Odszkodowanie a koszty uzyskania przychodów

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 sierpnia 2013 r. (II FSK 2452/11).

Skarżąca jest spółką akcyjną prowadzącą działalność gospodarczą w branży budowlanej. Wykorzystuje maszyny budowlane udostępniane jej w ramach umowy leasingu operacyjnego. Z uwagi na dużą wartość sprzętu, oprócz umowy leasingu, spółka zawiera z dostawcą urządzeń wiele innych umów, między innymi dotyczących obsługi serwisowej urządzeń, a także umowy, na mocy których spółka zobowiązana jest do zapłaty odszkodowania z tytułu przekroczenia dopuszczalnego limitu pracy urządzeń budowlanych. Na tle tak przedstawionego stanu faktycznego spółka zadała pytanie: czy wypłata odszkodowania na rzecz dostawców urządzeń może być zakwalifikowana na gruncie CIT do kosztów uzyskania przychodów?

Spółka stwierdziła, że  związek przedmiotowych wydatków z uzyskaniem przychodów jest pośredni i nie można zaprzeczyć ich wpływu na zachowanie bądź zabezpieczenie źródła przychodów. Niezapłacenie odszkodowań skutkowałby koniecznością zapłaty wyższych rat leasingowych, a w konsekwencji obniżeniem dochodów spółki.

Organ podatkowy nie podzielił stanowiska spółki. Wskazał, że wydatki związane z wypłatą odszkodowań nie mają wpływu na zabezpieczenie źródła przychodów.

Spółka, nie zgadzając się ze stanowiskiem organu, wniosła skargę do WSA w Warszawie, który uchylił zaskarżoną interpretację, podzielając zasadniczo stanowisko spółki.

Organ podatkowy wniósł więc skargę kasacyjną, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że przy dokonywaniu oceny czy dany wydatek można zaliczyć do kosztów, należy brać pod uwagę czy był on celowy. W ocenie sądu wydatek w postaci wypłaty odszkodowania jest celowy i pozostaje w związku z działalnością spółki. Sąd zaznaczył ponadto, że jeżeli dany wydatek nie ma zbędnego charakteru, to w takiej sytuacji należy przyjąć, że jest on kosztem uzyskania przychodu.

—Michał Brągiel, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Dominika Ramírez-Wołkiewicz, radca prawny, doradca podatkowy, menedżer w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Warszawie)

W komentowanej sprawie przedmiotem sporu była możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania z tytułu ponadnormatywnego zużycia przedmiotu leasingu. Organy podatkowe często twierdzą, że odszkodowania nie powinny stanowić kosztów uzyskania przychodów podatników.

Według nich, tego rodzaju wydatki nie są ponoszone w związku z osiągnięciem przychodów, zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów, a więc nie spełniają warunku z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. W niniejszej sprawie NSA zakwestionował takie podejście. Według sądu, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, powinien spełniać cztery przesłanki:

- powinien służyć osiągnięciu przychodów, zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów (powinien więc mieć charakter celowy),

- musi być faktycznie poniesiony,

- nie może występować w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT,

- powinien być właściwie udokumentowany.

W rozpatrywanej sprawie skład orzekający NSA uznał, że odszkodowanie, które spółka będzie zobowiązana zapłacić dostawcy w przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu pracy urządzeń budowlanych, ma charakter celowy i pozostaje w związku z działalnością gospodarczą podatnika. Wydatek ten nie ma charakteru zbędnego i ma sens ekonomiczny. Niewypłacenie odszkodowań powodowałoby bowiem konieczność zapłaty wyższych rat leasingowych przez spółkę na rzecz leasingodawcy. Poza tym odszkodowanie wypłacane przez spółkę na rzecz dostawcy po zakończeniu leasingu nie jest wymienione w katalogu kosztów z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. W związku z tym odszkodowanie tego rodzaju może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Komentowany wyrok jest pozytywny dla podatników. Nie można jednak zapominać, że przy wypłacie odszkodowań zawsze należy przeanalizować, czy tego rodzaju wydatek jest ponoszony w celu osiągnięcia przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Wydatki powinno się oceniać według kryterium ekonomicznej racjonalności określonego działania ukierunkowanego na uzyskanie przychodów. Jedynie bowiem tego rodzaju koszty, które dodatkowo nie są wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.