jak osoba współpracująca (art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a dla celów obliczenia zaliczki na PIT traktowana jest jak pracownik. Wobec tego wynagrodzenie żony przedsiębiorcy nie będzie kosztem uzyskania przychodu (na podstawie art. 23 ust. 1 ?pkt 10 ustawy o PIT). Nie ma natomiast przeszkód, aby do kosztów zaliczyć inne wydatki żony związane z zatrudnieniem, pod warunkiem że mają związek z uzyskanym przychodem (np. diety, szkolenia). Kosztem podatkowym przedsiębiorcy będą także zapłacone za osobę współpracującą składki na ubezpieczenie społeczne.

Gdy w rodzinnej firmie zarabiają mama, tata  oraz brat

W spółkach niemających osobowości prawnej (zarówno cywilnej, jawnej, jak i partnerskiej) przepisy dopuszczają możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych u wszystkich wspólników wynagrodzenia zatrudnionego w spółce rodzica czy rodzeństwa.