Wcześniejszy zwrot VAT tylko przy płatności gotówką lub przelewem

Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 3 lipca 2013 roku (IPPP1/443-365/13-2/JL).

Wnioskodawca zamierzał nabyć od polskiej spółki komandytowo-akcyjnej nieruchomość. Zgodnie z przedstawionym przez wnioskodawcę stanem faktycznym przedmiot sprzedaży (czyli nieruchomość) nie będzie stanowił przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Nieruchomość będzie wykorzystywana przez wnioskodawcę w jego działalności gospodarczej w celu osiągnięcia przychodów podlegających opodatkowaniu. Wnioskodawca zamierza m.in. dokonywać wynajmu powierzchni komercyjnych. Transakcja sprzedaży zostanie potwierdzona fakturą wystawioną przez spółkę komandytowo-akcyjną na rzecz wnioskodawcy. W ramach rozliczenia cena nabycia nieruchomości zostanie w całości uregulowana:

- częściowo przez potrącenie wzajemnych zobowiązań spółki komandytowo-akcyjnej i wnioskodawcy;

- w pozostałej części poprzez przejęcie długu (zobowiązań) spółki komandytowo-akcyjnej przez wnioskodawcę.

Wnioskodawca miał wątpliwości, czy uregulowanie ceny nabycia wynikającej z faktury dokumentującej nabycie nieruchomości w drodze przejęcia długu zbywcy oraz potrącenia wzajemnych zobowiązań będzie traktowane na równi z zapłatą tej faktury przez niego. Tym samym nie wiedział, czy spółka będzie uprawniona do otrzymania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w terminie 25 dni.

W odpowiedzi na pytanie organ podatkowy uznał, że taka forma rozliczenia nie wypełnia znamion art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Według organu bezwzględnym warunkiem jest zapłata należności w całości w gotówce lub przelewem. W konsekwencji rozliczenie faktur częściowo poprzez przejęcie zobowiązań zbywcy i wzajemnie potrącenia zobowiązań nie jest podstawą do ubiegania się o zwrot nadwyżki VAT w przyśpieszonym 25-dniowym terminie.

Komentuje Iwona Młynarska-Morchało. doradca podatkowy i starszy konsultant w Dziale Podatkowoprawnym PwC

Trudno jest się w pełni zgodzić z argumentacją organu podatkowego, że uregulowanie należności za fakturę w formie potrącenia wzajemnych zobowiązań pomiędzy stronami nie wypełnia znamion art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

W myśl tego przepisu na umotywowany wniosek podatnika złożony wraz z deklaracją podatkową urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone. Przy czym musi być uwzględniony art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z ww. art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej płatność za transakcję, której wartość przekracza 15 000 euro, powinna być dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego. Zapis ten nie odnosi się natomiast do zapłaty w formie potrącenia wzajemnych zobowiązań (kompensaty).

Zatem z treści art. 87 ust. 6 ustawy o VAT w związku z art. 22 ust 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej można wnioskować, że w przypadku dokonywania zapłaty w związku z transakcją, której wartość przekracza 15 000 euro, nie jest możliwe dokonanie zapłaty kontrahentowi poprzez wręczenie gotówki. Przepis nie wyklucza wprost innych form zapłaty, które zapewnią wygaśnięcie zobowiązań między stronami.

W świetle tych regulacji należy zauważyć, że w orzecznictwie mamy już wskazanie, że zobowiązanie wygasa przede wszystkim poprzez jego spełnienie. „Należy mieć na uwadze również taką okoliczność, że zobowiązanie pieniężne wygasa także poprzez kompensację (potrącenie) wzajemnych wierzytelności, a więc instytucją prawa cywilnego przewidzianą w art. 498 kodeksu cywilnego.

W przypadku wzajemnej kompensacji zobowiązań strony nie otrzymują co prawda należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej, każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie, jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego, uznaje się za równoważny zapłacie" (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 7 czerwca 2011 r., I SA/Gd 388/11).

Warto również zaznaczyć, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 czerwca 2011 r. (I FSK 1075/10) zajął podobne stanowisko, opowiadając się za „prawem do zwrotu różnicy podatku w terminie skróconym również w przypadku, gdy zobowiązanie wygasło wskutek potrącenia (kompensaty)".

Nie powinno być zatem przeszkód do przyjęcia, że formą zapłaty może być także kompensata. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem, taki sposób rozliczania wzajemnych należności przedsiębiorców nie będzie naruszeniem dyspozycji zawartej w art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Natomiast wątpliwości interpretacyjne mogą się pojawić w związku z formą zapłaty w postaci przejęcia długu zbywcy.

W konsekwencji, zanim podatnik zwróci się o przyśpieszony zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, powinien zweryfikować, czy spełniony jest warunek zapłaty całości należności z faktury wskazanej w tych przepisach i czy jest on zgodny z obowiązującym prawem cywilnym.