Cesja umowy leasingu przed i po 1 stycznia 2013 r.

Tak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 21 sierpnia 2013 r. (III SA/Wa 747/13).

Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie najmu i leasingu samochodów. Czasami zdarzają się sytuacje, w których, w wyniku cesji praw i obowiązków wynikających z umowy leasingu, dochodzi do zmiany korzystającego. W związku z pojawiającymi się wątpliwościami odnośnie do podatkowych konsekwencji takiego stanu faktycznego, spółka wystąpiła w wnioskiem o wydanie interpretacji. Postawiła w nim pytanie, czy w wyniku cesji praw i obowiązków wynikających z umowy leasingu umowa ta będzie w dalszym ciągu umową leasingu w rozumieniu ustawy o CIT.

Jednocześnie, spółka przedstawiła własne stanowisko, wedle którego dokonanie zmian po stronie podmiotowej (zmiana osoby korzystającego) nie wpływa na treść umowy i w konsekwencji fakt cesji nie powinien skutkować odmiennym traktowaniem umowy na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych. Ponadto, spółka podkreśliła, że zdarzenie w postaci zmiany podmiotu korzystającego nie zostało w żaden sposób uregulowane w ustawie o CIT. Prowadzi to do wniosku, że zmiana ta powinna pozostać neutralna dla podatnika.

Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem spółki. W wydanej interpretacji podatkowej wskazał na powiązanie leasingu z licznymi korzyściami podatkowymi, takimi jak m.in. obniżenie podstawy opodatkowania poprzez zaliczenie opłat do kosztów podatkowych, odpisy amortyzacyjne oraz przeniesienie własności środka trwałego po zakończeniu umowy leasingu po cenie niższej niż wartość rynkowa. Organ wyjaśnił, że właśnie z powodu licznych korzyści podatkowych, umowy leasingu poddane są pewnym rygorom, których spełnienie jest ponownie badane, w przypadku cesji praw i obowiązków wynikających z takiej umowy. Cesja jest bowiem na gruncie podatkowym traktowana w sposób tożsamy z zawarciem nowej umowy leasingu. Zdaniem organu, jeżeli w wyniku dokonania cesji warunki ustawowe nie są spełnione, to nie można uznać, że nowa umowa jest umową leasingu w rozumieniu przepisów o CIT.

Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez organ podatkowy i złożyła na przedmiotową interpretację skargę do sądu administracyjnego.

Sąd, orzekając w niniejszej sprawie, zaakcentował, że kluczowym aspektem w zaistniałej sytuacji jest sukcesja praw i obowiązków o charakterze publicznym. Zdaniem składu orzekającego, do końca 2012 r. nie istniała podstawa prawna, która umożliwiałaby „kontynuowanie" umowy leasingu po dokonaniu cesji. Oznacza to, że na moment cesji ustawowe warunki zakwalifikowania danej umowy jako umowy leasingu na gruncie CIT wymagały ponownego zbadania.

— Magdalena Osińska, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Piotr Bielicz, doradca podatkowy, starszy konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)

Ze względu na istotną rolę odgrywaną przez leasing w obrocie gospodarczym, problematyka podatkowej wykładni konsekwencji cesji umowy leasingowej doczekała się wielu komentarzy doktryny, orzeczeń sądów administracyjnych i interpretacji wydawanych przez organy podatkowe. W interpretacjach podatkowych wydawanych w stanie prawnym funkcjonującym do końca 2012 roku organy podatkowe podkreślały, że podstawą określania skutków podatkowych cesji umowy leasingu po stronie korzystającego są zasady wynikające z ustawy o CIT. Jednocześnie, na gruncie ustawy o CIT, inaczej niż na gruncie prawa cywilnego, cesja umowy leasingu nie była traktowana jako kontynuacja umowy zawartej pierwotnie między finansującym a dotychczasowym korzystającym. W efekcie, jeżeli okazywało się, że w wyniku cesji umowa nie spełnia na nowo warunków umowy leasingu określonych w ustawie o CIT, to organy podatkowe mogły kwestionować możliwość sprzedaży przedmiotu leasingu po cenie odbiegającej od wartości rynkowej. W praktyce sytuacja ta mogłaby skutkować doszacowaniem przychodu po stronie leasingodawcy, a po stronie korzystającego określeniem przychodu z tytułu świadczeń częściowo nieodpłatnych.

Takie stanowisko zajmowane przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne wynikało z braku ustawowych regulacji dotyczących podatkowych konsekwencji cesji umowy leasingu. Sytuacja ta uległa jednak zmianie 1 stycznia 2013 roku, kiedy to weszła w życie nowelizacja art. 17a pkt 2 ustawy o CIT. W nowym brzmieniu tego przepisu ustawodawca dodał zapis, zgodnie z którym w przypadku zmiany strony lub stron umowy leasingu podstawowy okres umowy uważa się za zachowany, jeżeli inne postanowienia umowy nie uległy zmianie. Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy wprowadzającej wspomnianą nowelizację, podstawą do uregulowania problematyki cesji umowy leasingu był brak jednoznacznych rozwiązań odnoszących się do zmiany strony umowy leasingu podczas jej trwania oraz wynikające z tego faktu rozbieżności interpretacyjne. Z tego właśnie względu, ustawodawca zdecydował, że jeżeli nie dochodzi do zmiany innych postanowień umowy, a jedynie zmiany strony i wstąpienia jej w prawa i obowiązki dotychczasowego korzystającego lub finansującego, zasady podatkowego rozliczenia takiej umowy powinny odbywać się tak, jakby nic się nie zmieniło.

Komentowany wyrok dotyczył interpretacji, która została wydana w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2013 r. Ze względu na ówczesne regulacje, skład orzekający przyznał rację organom podatkowym i nakazał podatnikowi bieżące monitorowanie, czy cedowane umowy leasingu spełniają definicję zawartą w ustawie o CIT. Zdaje się jednak, że na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów podobne wątpliwości nie powinny się już pojawiać.